Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

Со всех языков на:
Все языки
Со всех языков на:
Все языки
Английский
Латинский
Русский
Французский

alicui litteras ad aliquem C

Толкование Перевод

1 do

I dō, dedī, datum, dare
1)

а) давать (d. alicui bibere Pl, Cato; d. pecuniam C)

qui dedit beneficium, taceat Sen — кто сделал доброе дело, пусть молчит (об этом)

б) подавать, протягивать (alicui manum O etc.; aliquid in manum Pl)

перен. d. manus C, Cs, Nep — сдаваться, признавать себя побеждённым

в) предлагать ( accipere quod datur C); раздавать ( frumentum plebi VP); выдавать ( praemium pro pietate C)

d. filiam in matrimonium Cs — выдавать дочь замуж

г) даровать (vitam C, V; libertatem C); разрешать, позволять (d. bonum malumque dignoscere Sen)

iter alicui per provinciam d. Cs — разрешить кому-л. проход через (свою) провинцию

д) преподносить, дарить, приносить (в дар) (alicui dona Pl; alicui aliquid dono Ter, Nep); передавать, вручать ( alicui litteras ad aliquem C)

d. fibellum C — подать жалобу

oscula O (basia Ctl) d. — покрывать поцелуями, целовать

aliquem defensum d. V — защитить кого-л.

d. motus Lcr — приводить в движение

plus stomacho, quam consilio d. Q — руководствоваться больше своим пылом, чем рассудком

scripta foras d. C — выпускать в свет сочинения

2) приносить в жертву ( deo exta O); посвящать, воздвигать, строить (deo templum O)

3) порождать, производить на свет (liberos Ctl; prolem V)

4) образовывать ( longos tortūs V)

d. impĕtum L — ворваться

5) отправлять, посылать ( litteras ex Trebulano C)

6) вносить, платить (aes и aera H, O etc.); понести (poenas C etc.); доставлять ( apes mella dant O)

materiam d. invidiae C — давать пищу ненависти

7) делать ход в игре (d. calculum C)

calculus datus C, Q — ход

8) отпускать, ослаблять ( lora V)

d. laxas habenas V — опустить поводья

9) устраивать (alicui cenam Pl, Ter, C etc.; ludos populo L); ставить на сцене, инсценировать (fabulam Ter, C)

10)

а) наносить, причинять (alicui damnum Ter; vulnera ferro O)

d. ruinas (stragem) Lcr — производить разгром

б) предоставлять ( opportunam facultatem ad aliquid C)

vela d. ventis O, V — распустить паруса по ветру

d. verba ventis O — пускать слова на ветер

d. verba alicui Ter — надуть кого-л.

d. alicui civitatem VP — предоставить кому-л. право гражданства

11)

а) проливать ( lacrimas O); наливать ( vinum in manūs Pt); испускать ( lucem H)

d. fumos O — дымиться

б) издавать (sonum V; gemitum O)

12)

а) произносить (voces, dicta O, V)

inter se fidem et jus jurandum d. Cs — дать друг другу клятвенное заверение

б) сообщать, рассказывать, называть ( unum da mini ex oratoribus illis C)

paucis dabo Ter — (почему это случилось), я расскажу в немногих словах

iste qui sit, da nobis V — скажи нам, кто он

quem mihi dabis, qui aliquod pretium tempori ponat? Sen — кого ты мне назовёшь, кто хоть сколько-нибудь умел бы ценить время?

13) закидывать ( retro capillos O); класть, вкладывать, опускать (corpus tumulo O; urnae ossa Pers); погружать ( in fluvios ardentia membra Lcr)

d. bracchia collo V — обнять руками за шею

14) заковывать ( monstrum catenis H)

15) ставить, натягивать (vela carinae O; fila lyrae O); протягивать ( bracchia ad aliquid O)

16) подставлять ( alicui cervīces C)

terga d. (= vertere) C, L, O etc. — обратиться в бегство

17) отводить ( alicui locum in theatro T); посвящать ( noctem spmno O и quieti L)

18) уступать ( aliquid precibus alicujus QC)

si das hoc H — если ты с этим согласен

quae dederam supra, relego Pers — то, что я допустил раньше, беру назад

dasne animes morte interire? — Do vero C — признаёшь ли, что со смертью погибают (и) души? — Да, признаю

19)

а) вменять (aliquid laudi, crimini alicui C); назначать ( alicui diem PJ); обрекать (aliquem exitio Lcr, O; morbo mortique Lcr; urbem excidio ac ruinis L)

d. aliquid famae H, T — сделать что-л. в интересах репутации

б) повергать (aliquem in luctum O, in timorem Pl)

20)

а) бросать, швырять (aliquem in и ad terram Lcr, Pl)

ad terrain datus L — упав (с коня) на землю

ambitione praeceps datus est Sl — честолюбие (Мария) его и погубило

б) ввергать ( aliquem in caveam Pl); предавать ( corpus sepulturae Su)

d. aliquem in ruborem Pl — вогнать кого-л. в краску (заставить покраснеть)

21) помещать, отдавать ( aliquem in hanc domum Ter); отправлять ( aliquem Luceriam L)

22) вверять, передавать (filiam genero V, O; infantem nutrīci O)

23) внушать, вдохнуть (spem C; animos O); наводить, навеять ( alicui somnum O)

24) причинять ( alicui dolorem C)

25) назначать (aliquem comitem QC; arbitrum C); определять, класть (finem alicui и alicui rei O etc.)

26)

а) обращать ( hostes in fugam Cs)

sese d. in fugam и fugae C — обращаться в бегство (см. тж. ниже sub dare se 4.)

б) принуждать ( aliquos in deditionem L)

27) прощать ( aliquid alicui C)

28) решать

d. (litem) secundum aliquem C, L, Sen — решить судебный процесс в чью-л. пользу

sic datur! Pl — вот тебе за это!

d. rationem alicujus rei Pl, rhH. — отдавать отчёт в чём-л.

nomen d. C — явиться, за писаться, поступить (преим. на военную службу)

do, dico, addico Vr, Macr — предоставляю (права), произношу (приговоры), присуждаю ( юридическая формула — « tria verba» O — которой претор официально выражал свои права и функции)
II dō: как dare se (или dari)
1) даваться или быть данным, разрешаться, быть возможным

ubi sidĕre detur O — (облетая затопленную землю, птица ищет), где бы можно было сесть

potestates, quas licet sentire, non datur cernere Ap — силы, которые можно ощущать, но которых нельзя видеть

2) показываться ( dare se urbi Vop)

jam dudum optabam te dari Ter — я давно уже хотел встретить тебя

det mihi se! O — пусть он мне только попадётся! (попадись он мне)

3) обнаруживать себя, выказать себя (d. se alicui placidum O)

aequo se d. campo V — выйти в чистое поле (для сражения)

se obvium alicui d. L — повстречаться с кем-л.

se d. alicui in conspectum C — предстать перед кем-л.

4) войти ( in medias acies V)

se d. intro C — проникнуть внутрь

sese fluvio (dat.) d. V — броситься в реку

se tecto d. H — спрыгнуть с крыши

se in viam d. C — пуститься в путь

d. se fugae C — пуститься бежать

sese in pedes d. Pl — удирать

5) принимать участие (convivio Su; in bella V)

6) покоряться, подчиняться, уступать, поддаваться, сдаваться (alicui Pl, Ter, C etc.)

7) представиться, быть в распоряжении

quocumque tempore se dabunt vires V — когда только будут силы

multae causae suspicionum dantur C — имеется много поводов для подозрений

dent modo se superi Sil — только бы помогли боги

8)

а) предаваться (quieti, somno C, PJ etc.; voluptatibus C)

d. se vento Cs — плыть по воле ветра

б) посвящать себя (huic generi litterarum C; ad legendos libros C)

d. se auctoritati senatūs C — стараться поднять авторитет сената

9) вести себя

ita dat se res Poëta ap. C — так обстоит дело

turpiter se d. Ter — срамиться

prout tempus ac res se daret L — в зависимости от того, как сложатся время и обстоятельства (смотря по обстоятельствам)
III dō (греч.) Enn, Aus = domum (acc.)

Латинско-русский словарь > do
2 littera

littĕra (less correctly lītĕra), ae, f. [lino, q. v.], a letter, a written sign or mark signifying a sound.
I.
Lit.:
cubitum hercle longis litteris signabo jam usquequaque, si quis, etc.,
Plaut. Rud. 5, 2, 7:
quid hae locuntur litterae?
id. Bacch. 4, 7, 3; cf.: quid istae narrant? Tox. Perconctare ex ipsis;
ipsae tibi narrabunt,
id. Pers. 4, 3, 29:
sus rostro si humi A litteram impresserit,
Cic. Div. 1, 13, 23:
priscarum litterarum notae,
id. ib. 2, 41, 85:
maximis litteris incisum,
id. Verr. 2, 2, 63, § 154 fin.:
lenis appellatio litterarum,
id. Brut. 74, 159:
suavis appellatio litterarum,
Quint. 11, 3, 35:
quae si nostris litteris scribantur,
id. 12, 10, 28 litterarum ordine, in alphabetical order, Plin. 37, 9, 54, § 138:
verba primis litteris notare, Prob. de Not. Signif. 1 Huschke: digerere in litteram,
to arrange alphabetically, Sen. Ep. 68, 18: scire litteras, [p. 1072] to be able to read and write, Plaut. Truc. 4, 2, 23; Vitr. 1, 1, 14:
nescire litteras,
not to be able to read and write, id. Clem. 2, 1, 2; Suet. Ner. 10:
scribere aureis litteris,
Gai. Inst. 2, 77:
scientia litterarum,
the art of writing, Dig. 29, 2, 93:
facere litteram or litteras,
to write, Plaut. As. 4, 1, 22; Cic. Ac. 2, 2, 6.—In the language of comedy:
homo trium litterarum, i. e. fur,
a thief, Plaut. Aul. 2, 4, 46: litteram ex se longam facere, i. e. to make an I by hanging perpendicularly, to hang one's self:
neque quicquam meliust mihi, ut opinor, quam ex me ut faciam litteram longam, meum laqueo collum quando obstrinxero,
id. ib. 1, 1, 37:
littera salutaris, i. e. A. (absolvo) and tristis, i. e. C. (condemno), which were put on the voting-tablets,
Cic. Mil. 6, 15.—
II.
Transf.
A.
Sing.
1.
A word, a line:
ad me litteram numquam misit,
Cic. Fam. 2, 17, 6: ad litteram, word for word, literally:
locum ad litteram subjeci,
Quint. 9, 1, 15.—
2.
A handwriting:
Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae,
Cic. Att. 7, 2, 3; cf.:
arguit ipsorum quos littera,
Juv. 13, 138 (v. also infra B. 1. fin.).—
B.
Usually plur.
1.
Littĕrae, ārum, f., a letter, epistle: litteras resignare, to unseal or open a letter, Plaut. Trin. 3, 3, 65:
ut litterarum ego harum sermonem audio,
id. Ps. 1, 1, 97; Cic. Att. 1, 13, 1:
dare alicui litteras ad aliquem,
id. Cat. 3, 4, 9:
litteras mittere,
id. Att. 5, 21, 2:
reddere alicui,
id. ib. 5, 21, 4:
accipere,
id. ib. 5, 21, 7:
remittere,
id. ib. 11, 16, 4:
nullas iis praeterquam ad te et ad Brutum dedi litteras,
id. Fam. 3, 7, 1:
queri apud aliquem per litteras,
id. Att. 5, 21, 13: invitare aliquem perlitteras id. ib. 13, 2, 2:
civitatum animos litteris temptare,
Caes. B. C. 1, 40, 1: litterae missae, a letter sent by a person: litterae allatae, a letter received: hence, liber litterarum missarum et allatarum, a letter-book:
L. M. (i. e. litterae missae)... L. A. (i. e. litterae allatae), etc.,
Cic. Font. 4, 8; id. Verr. 2, 3, 71, § 167.—In poets also sometimes in sing.:
quam legis a rapta Briseide littera venit,
Ov. H. 3, 1; 5, 2; id. M. 9, 515; Tib. 3, 2, 27; Mart. 10, 73 al.—
2.
A writing, document, paper:
litterae publicae,
Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; 2, 4, 16, § 35; esp. a written acknowledgment:
littera poscetur,
Ov. A. A. 1, 428.—
3.
An account-book:
ratio omnis et litterae,
Cic. Quint. 11, 37; id. Verr. 2, 4, 12, § 27.—
4.
An edict, ordinance:
praetoris litterae,
Cic. Verr. 2, 5, 22, § 56:
litteras revocavit,
letter of appointment, commission, Suet. Vesp. 8. —
5.
Written monuments, records, literature:
abest historia litteris nostris,
is wanting in our literature, Cic. Leg. 1, 2, 5:
Graecae de philosophia litterae,
philosophical literature, id. Div. 2, 2, 5:
genus hoc scriptionis nondum satis Latinis litteris illustratae,
id. Brut. 64, 228; id. Tusc. 1, 1, 1; id. Fin. 1, 2, 4:
Graecis litteris studere,
id. Brut. 20, 78:
damnum Hortensii interitu Latinae litterae fecerunt,
id. ib. 33, 125:
nullam artem litteris sine interprete et sine aliqua exercitatione percipi posse,
merely from books, id. Fam. 7, 19:
quod litteris exstet, Pherecydes primum dixit animos hominum esse sempiternos,
id. Tusc. 1, 16, 38:
parvae et rarae per eadem tempora litterae fuere,
Liv. 6, 1, 2; 7, 3, 6:
Etruscae,
id. 9, 36, 3:
paucissimos adhuc eloquentes litterae Romanae tulerunt,
Quint. 10, 1, 123: amor litterarum, id. prooem. 6.—
6.
History, inasmuch as it is derived from written monuments:
cupidissimus litterarum fuit,
Nep. Cat. 3, 1; id. Pelop. 1:
parvae et rarae per eadem tempora litterae fuere,
Liv. 6, 1.—
7.
Literary labor, composition:
omnis varietas litterarum mearum,
Cic. Fam. 15, 4, 12:
non nihil temporis tribuit litteris,
Nep. Hann. 13, 2.—
8.
An inscription, Ov. M. 11, 706.—
9.
Learning, the sciences, liberal education, scholarship, letters:
sit mihi orator tinctus litteris: audierit aliquid, legerit,
Cic. de Or. 2, 20, 85:
erant in eo plurimae litterae,
id. Brut. 76, 265:
homo communium litterarum, et politioris humanitatis non expers,
id. de Or. 2, 7, 28:
homo sine ingenio, sine litteris,
id. Verr. 2, 4, 44, § 98:
fuit in illo ingenium, ratio, memoria, litterae, cura, cogitatio, diligentia,
id. Phil. 2, 45, 116:
mihi nihil libri, nihil litterae, nihil doctrina prodest,
id. Att. 9, 10, 2:
litterarum scientia,
id. Brut. 42, 153:
litterarum coguitio,
id. de Or. 3, 32, 127: nescire litteras, to be without a liberal education, id. Brut. 74, 259:
altiores litterae,
magic, Plin. 14, 4, 5, § 51.—Comically of the art of love: Litteras didicisti;
quando scis, sine alios discere,
Plaut. Truc. 4, 2, 22.

Lewis & Short latin dictionary > littera
3 Litterae

littĕra (less correctly lītĕra), ae, f. [lino, q. v.], a letter, a written sign or mark signifying a sound.
I.
Lit.:
cubitum hercle longis litteris signabo jam usquequaque, si quis, etc.,
Plaut. Rud. 5, 2, 7:
quid hae locuntur litterae?
id. Bacch. 4, 7, 3; cf.: quid istae narrant? Tox. Perconctare ex ipsis;
ipsae tibi narrabunt,
id. Pers. 4, 3, 29:
sus rostro si humi A litteram impresserit,
Cic. Div. 1, 13, 23:
priscarum litterarum notae,
id. ib. 2, 41, 85:
maximis litteris incisum,
id. Verr. 2, 2, 63, § 154 fin.:
lenis appellatio litterarum,
id. Brut. 74, 159:
suavis appellatio litterarum,
Quint. 11, 3, 35:
quae si nostris litteris scribantur,
id. 12, 10, 28 litterarum ordine, in alphabetical order, Plin. 37, 9, 54, § 138:
verba primis litteris notare, Prob. de Not. Signif. 1 Huschke: digerere in litteram,
to arrange alphabetically, Sen. Ep. 68, 18: scire litteras, [p. 1072] to be able to read and write, Plaut. Truc. 4, 2, 23; Vitr. 1, 1, 14:
nescire litteras,
not to be able to read and write, id. Clem. 2, 1, 2; Suet. Ner. 10:
scribere aureis litteris,
Gai. Inst. 2, 77:
scientia litterarum,
the art of writing, Dig. 29, 2, 93:
facere litteram or litteras,
to write, Plaut. As. 4, 1, 22; Cic. Ac. 2, 2, 6.—In the language of comedy:
homo trium litterarum, i. e. fur,
a thief, Plaut. Aul. 2, 4, 46: litteram ex se longam facere, i. e. to make an I by hanging perpendicularly, to hang one's self:
neque quicquam meliust mihi, ut opinor, quam ex me ut faciam litteram longam, meum laqueo collum quando obstrinxero,
id. ib. 1, 1, 37:
littera salutaris, i. e. A. (absolvo) and tristis, i. e. C. (condemno), which were put on the voting-tablets,
Cic. Mil. 6, 15.—
II.
Transf.
A.
Sing.
1.
A word, a line:
ad me litteram numquam misit,
Cic. Fam. 2, 17, 6: ad litteram, word for word, literally:
locum ad litteram subjeci,
Quint. 9, 1, 15.—
2.
A handwriting:
Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae,
Cic. Att. 7, 2, 3; cf.:
arguit ipsorum quos littera,
Juv. 13, 138 (v. also infra B. 1. fin.).—
B.
Usually plur.
1.
Littĕrae, ārum, f., a letter, epistle: litteras resignare, to unseal or open a letter, Plaut. Trin. 3, 3, 65:
ut litterarum ego harum sermonem audio,
id. Ps. 1, 1, 97; Cic. Att. 1, 13, 1:
dare alicui litteras ad aliquem,
id. Cat. 3, 4, 9:
litteras mittere,
id. Att. 5, 21, 2:
reddere alicui,
id. ib. 5, 21, 4:
accipere,
id. ib. 5, 21, 7:
remittere,
id. ib. 11, 16, 4:
nullas iis praeterquam ad te et ad Brutum dedi litteras,
id. Fam. 3, 7, 1:
queri apud aliquem per litteras,
id. Att. 5, 21, 13: invitare aliquem perlitteras id. ib. 13, 2, 2:
civitatum animos litteris temptare,
Caes. B. C. 1, 40, 1: litterae missae, a letter sent by a person: litterae allatae, a letter received: hence, liber litterarum missarum et allatarum, a letter-book:
L. M. (i. e. litterae missae)... L. A. (i. e. litterae allatae), etc.,
Cic. Font. 4, 8; id. Verr. 2, 3, 71, § 167.—In poets also sometimes in sing.:
quam legis a rapta Briseide littera venit,
Ov. H. 3, 1; 5, 2; id. M. 9, 515; Tib. 3, 2, 27; Mart. 10, 73 al.—
2.
A writing, document, paper:
litterae publicae,
Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; 2, 4, 16, § 35; esp. a written acknowledgment:
littera poscetur,
Ov. A. A. 1, 428.—
3.
An account-book:
ratio omnis et litterae,
Cic. Quint. 11, 37; id. Verr. 2, 4, 12, § 27.—
4.
An edict, ordinance:
praetoris litterae,
Cic. Verr. 2, 5, 22, § 56:
litteras revocavit,
letter of appointment, commission, Suet. Vesp. 8. —
5.
Written monuments, records, literature:
abest historia litteris nostris,
is wanting in our literature, Cic. Leg. 1, 2, 5:
Graecae de philosophia litterae,
philosophical literature, id. Div. 2, 2, 5:
genus hoc scriptionis nondum satis Latinis litteris illustratae,
id. Brut. 64, 228; id. Tusc. 1, 1, 1; id. Fin. 1, 2, 4:
Graecis litteris studere,
id. Brut. 20, 78:
damnum Hortensii interitu Latinae litterae fecerunt,
id. ib. 33, 125:
nullam artem litteris sine interprete et sine aliqua exercitatione percipi posse,
merely from books, id. Fam. 7, 19:
quod litteris exstet, Pherecydes primum dixit animos hominum esse sempiternos,
id. Tusc. 1, 16, 38:
parvae et rarae per eadem tempora litterae fuere,
Liv. 6, 1, 2; 7, 3, 6:
Etruscae,
id. 9, 36, 3:
paucissimos adhuc eloquentes litterae Romanae tulerunt,
Quint. 10, 1, 123: amor litterarum, id. prooem. 6.—
6.
History, inasmuch as it is derived from written monuments:
cupidissimus litterarum fuit,
Nep. Cat. 3, 1; id. Pelop. 1:
parvae et rarae per eadem tempora litterae fuere,
Liv. 6, 1.—
7.
Literary labor, composition:
omnis varietas litterarum mearum,
Cic. Fam. 15, 4, 12:
non nihil temporis tribuit litteris,
Nep. Hann. 13, 2.—
8.
An inscription, Ov. M. 11, 706.—
9.
Learning, the sciences, liberal education, scholarship, letters:
sit mihi orator tinctus litteris: audierit aliquid, legerit,
Cic. de Or. 2, 20, 85:
erant in eo plurimae litterae,
id. Brut. 76, 265:
homo communium litterarum, et politioris humanitatis non expers,
id. de Or. 2, 7, 28:
homo sine ingenio, sine litteris,
id. Verr. 2, 4, 44, § 98:
fuit in illo ingenium, ratio, memoria, litterae, cura, cogitatio, diligentia,
id. Phil. 2, 45, 116:
mihi nihil libri, nihil litterae, nihil doctrina prodest,
id. Att. 9, 10, 2:
litterarum scientia,
id. Brut. 42, 153:
litterarum coguitio,
id. de Or. 3, 32, 127: nescire litteras, to be without a liberal education, id. Brut. 74, 259:
altiores litterae,
magic, Plin. 14, 4, 5, § 51.—Comically of the art of love: Litteras didicisti;
quando scis, sine alios discere,
Plaut. Truc. 4, 2, 22.

Lewis & Short latin dictionary > Litterae
4 affero

adfĕro (affĕro), ferre, attŭli (adtŭli), allātum (adlātum) - tr. -    - inf. passif arch. adferrier, Plaut. Aul. 571. [st1]1 [-] apporter, porter à, porter vers.    - candelabrum Romam adferre, Cic. Verr. 4, 64: apporter un candélabre à Rome.    - Socrati orationem adferre, Cic. de Or. 1, 231: apporter un discours à Socrate.    - scyphos ad praetorem adferre, Cic Verr. 4, 32: apporter des coupes au préteur.    - tamquam vento adlatae naves, Liv. 44, 20, 7: vaisseaux pour ainsi dire apportés par le vent.    - afferre se (afferri), Virg.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - afferre pedem, Cat.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - aliquid ad aliquem (alicui) adferre: apporter qqch à qqn.    - adferre litteras ad aliquem (adferre litteras alicui), Cic.: apporter une lettre à qqn.    - nimium raro nobis abs te litterae adferuntur, Cic. Att. 1, 9, 1: on m'apporte trop rarement des lettres de toi.    - nuntium alicui adferre, Cic. Amer. 19: apporter une nouvelle à qqn.    - adfertur ei de quarta nuntius, Cic. Phil. 13, 19: on lui apporte la nouvelle concernant la quatrième légion.    - crebri ad eum rumores adferebantur, Caes. BG. 2, 1, 1: des bruits fréquents lui parvenaient.    - ego jussero cadum unum vini veteris a me adferrier, Plaut. Aul. 571: je te ferai porter de chez moi un tonneau de vin vieux. [st1]2 [-] apporter une nouvelle, annoncer.    - quietae res ex Volscis adferebantur, Liv. 6, 30, 7: on annonçait que les Volsques se tenaient tranquilles.    - quicquid huc erit a Pompeio adlatum, Cic. Fam. 7, 17, 5: toutes les nouvelles qu'on apportera ici de Pompée.    - nuntiarunt caedem consulis adlatam aegre tulisse regem, Liv. 22, 37, 2: ils annoncèrent que le roi avait supporté avec peine la nouvelle de la mort du consul.    - alii majorem adferentes tumultum nuntii occurrunt, Liv. 27, 33, 1: d'autres messagers se présentent à lui, apportant la nouvelle d'un trouble plus grand (plus alarmant).    - cum mihi de Q. Hortensii morte esset adlatum, Cic. Br. 1: comme la nouvelle m'avait été apportée de la mort d'Hortensius.    - adferre + prop. inf.: annoncer que, rapporter que.    - ita Caelius ad illam adtulit se aurum quaerere, Cic. Cael. 53: Caelius lui annonça qu'il cherchait de l'or.    - nuntii adferebant male rem gerere Darium, Nep. Milt. 3, 3: les messagers annonçaient que Darius n'était pas heureux dans son expédition.    - novos hostes consilia cum veteribus jungere haud incertis auctoribus Romam est adlatum, Liv. 4, 45, 3: on annonça à Rome de source certaine que de nouveaux ennemis faisaient cause commune avec les anciens.    - pro comperto adtulit Achmos statuisse progredi, Liv. 35, 29, 9: il annonça comme une nouvelle certaine que les Achéens avaient décidé de marcher de l'avant.    - adferre ut + subj.: apporter l’ordre de.    - ab Carthagine adlatum est ut Hasdrubal in Italiam exercitum duceret, Liv. 23, 27, 9: de Carthage l'ordre vint qu'Hasdrubal conduisît son armée en Italie. [st1]3 [-] porter sur, porter contre.    - vim alicui adferre, Cic. Pomp. 39: faire violence à qqn.    - manus alienis bonis adferre, Cic. Off. 2, 54: porter la main sur les biens d'autrui.    - manus alicui adferre, Cic. Quinct. 85: se livrer à des actes de violence sur qqn.    - beneficio suo manus adfert, Sen. Ben. 2, 5, 3: il enlève à son bienfait tout son prix.    - adferre sibi manus, Cic.: se tuer de sa propre main. [st1]4 [-] apporter en plus; apporter à mettre à.    - ita ut, quantum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus, Cic. Marc. 12: en sorte que, tout ce que le temps enlèvera à ton oeuvre, il l'ajoutera à ta gloire.    - adferre non minus ad dicendum auctoritatis quam facultatis, Cic. Mur. 4: apporter à sa plaidoirie non moins d'autorité que de talent.    - quicquid ad rem publicam adtulimus, Cic. Off. 1, 155: quels que soient les services que j'ai rendus à l'état. [st1]5 [-] apporter (une preuve, un exemple, une raison); alléguer, dire.    - testimonium adferre: produire un témoignage.    - argumentum adferre: apporter une preuve.    - exemplum adferre: donner un exemple.    - rationem adferre: donner une raison.    - rationes, cur hoc ita sit, afferre, Cic. Fin. 5: expliquer pourquoi il en est ainsi.    - ad ea quae dixi, adfer si quid habes, Cic. Att. 7, 9, 4: en réponse à ce que je t'ai dit, donne-moi ce que tu sais.    - aliquid (multa) adferre, cur (quamobrem): apporter un argument, beaucoup d'arguments pour prouver que.    - quid adferre potest, quamobrem voluptas sit summum bonum? Cic. de Or. 3, 78: quel argument peut-il apporter pour prouver que le plaisir est le souverain bien?    - cur credam, adferre possum, Cic. Tusc. 1, 70: je puis donner la raison de ma croyance.    - quid adferri potest cur non casu id evenerit? Cic. Div. 2: comment peut-on prouver que cela n'est pas dû au hasard?    - adfer, quem Fabiano possis praeponere, Sen. Ep. 100, 9: cite qui tu pourrais préférer à Fabianus.    - avec quod, ce fait que: firmissimum hoc adferri videtur, cur deos esse credamus, quod... Cic. Tusc. 1, 30: la preuve la plus forte, à ce qu'il semble, qu'on produise pour justifier la croyance en l'existence des dieux, c'est que...    - avec prop. inf.: adfers in extis cor non fuisse, Cic. Div. 2, 36: tu dis que dans les entrailles de la victime le coeur manquait. [st1]6 [-] apporter, occasionner; contribuer à, aider à.    - delectationem, dolorem, luctum, metum, spem: apporter du plaisir, de la douleur, le deuil, la crainte, l'espoir.    - adferre pacem, bellum, Cic. Phil. 6, 17: apporter la paix, la guerre.    - cladem populo Romano, multas alicui lacrimas adferre, Cic. Nat. 2, 8: être la cause d'un désastre pour le peuple romain, de bien des larmes pour qqn.    - videri proelium defugisse magnum detrimentum adferebat, Caes. BC. 1, 82, 2: paraître avoir esquivé la bataille causait un grand préjudice.    - negat diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre, Cic. Fin. 2, 87: il prétend que la durée ne contribue en rien au bonheur de la vie.    - hic numerus nihil adfert aliud nisi ut... Cic. Or. 170: ce rythme ne contribue à rien d'autre qu'à faire que...    - quid loci natura adferre potest, ut... Cic. Fat. 8: quelle influence déterminante le climat peut-il avoir, pour faire que... ? [st1]7 [-] rapporter, produire, rendre.    - agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cic. Off. 1, 15: les terres fertiles qui produisent beaucoup plus de grain qu'on ne leur en a confié.    - talis ager post longam desidiam laetas segetes affert, Col. 2: une telle terre, après un long repos, produit une abondante moisson.    - plantae sinapis prima hieme translatae plus cymae vere adferunt, Col. 11: les pieds de sénevé, transplantés au commencement de l'hiver, produisent au printemps une cime plus développée.    - au fig. magnum proventum poetarum annus hic attulit, Plin. Ep. 1, 13: cette année a produit une abondante moisson de poètes.
* * *
adfĕro (affĕro), ferre, attŭli (adtŭli), allātum (adlātum) - tr. -    - inf. passif arch. adferrier, Plaut. Aul. 571. [st1]1 [-] apporter, porter à, porter vers.    - candelabrum Romam adferre, Cic. Verr. 4, 64: apporter un candélabre à Rome.    - Socrati orationem adferre, Cic. de Or. 1, 231: apporter un discours à Socrate.    - scyphos ad praetorem adferre, Cic Verr. 4, 32: apporter des coupes au préteur.    - tamquam vento adlatae naves, Liv. 44, 20, 7: vaisseaux pour ainsi dire apportés par le vent.    - afferre se (afferri), Virg.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - afferre pedem, Cat.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - aliquid ad aliquem (alicui) adferre: apporter qqch à qqn.    - adferre litteras ad aliquem (adferre litteras alicui), Cic.: apporter une lettre à qqn.    - nimium raro nobis abs te litterae adferuntur, Cic. Att. 1, 9, 1: on m'apporte trop rarement des lettres de toi.    - nuntium alicui adferre, Cic. Amer. 19: apporter une nouvelle à qqn.    - adfertur ei de quarta nuntius, Cic. Phil. 13, 19: on lui apporte la nouvelle concernant la quatrième légion.    - crebri ad eum rumores adferebantur, Caes. BG. 2, 1, 1: des bruits fréquents lui parvenaient.    - ego jussero cadum unum vini veteris a me adferrier, Plaut. Aul. 571: je te ferai porter de chez moi un tonneau de vin vieux. [st1]2 [-] apporter une nouvelle, annoncer.    - quietae res ex Volscis adferebantur, Liv. 6, 30, 7: on annonçait que les Volsques se tenaient tranquilles.    - quicquid huc erit a Pompeio adlatum, Cic. Fam. 7, 17, 5: toutes les nouvelles qu'on apportera ici de Pompée.    - nuntiarunt caedem consulis adlatam aegre tulisse regem, Liv. 22, 37, 2: ils annoncèrent que le roi avait supporté avec peine la nouvelle de la mort du consul.    - alii majorem adferentes tumultum nuntii occurrunt, Liv. 27, 33, 1: d'autres messagers se présentent à lui, apportant la nouvelle d'un trouble plus grand (plus alarmant).    - cum mihi de Q. Hortensii morte esset adlatum, Cic. Br. 1: comme la nouvelle m'avait été apportée de la mort d'Hortensius.    - adferre + prop. inf.: annoncer que, rapporter que.    - ita Caelius ad illam adtulit se aurum quaerere, Cic. Cael. 53: Caelius lui annonça qu'il cherchait de l'or.    - nuntii adferebant male rem gerere Darium, Nep. Milt. 3, 3: les messagers annonçaient que Darius n'était pas heureux dans son expédition.    - novos hostes consilia cum veteribus jungere haud incertis auctoribus Romam est adlatum, Liv. 4, 45, 3: on annonça à Rome de source certaine que de nouveaux ennemis faisaient cause commune avec les anciens.    - pro comperto adtulit Achmos statuisse progredi, Liv. 35, 29, 9: il annonça comme une nouvelle certaine que les Achéens avaient décidé de marcher de l'avant.    - adferre ut + subj.: apporter l’ordre de.    - ab Carthagine adlatum est ut Hasdrubal in Italiam exercitum duceret, Liv. 23, 27, 9: de Carthage l'ordre vint qu'Hasdrubal conduisît son armée en Italie. [st1]3 [-] porter sur, porter contre.    - vim alicui adferre, Cic. Pomp. 39: faire violence à qqn.    - manus alienis bonis adferre, Cic. Off. 2, 54: porter la main sur les biens d'autrui.    - manus alicui adferre, Cic. Quinct. 85: se livrer à des actes de violence sur qqn.    - beneficio suo manus adfert, Sen. Ben. 2, 5, 3: il enlève à son bienfait tout son prix.    - adferre sibi manus, Cic.: se tuer de sa propre main. [st1]4 [-] apporter en plus; apporter à mettre à.    - ita ut, quantum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus, Cic. Marc. 12: en sorte que, tout ce que le temps enlèvera à ton oeuvre, il l'ajoutera à ta gloire.    - adferre non minus ad dicendum auctoritatis quam facultatis, Cic. Mur. 4: apporter à sa plaidoirie non moins d'autorité que de talent.    - quicquid ad rem publicam adtulimus, Cic. Off. 1, 155: quels que soient les services que j'ai rendus à l'état. [st1]5 [-] apporter (une preuve, un exemple, une raison); alléguer, dire.    - testimonium adferre: produire un témoignage.    - argumentum adferre: apporter une preuve.    - exemplum adferre: donner un exemple.    - rationem adferre: donner une raison.    - rationes, cur hoc ita sit, afferre, Cic. Fin. 5: expliquer pourquoi il en est ainsi.    - ad ea quae dixi, adfer si quid habes, Cic. Att. 7, 9, 4: en réponse à ce que je t'ai dit, donne-moi ce que tu sais.    - aliquid (multa) adferre, cur (quamobrem): apporter un argument, beaucoup d'arguments pour prouver que.    - quid adferre potest, quamobrem voluptas sit summum bonum? Cic. de Or. 3, 78: quel argument peut-il apporter pour prouver que le plaisir est le souverain bien?    - cur credam, adferre possum, Cic. Tusc. 1, 70: je puis donner la raison de ma croyance.    - quid adferri potest cur non casu id evenerit? Cic. Div. 2: comment peut-on prouver que cela n'est pas dû au hasard?    - adfer, quem Fabiano possis praeponere, Sen. Ep. 100, 9: cite qui tu pourrais préférer à Fabianus.    - avec quod, ce fait que: firmissimum hoc adferri videtur, cur deos esse credamus, quod... Cic. Tusc. 1, 30: la preuve la plus forte, à ce qu'il semble, qu'on produise pour justifier la croyance en l'existence des dieux, c'est que...    - avec prop. inf.: adfers in extis cor non fuisse, Cic. Div. 2, 36: tu dis que dans les entrailles de la victime le coeur manquait. [st1]6 [-] apporter, occasionner; contribuer à, aider à.    - delectationem, dolorem, luctum, metum, spem: apporter du plaisir, de la douleur, le deuil, la crainte, l'espoir.    - adferre pacem, bellum, Cic. Phil. 6, 17: apporter la paix, la guerre.    - cladem populo Romano, multas alicui lacrimas adferre, Cic. Nat. 2, 8: être la cause d'un désastre pour le peuple romain, de bien des larmes pour qqn.    - videri proelium defugisse magnum detrimentum adferebat, Caes. BC. 1, 82, 2: paraître avoir esquivé la bataille causait un grand préjudice.    - negat diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre, Cic. Fin. 2, 87: il prétend que la durée ne contribue en rien au bonheur de la vie.    - hic numerus nihil adfert aliud nisi ut... Cic. Or. 170: ce rythme ne contribue à rien d'autre qu'à faire que...    - quid loci natura adferre potest, ut... Cic. Fat. 8: quelle influence déterminante le climat peut-il avoir, pour faire que... ? [st1]7 [-] rapporter, produire, rendre.    - agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cic. Off. 1, 15: les terres fertiles qui produisent beaucoup plus de grain qu'on ne leur en a confié.    - talis ager post longam desidiam laetas segetes affert, Col. 2: une telle terre, après un long repos, produit une abondante moisson.    - plantae sinapis prima hieme translatae plus cymae vere adferunt, Col. 11: les pieds de sénevé, transplantés au commencement de l'hiver, produisent au printemps une cime plus développée.    - au fig. magnum proventum poetarum annus hic attulit, Plin. Ep. 1, 13: cette année a produit une abondante moisson de poètes.
* * *

    Affero, pen. corr. affers, attuli, pen. cor. allatum, pen. prod. afferre. Apporter.

\

    Afferre ad os cibum manu. Plin. Porter la viande au bec, Appasteler.

\

    Afferre se aliquo. Virgil. S'approcher, ou Venir en quelque lieu.

\

    Quod ab ipso allatum est, sibi esse id relatum putet. Terent. On luy a faict de tel pain soupe.

\

    Negat Epicurus diuturnitatem temporis ad beate viuendum aliquid afferre. Ci. Proficter, ou servir de quelque chose.

\

    Nihil afferunt quo iucundius viuamus. Cic. Ne nous aident en rien pour vivre plus joyeusement.

\

    Afferre aliquid ad remp. Cic. Aider, Proficter quelque chose au commun.

\

    Afferre aliquid ad communem fructum. Cic. Aider, et porter aucun profict aux hommes.

\

    Afferre, pro eo quod est nuntiare. Cic. Attulerunt, Caesarem iter habere Capuam. Ils ont apporté les nouvelles que Cesar, etc.

\

    Afferre ad aliquem. Cic. Rapporter et dire à aucun.

\

    Nihil afferunt, qui in re gerendaversari senectutem negant. Cic. Ils ne dient ou alleguent rien à propos, Ils n'ont raisons qui vaillent.

\

    An aetatem afferret? Cic. S'excusera il sur l'aage? Alleguera il l'aage pour excuse?

\

    Ad ea quae dixi affer, siquid habes. Cic. Apporte, Ameine, Allegue quelque chose à l'encontre de ce que j'ay dict.

\

    Afferre crimen in iudicium. Cic. Proposer un cas de crime à l'encontre de quelcun.

\

    Afferre ad defensionem. Cic. Alleguer pour sa defense.

\

    Communes vtilitates in medium afferre. Cic. Communiquer, Mettre en commun.

\

    Afferre accessionem. Cic. Accroistre et augmenter.

\

    Adiumentum alicui ad aliquam rem. Cic. L'aider à faire quelque chose.

\

    AEs alienum attulit mihi haec res. Cic. M'a endebté.

\

    Amaritudinem. Plin. Faire amer.

\

    Animum vacuum ad scribendum. Cic. Avoir l'esprit delivre quand on se met à escrire.

\

    Animum alicui. Cic. Donner courage, L'encourager.

\

    Argumentum afferunt, quod, etc. Plin. Ils le prouvent par ceste raison, que, etc.

\

    Authoritatem. Plin. Cic. Donner reputation et authorité, Faire qu'on soit plus estimé.

\

    Calamitatem et cladem. Cic. Apporter dommage irreparable.

\

    Causam. Terent. Alleguer raison pourquoy.

\

    Causam. Cic. Bailler occasion.

\

    Causam mortis. Cic. Donner occasion de mort.

\

    Causam quoniam. Plin. Causam afferentes, quoniam in Thessalia, etc. Disants que c'estoit pour cause et raison que, etc.

\

    Quum attulisset nullam causam quae istam, etc. Cic. Veu qu'il ne scavoit dire cause vallable qui, etc.

\

    Commutationem voluntatis. Cic. Faire changer de volunte.

\

    Compertum. Liu. Rapporter pour certain, Apporter certaines nouvelles.

\

    Confidentiam. Caelius ad Cic. Donner hardiesse et asseurance.

\

    Coniecturam. Cic. Donner quelque enseigne et argument, Donner conjecture.

\

    Consecutionem voluptatis. Cic. Donner jouyssance de volupté.

\

    Consilium alicui. Cic. Donner conseil.

\

    Consolationem alicui malo. Cic. Donner confort en quelque adversité.

\

    Constantiam. Cic. Donner constance.

\

    Consuetudinem seruiendi liberae ciuitati. Cic. L'accoustumer à son obeissance.

\

    Contemptionem ad omnes. Caesar. Faire mespriser de touts, et qu'on n'en tienne compte.

\

    Crimen falsum alicui. Cic. Imposer crime à aucun.

\

    Cumulum aliquem artibus aliorum. Cic. Donner quelque accroissement.

\

    Curam. Cic. Donner soulci, Mettre en soulci.

\

    Delectationem. Cic. Donner plaisir.

\

    Dentes in dominum. Varro. Mordre son maistre.

\

    Desperationem. Caesar. Mettre en desespoir.

\

    Detrimentum. Caesar. Cic. Porter dommage.

\

    Difficultatem alicui rei vel homini. Cic. Rendre une chose malaisee à faire, Donner empeschement.

\

    Dolorem capitis. Plin. Causer, ou faire douleur de teste.

\

    Dubitationem. Cic. Mettre en doubte.

\

    Egestatem alicui. Cic. Mettre en povreté.

\

    Errorem animis. Cic. Faire errer.

\

    Excusationem. Cic. Alleguer excusation.

\

    Exemplum. Plin. Alleguer exemple.

\

    Exilium. Cic. Causer bannissement, Estre cause de bannissement.

\

    Expectationem. Quintil. Mettre en attente.

\

    Facultatem. Cic. Apporter commodité.

\

    Affertur fama. Liu. On apporte nouvelles, On fait courir le bruit, Le bruit est.

\

    Neque vlla de eius reditu fama ferebatur. Caesar. Il n'en estoit aucun bruit, On n'en parloit aucunnement.

\

    Fastidium alicui. Cic. Apporter desgoustement, Desgouster.

\

    Fastidia cibo affert haec res. Colum. Elle desgouste.

\

    Fidem alicui rei. Liuius. Faire foy de quelque chose, Faire croire quelque chose.

\

    Fiduciam. Caesar. Donner asseurance.

\

    Finem tributorum. Cic. Mettre fin.

\

    Florem afferre dicuntur arbores. Colum. Porter fleur.

\

    Hilaritatem, vel iucunditatem, aut laetitiam. Pli. Cic. Mettre en joye, Resjouir.

\

    Honorem. Plin. Faire ou porter honneur.

\

    Iacturam. Colum. Porter dommage, ou perte.

\

    Incrementum. Cic. Donner accroissement.

\

    Inertiam alicui. Cic. Faire paresseux et nonchalant.

\

    Initium morbi. Celsus. Causer le commencement de la maladie.

\

    Interitum. Cic. Apporter la mort et destruction ou ruine.

\

    Laborem. Cic. Donner peine et travail.

\

    Lachrymas alicui. Cic. Luy apporter grand dueil.

\

    Laetitiam alicui. Cic. Le resjouir.

\

    Languorem alicui. Cic. Le faire paresseux et nonchalant.

\

    Laudem alicui. Cic. Apporter loz ou louange.

\

    Leuationem. Cic. Donner allegeance.

\

    Literas. Cic. Apporter lettres à aucun.

\

    Luctum alicui. Cic. Causer, ou Apporter dueil.

\

    Manus alicui. Cic. Mettre la main sur luy, Le battre.

\

    Manus sibi. Plancus ad Ciceronem. Se deffaire soymesme, Se tuer.

\

    Manus bonis alienis. Cic. Prendre, Ravir les biens d'autruy.

\

    Manus vulneribus. Cic. Renouveler les douleurs.

\

    Medicinam. Cic. Porter medecine.

\

    Memoriam. Cic. Faire souvenir.

\

    Metum alicui. Cic. Faire paour.

\

    Molestiam. Cic. Faire, ou Donner ennuy et fascherie.

\

    Moram alicui rei. Cic. Empescher et retarder.

\

    Morbum alicui. Plaut. Faire malade.

\

    Mortem vno ictu. Cic. Tuer tout d'un coup.

\

    Motum animis. Cic. Esmouvoir les cueurs.

\

    Munus Reip. Cic. Faire un bien et profict à la republique.

\

    Necessitatem. Cic. Contraindre.

\

    Neruos et industriam. Cic. Employer sa force et son esprit, ou son industrie.

\

    Necem. Plin. Faire mourir. Vide NEX.

\

    Nuntium. Cic. Apporter nouvelle.

\

    Obliuionem tristitiae. Plin. Faire oublier.

\

    Obscuritatem orationi. Cic. Obscurcir.

\

    Odium. Plin. Faire hair, Engendrer haine.

\

    Odium quod in ipsum attulerant. Cic. La haine dont ils estoyent venuz garnis à l'encontre de luy.

\

    Odium maius affert mihi haec res, quam etc. Cela me desplaist plus, ou Me porte plus d'ennuy et de desplaisir, que etc.

\

    Offensionem. Cic. Faire desplaisir, Offenser.

\

    Magnam haec res illis offensionem ad omnes attulit. Caesar. Cela les mist fort en la malegrace de touts.

\

    Opem alicui. Terent. Aider.

\

    Opinionem populo. Cic. Mettre les gents en opinion.

\

    Pacem animis. Cic. Mettre en repos d'esprit.

\

    Pacem ad aliquam. Plaut. Apporter paix.

\

    Pauorem. Plin. Faire paour, Donner crainte.

\

    Pedem. Catul. Venir.

\

    Periculum. Caelius ad Ciceronem. Mettre en danger.

\

    Perniciem. Cic. Porter dommage, ou malencontre.

\

    Perturbationem rerum. Brutus ad Ciceronem. Mettre en trouble et desarroy.

\

    Pestem. Cic. Apporter grand'malencontre.

\

    Pestilentiam. Plin. Amener la peste.

\

    Pondus. Cic. Permagnum pondus affert beneuolentia erga illum. L'amor qu'il ha envers luy fait beaucoup, Cela y aide fort.

\

    Quaestionem. Cic. Quaestionem attulerunt poetae, quidnam esset illud, etc. Ont mis en doubte, Ont doubté, Ont demandé.

\

    Rationem quoniam, et Rationes cur. Plin. Donner, ou Alleguer raison, Prouver par raison.

\

    Religionem afferre alicui. Cic. Mettre quelcun en scrupule de conscience.

\

    Repulsam attulit haec res. Cic. Cela a esté cause que j'ay esté refusé et esconduict.

\

    Requiem. Ouid. Donner, ou apporter repos.

\

    Affertur rumoribus spes. Cic. Le commun bruit donne esperance.

\

    Afferuntur rumores ad eum. Caesar. On luy rapporte.

\

    Salutem. Caesar. Cic. Sauver.

\

    Satietatem. Cic. Saouler.

\

    Scientiam. Cic. Affert vetustas incredibilem scientiam. Apporte et donne congnoissance si grande, qu'on ne scauroit croire.

\

    Seditiones. Cic. Mettre en dissention.

\

    Sententiam. Cic. Dire son opinion.

\

    Solicitudinem affert haec res. Plancus ad Ciceronem. Engendre un soulci.

\

    Solatium. Cic. Donner soulas.

\

    Somnum. Cic. quod et somnum inducere, et Conciliare somnum dicitur. Faire dormir.

\

    Spem. Cic. Donner esperance.

\

    Splendorem voci. Plin. Esclarcir la voix, Faire la voix clere et nette.

\

    Sumptum alicui. Cic. Faire coustange à un autre.

\

    Suppetias. Plaut. Donner secours.

\

    Suspicionem. Cic. Donner souspecon.

\

    Tabem gregi. Colum. Faire devenir en chartre et seicher.

\

    Taedium. Liu. Fascher, Ennuyer, Attedier.

\

    Terrorem. Id est Terrere. Liuius. Espovanter, Faire paour, et frayeur.

\

    Terrores ad aliquem. Cic. Rapporter choses qui sont à craindre, et qui font paour.

\

    Testimonium. Caesar. Prouver, Bailler preuve.

\

    Torporem. Plin. Faire appesantir et eslourdir.

\

    Vim. Cic. Faire violence.

\

    Vim afferre virgini. Cic. Violer, Prendre par force.

\

    Vim vitae et corpori. Cic. Se tuer.

\

    Vim et celeritatem afferre. Cic. Donner force et vistesse.

\

    Vim in docendo. Cic. Contraindre à croire.

\

    Afferre vim, pro Cogere. Cic. Contraindre, Forcer.

\

    Affert aliam vitam haec dies. Terent. Requiert tresestroictement.

\

    Vtilitatem aliquam. Quintil. Apporter quelque profict.

\

    Affertur, Impersonale. Liu. Les nouvelles sont venues que, etc.

Dictionarium latinogallicum > affero
5 mitto

mitto, ĕre, mīsi, missum - tr. -    - parf. sync. misti, Catul. 14, 14 --- inf. pass. mittier, Plaut. Cap. 438; Lucr. 4, 43.    - deux sens principaux suivant qu'il y a ou non activité du sujet: faire aller, partir, etc., ou laisser aller, partir, etc.    - la conjugaison. [st1]1 [-] envoyer, expédier.    - aliquem, aliquid ad aliquem mittere: envoyer qqn, qqch à qqn (Cic. Br. 55 ; Fam. 1, 8, 2, etc.).    - epistulam, litteras ad aliquem ou alicui, Cic.: envoyer une lettre à qqn.    - equitatum auxilio alicui, Caes. BG. 1, 18, 10: envoyer la cavalerie au secours de qqn.    - filium suum foras ad propinquum suum quendam mittit ad cenam, Cic. Verr. 1, 65: il envoie dîner son propre fils au dehors chez un de ses proches parents.    - legionibus nostris sub juqum missis, Cic. Off. 3, 109: nos légions ayant été envoyées sous le joug.    - mittere ad mortem, Cic. 'l'usc. 1, 97: envoyer à la mort.    - mittere morti, Plaut. Cap. 692: envoyer à la mort.    - mittere aliquem avec ut ou qui et subj.: envoyer qqn pour...    - qui causā missi erant commeatus petendi, Caes. BG. 3: qui avaient été envoyés chercher des vivres.    - Haedui legatos ad Caesarem mittunt rogatum auxilium, Caes. BG. 1: les Héduens envoient une ambassade à César pour lui demander secours.    - legatos ad me misit se... esse venturum, Cic. Fam. 15, 4, 5: il m'a envoyé des ambassadeurs pour me dire qu'il viendrait.    - litteras ad Jugurtham mittunt, quam ocissume accedat, Sall J. 25, 5: ils envoient une lettre à Jugurtha pour lui enjoindre de venir le plus rapidement possible.    - obsessis omnibus viis missi intercipiuntur, Caes. BG. 5, 40, 1: l'ennemi tenant toutes les routes, les courriers sont interceptés.    - mittit rogatum vasa, Cic. Verr. 4, 63: il envoie demander les vases.    - mittere ad horas, Cic. Br. 200: envoyer en quête de l'heure.    - misi Curio, ut daret, Cic. Fam. 16, 93: j'ai fait dire à Curion de donner.    - in Aequimœlium misimus, qui adferat, Cic. Div. 2, 39: nous avons dépêché au marché qqn pour apporter.    - misit ad me Brutus, Cic. Att. 13, 10, 3: Brutus a dépêché vers moi, m'a fait tenir un avis.    - cohortes ad aliquem missum facere, Pomp. d. Cic. Att. 8, 12 B, 2: faire envoyer à qqn des cohortes.    - di magni, horribilem et sacrum libellum! quem tu scilicet ad tuum Catullum misti, Catul.: grands dieux! quel horrible, quel exécrable livre tu as envoyé à ton pauvre Catulle. [st1]2 [-] envoyer en dédicace, dédier.    - hunc librum ad te de senectute misimus, Cic. CM 3: je t'ai dédié ce livre sur la vieillesse.    - Cato Major ad te missus, Cic. Att. 14, 21, 3: mon Cato Major qui t'est dédié. [st1]3 [-] poét. envoyer (= produire).    - India mittit ebur, Virg. BG. 1, 57: l'Inde nous envoie son ivoire.    - quos frigida misit Nursia, Virg. En. 7, 715: les guerriers qu'envoya la froide Nursie (les guerriers venus de la froide Nursie). [st1]4 [-] c. emittere: envoyer de soi, émettre.    - fumum, vaporem mittere, Lucr. 4, 56: émettre de la fumée, de la chaleur.    - folium mittere, Plin. 18, 58: pousser des feuilles, donner des feuilles.    - florem mittere, Plin. 24, 59: pousser des fleurs, donner des fleurs.    - qua ratione tantulus ille queat tantum sol mittere lumen, Lucr. 5: comment se fait-il que cette petite chose qu'est le soleil émette tant de lumière.    - robora fumum mittunt ignesque vaporem, Lucr.: le bois émet de la fumée et le flamme un souffle de chaleur.    - vocem pro aliquo mittere, Cic. Sest. 42: faire entendre sa voix pour qqn.    - vox de quaestura missa nulla est, Cic. FI. 6: de propos sur sa questure, il n'y en eut point d'émis.    - haec Scipionis oratio ex ipsius ore Pompei mitti videbatur, Caes. BC. 1, 2, 1: ce discours de Scipion semblait émaner de la bouche de Pompée en personne.    - diu vocem non misit, Liv. 3, 50, 4: il resta longtemps sans prononcer une parole. [st1]5 [-] jeter, lancer.    - pila mittere, Caes. BC. 3, 93, 1: lancer des traits.    - aliquem praecipitem ex arce mittere, Ov. M. 8, 250: précipiter qqn du haut de la citadelle.    - se saxo ab alto mittere, Ov. M. 11, 340: se jeter du haut d'un rocher.    - manum ad arma mittere, Sen. Ir. 2, 2: jeter la main sur ses armes.    - talos mittere, Hor. S. 2, 7, 17: jeter les dés (dans le cornet).    - canem mittere, Suet. Aug. 71: amener aux dés le coup du chien.    - jacere, mittere ridiculum, Cic. Or. 87: lancer, décocher le trait plaisant.    - tanta repente caelo missa vis aquae dicitur, ut... Sall. J. 75, 7: soudain il tomba du ciel, dit-on, une si grande quantité d'eau que... [st1]6 [-] tirer, faire couler (sang).    - sanguinem mittere alicui, Cels. 2, 10: tirer du sang à qqn (saigner qqn).    - sanguinem incisa vena mitti novum non est, Cels.: faire une saignée en incisant une veine n'est pas chose nouvelle.    - sanguinem a bracchio mittere, Cels.: faire une saignée au bras.    - cum sanguinem miserit, Cic. Att. 6: après avoir fait couler le sang (de cette province). [st1]7 [-] laisser aller; laisser voir; laisser partir, lâcher; laisser de côté, ne pas parler de.    - mittin me intro? Plaut. Truc. 756: me laisses-tu entrer?    - mittin = mittisne, cf. scin, viden, etc.    - mitte me, Ter. Ad. 780: laisse-moi aller.    - virum mittens, Catul. 66, 29: laissant partir son époux.    - unde mittuntur equi Varr. L. 5, 153: l'endroit d'où partent les chevaux (dans le cirque).    - eos sui timoris signa misisse, Caes. BC. 1, 71, 3: (disant) qu'ils avaient laissé voir (donné) des signes de leur frayeur.    - mitte rudentem, Plaut. Rud. 1015: lâche le câble.    - imprudentia teli missi, Cic. de Or. 3, 158: l'imprudence qui consiste à lâcher (laisser échapper) le trait.    - cutem mittere, Hor. P. 476: lâcher la peau.    - au fig. timorem mittite, Virg. En. 1, 202: laissez-là les craintes.    - Syphacis reconciliandi curam ex animo non miserat, Liv. 30, 3, 4: il n'avait pas renoncé à la tâche de ramener Syphax à l'alliance romaine.    - mitte leves spes, Hor. Ep. 1, 5, 8: quitte les espoirs frivoles.    - certa mittimus dum incerta petimus, Plaut. Ps. 685: nous laissons filer ce qui est sûr en cherchant à atteindre un objectif incertain.    - jam scrutari mitto, Plaut. Aul. 651: je renonce à chercher davantage.    - mitte male loqui, Ter. And. 5, 3, 2.: cesse de dire de mauvaises paroles.    - mitto haec omnia, Cic. Verr. 4, 116: je laisse de côté tout cela.    - mitto C. Laelium, Cic. Br. 258: je ne parle pas de C. Laelius.    - mitto quaerere, Cic. Sull. 22: j'omets de rechercher.    - mitto quod habent, Cic. Prov. 3: j'omets ce fait qu'ils ont.    - abs. mitto de amissa maxima parte exercitus, Cic. Pis. 47: je ne dis rien de la perte presque totale de l'armée. [st1]8 [-] congédier, envoyer en congé; licencier, libérer du service militaire.    - senatu misso, Cic. Br. 218: la séance du sénat étant levée.    - ab imperatore suo Romam missus, Cic. Off. 3, 79: envoyé en congé à Rome par son général en chef.    - missum facere aliquem: - [abcl]a - congédier qqn, envoyer qqn en congé. - [abcl]b - dégager qqn de toute accusation.    - eas legiones bello confecto missas fieri placere, Cic. Phil. 5, 53: le sénat décide que ces légions, la guerre achevée, seront libérées.    - mittere lictores, Cic. Att. 9: licencier ses licteurs.    - nautas missos facere, Cic.: donner leur congé aux matelots.    - Manlium missum fecit, Cic. Off. 3, 112: il dégagea Manlius de toute accusation.    - poterone missum facere eum cui potestatem imperiumque permisi, Cic. Verr. 5, 104: pourrai-je laisser hors de cause celui à qui j'ai confié l'autorité et le commandement.    - missos faciant honores, Cic. Sest. 138: qu'ils donnent congé aux magistratures (qu'ils ne les briguent pas).    - melius tute reperi, me missum face, Ter. And.: trouve mieux toi-même et envoie-moi promener.    - missam facere iram, Liv.: apaiser sa colère, se calmer.    - Lolliam Paulinam conjunxit sibi brevique missam fecit, Suet.: il épousa Lollia Paulina et la répudia peu après. [st1]9 [-] c. manu mittere: affranchir.    - Plaut. Poen. 100.
* * *
mitto, ĕre, mīsi, missum - tr. -    - parf. sync. misti, Catul. 14, 14 --- inf. pass. mittier, Plaut. Cap. 438; Lucr. 4, 43.    - deux sens principaux suivant qu'il y a ou non activité du sujet: faire aller, partir, etc., ou laisser aller, partir, etc.    - la conjugaison. [st1]1 [-] envoyer, expédier.    - aliquem, aliquid ad aliquem mittere: envoyer qqn, qqch à qqn (Cic. Br. 55 ; Fam. 1, 8, 2, etc.).    - epistulam, litteras ad aliquem ou alicui, Cic.: envoyer une lettre à qqn.    - equitatum auxilio alicui, Caes. BG. 1, 18, 10: envoyer la cavalerie au secours de qqn.    - filium suum foras ad propinquum suum quendam mittit ad cenam, Cic. Verr. 1, 65: il envoie dîner son propre fils au dehors chez un de ses proches parents.    - legionibus nostris sub juqum missis, Cic. Off. 3, 109: nos légions ayant été envoyées sous le joug.    - mittere ad mortem, Cic. 'l'usc. 1, 97: envoyer à la mort.    - mittere morti, Plaut. Cap. 692: envoyer à la mort.    - mittere aliquem avec ut ou qui et subj.: envoyer qqn pour...    - qui causā missi erant commeatus petendi, Caes. BG. 3: qui avaient été envoyés chercher des vivres.    - Haedui legatos ad Caesarem mittunt rogatum auxilium, Caes. BG. 1: les Héduens envoient une ambassade à César pour lui demander secours.    - legatos ad me misit se... esse venturum, Cic. Fam. 15, 4, 5: il m'a envoyé des ambassadeurs pour me dire qu'il viendrait.    - litteras ad Jugurtham mittunt, quam ocissume accedat, Sall J. 25, 5: ils envoient une lettre à Jugurtha pour lui enjoindre de venir le plus rapidement possible.    - obsessis omnibus viis missi intercipiuntur, Caes. BG. 5, 40, 1: l'ennemi tenant toutes les routes, les courriers sont interceptés.    - mittit rogatum vasa, Cic. Verr. 4, 63: il envoie demander les vases.    - mittere ad horas, Cic. Br. 200: envoyer en quête de l'heure.    - misi Curio, ut daret, Cic. Fam. 16, 93: j'ai fait dire à Curion de donner.    - in Aequimœlium misimus, qui adferat, Cic. Div. 2, 39: nous avons dépêché au marché qqn pour apporter.    - misit ad me Brutus, Cic. Att. 13, 10, 3: Brutus a dépêché vers moi, m'a fait tenir un avis.    - cohortes ad aliquem missum facere, Pomp. d. Cic. Att. 8, 12 B, 2: faire envoyer à qqn des cohortes.    - di magni, horribilem et sacrum libellum! quem tu scilicet ad tuum Catullum misti, Catul.: grands dieux! quel horrible, quel exécrable livre tu as envoyé à ton pauvre Catulle. [st1]2 [-] envoyer en dédicace, dédier.    - hunc librum ad te de senectute misimus, Cic. CM 3: je t'ai dédié ce livre sur la vieillesse.    - Cato Major ad te missus, Cic. Att. 14, 21, 3: mon Cato Major qui t'est dédié. [st1]3 [-] poét. envoyer (= produire).    - India mittit ebur, Virg. BG. 1, 57: l'Inde nous envoie son ivoire.    - quos frigida misit Nursia, Virg. En. 7, 715: les guerriers qu'envoya la froide Nursie (les guerriers venus de la froide Nursie). [st1]4 [-] c. emittere: envoyer de soi, émettre.    - fumum, vaporem mittere, Lucr. 4, 56: émettre de la fumée, de la chaleur.    - folium mittere, Plin. 18, 58: pousser des feuilles, donner des feuilles.    - florem mittere, Plin. 24, 59: pousser des fleurs, donner des fleurs.    - qua ratione tantulus ille queat tantum sol mittere lumen, Lucr. 5: comment se fait-il que cette petite chose qu'est le soleil émette tant de lumière.    - robora fumum mittunt ignesque vaporem, Lucr.: le bois émet de la fumée et le flamme un souffle de chaleur.    - vocem pro aliquo mittere, Cic. Sest. 42: faire entendre sa voix pour qqn.    - vox de quaestura missa nulla est, Cic. FI. 6: de propos sur sa questure, il n'y en eut point d'émis.    - haec Scipionis oratio ex ipsius ore Pompei mitti videbatur, Caes. BC. 1, 2, 1: ce discours de Scipion semblait émaner de la bouche de Pompée en personne.    - diu vocem non misit, Liv. 3, 50, 4: il resta longtemps sans prononcer une parole. [st1]5 [-] jeter, lancer.    - pila mittere, Caes. BC. 3, 93, 1: lancer des traits.    - aliquem praecipitem ex arce mittere, Ov. M. 8, 250: précipiter qqn du haut de la citadelle.    - se saxo ab alto mittere, Ov. M. 11, 340: se jeter du haut d'un rocher.    - manum ad arma mittere, Sen. Ir. 2, 2: jeter la main sur ses armes.    - talos mittere, Hor. S. 2, 7, 17: jeter les dés (dans le cornet).    - canem mittere, Suet. Aug. 71: amener aux dés le coup du chien.    - jacere, mittere ridiculum, Cic. Or. 87: lancer, décocher le trait plaisant.    - tanta repente caelo missa vis aquae dicitur, ut... Sall. J. 75, 7: soudain il tomba du ciel, dit-on, une si grande quantité d'eau que... [st1]6 [-] tirer, faire couler (sang).    - sanguinem mittere alicui, Cels. 2, 10: tirer du sang à qqn (saigner qqn).    - sanguinem incisa vena mitti novum non est, Cels.: faire une saignée en incisant une veine n'est pas chose nouvelle.    - sanguinem a bracchio mittere, Cels.: faire une saignée au bras.    - cum sanguinem miserit, Cic. Att. 6: après avoir fait couler le sang (de cette province). [st1]7 [-] laisser aller; laisser voir; laisser partir, lâcher; laisser de côté, ne pas parler de.    - mittin me intro? Plaut. Truc. 756: me laisses-tu entrer?    - mittin = mittisne, cf. scin, viden, etc.    - mitte me, Ter. Ad. 780: laisse-moi aller.    - virum mittens, Catul. 66, 29: laissant partir son époux.    - unde mittuntur equi Varr. L. 5, 153: l'endroit d'où partent les chevaux (dans le cirque).    - eos sui timoris signa misisse, Caes. BC. 1, 71, 3: (disant) qu'ils avaient laissé voir (donné) des signes de leur frayeur.    - mitte rudentem, Plaut. Rud. 1015: lâche le câble.    - imprudentia teli missi, Cic. de Or. 3, 158: l'imprudence qui consiste à lâcher (laisser échapper) le trait.    - cutem mittere, Hor. P. 476: lâcher la peau.    - au fig. timorem mittite, Virg. En. 1, 202: laissez-là les craintes.    - Syphacis reconciliandi curam ex animo non miserat, Liv. 30, 3, 4: il n'avait pas renoncé à la tâche de ramener Syphax à l'alliance romaine.    - mitte leves spes, Hor. Ep. 1, 5, 8: quitte les espoirs frivoles.    - certa mittimus dum incerta petimus, Plaut. Ps. 685: nous laissons filer ce qui est sûr en cherchant à atteindre un objectif incertain.    - jam scrutari mitto, Plaut. Aul. 651: je renonce à chercher davantage.    - mitte male loqui, Ter. And. 5, 3, 2.: cesse de dire de mauvaises paroles.    - mitto haec omnia, Cic. Verr. 4, 116: je laisse de côté tout cela.    - mitto C. Laelium, Cic. Br. 258: je ne parle pas de C. Laelius.    - mitto quaerere, Cic. Sull. 22: j'omets de rechercher.    - mitto quod habent, Cic. Prov. 3: j'omets ce fait qu'ils ont.    - abs. mitto de amissa maxima parte exercitus, Cic. Pis. 47: je ne dis rien de la perte presque totale de l'armée. [st1]8 [-] congédier, envoyer en congé; licencier, libérer du service militaire.    - senatu misso, Cic. Br. 218: la séance du sénat étant levée.    - ab imperatore suo Romam missus, Cic. Off. 3, 79: envoyé en congé à Rome par son général en chef.    - missum facere aliquem: - [abcl]a - congédier qqn, envoyer qqn en congé. - [abcl]b - dégager qqn de toute accusation.    - eas legiones bello confecto missas fieri placere, Cic. Phil. 5, 53: le sénat décide que ces légions, la guerre achevée, seront libérées.    - mittere lictores, Cic. Att. 9: licencier ses licteurs.    - nautas missos facere, Cic.: donner leur congé aux matelots.    - Manlium missum fecit, Cic. Off. 3, 112: il dégagea Manlius de toute accusation.    - poterone missum facere eum cui potestatem imperiumque permisi, Cic. Verr. 5, 104: pourrai-je laisser hors de cause celui à qui j'ai confié l'autorité et le commandement.    - missos faciant honores, Cic. Sest. 138: qu'ils donnent congé aux magistratures (qu'ils ne les briguent pas).    - melius tute reperi, me missum face, Ter. And.: trouve mieux toi-même et envoie-moi promener.    - missam facere iram, Liv.: apaiser sa colère, se calmer.    - Lolliam Paulinam conjunxit sibi brevique missam fecit, Suet.: il épousa Lollia Paulina et la répudia peu après. [st1]9 [-] c. manu mittere: affranchir.    - Plaut. Poen. 100.
* * *

    Mitto, mittis, misi, missum, mittere. Terent. Envoyer.

\

    Mittere circa regem. Liu. Envoyer par devers le roy.

\

    Mittere, pro Scribere. Cic. Curio misi, vt medico honos haberetur. J'ay escript à Curius.

\

    In acta mittere. Seneca. Mettre en registre, Enregistrer.

\

    In caput mitti. Seneca. Estre jecté en bas, la teste la premiere.

\

    In consilium mittere. Cic. Accorder que le juge die droict par ce qui est par devers luy, ou par ce qui a esté plaidé.

\

    Hastam misit in ora. Ouid. Il jecta, etc.

\

    In fabulas et sermones aliquem mittere. Quintil. Faire parler le monde, Donner occasion au monde de parler et tenir ses contes et mocqueries de quelqu'un.

\

    Legatos misit, se venturum. Cic. Il m'a envoyé dire par ambassades qu'il viendroit.

\

    Literas ad Iugurtham mittunt, quamocyssime ad prouinciam accedat. Sallust. Ils luy envoyent lettres, par lesquelles ils luy escripvent qu'il, etc.

\

    In negotium mittere. Cic. Envoyer ca et là traffiquer et à l'emploitte.

\

    Ad nomen mittere. Quintil. Envoyer pour ce faire enroller au nombre des gensdarmes, pour aller à la guerre.

\

    Illi obuiam misimus Athenas, vt inde Thessalonicam veniret. Cic. Nous luy envoyasmes au devant un messager jusques à Athenes, qui luy dist que de là, etc.

\

    Mitte mihi quaeso obuiam literas, nunquid putes Reip. nomine tardandum esse nobis. Cic. Envoye aucun au devant de moy avec lettres, par lesquelles tu m'escrives si c'est ton advis que, etc.

\

    In ora populi mittere. Quintil. Faire parler le monde.

\

    In possessionem mittere. Cic. Quand le Magistrat par la contumace, ou absence d'aucun, envoyoit le demandeur en garnison en sa maison. C'est aussi quand la partie qui a eu telle permission, envoye ses gens en garnison pour se saisir des choses, Mettre en possession et saisine, Saisir, Ensaisiner.

\

    Praecipitem mittere de muro. Hirtius. Jecter du hault en bas du mur.

\

    Mittere se praecipitem ex alto. Vlpianus. Se precipiter, Se jecter du hault en bas.

\

    Iacere et mittere ridiculum. Cic. Dire quelque parolle pour rire, Jecter un brocard de risee.

\

    Mittere sanguinem. Cic. Corn. Cels. Saigner aucun.

\

    A saxo mittere se. Ouid. Se precipiter.

\

    Signum mittere timoris sui. Caes. Donner à congnoistre qu'on ha paour.

\

    Subsidium et subsidio mittere. Caesar. Envoyer secours.

\

    In suffragium mittere Centurias. Liu. Apres que le Magistrat avoit remonstré au peuple tout ce que bon luy sembloit, l'appeler à bailler un chascun sa voix.

\

    Talos mittere. Propert. Horat. Jecter les dets.

\

    Tempestatem mittere. Plaut. Envoyer une tempeste.

\

    Vocem mittere. Liu. Crier, Parler.

\

    Mittere vocem contra aliquem. Cic. Parler contre luy.

\

    Vox de quaestura nulla missa est. Cic. On n'a nullement parlé de, etc.

\

    Voces furiales mittere. Cic. Tenir propos furieux et enragez, où il n'y a ne rime ne raison.

\

    Mittere. Plin. Jecter hors, Produire.

\

    Mittere. Virgil. Envoyer en don.

\

    Mitte lachrymas. Terent. Laisse ces pleurs, Ne pleure plus.

\

    Ambages mitte, atque hoc age. Plautus. Laisse moy touts ces longs propos, et me di en peu de parolles ce que je te demande.

\

    Curam mittere de pectore. Virgil. Envoyer et chasser arriere tout soulci.

\

    Missam iram faciet. Terent. Elle s'appaisera.

\

    Mitto maledicta omnia. Terent. Je me deporte, Je me tais de toutes les meschantes parolles dictes.

\

    Mitte male loqui. Terentius. Cesse de dire mal, Deporte toy de mesdire.

\

    Iam scrutari mitto, redde huc. Plaut. Je ne m'enquiers plus, Je m'en tais.

\

    Mitto de illo nunc. Plaut. Je me deporte d'en plus parler.

\

    Mitto iam osculari atque amplexari, id nihil puto. Terent. Je me deporte de parler des baisiers, Je ne parle plus des baisiers, etc.

\

    Mitto quod inuidiam, quod pericula, quod omnes meas tempestates subieris, etc. Cic. Je ne parle point de ce que, etc.

\

    Mitte me. Ter. Laisse moy aller.

\

    - vnam hanc noxiam Mitte: si aliam vnquam vllam admisero, occidito. Terent. Pardonne moy ceste faulte.

Dictionarium latinogallicum > mitto
6 data

1.
do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.— Subj.:
duim = dem,
Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38:
duis,
Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42:
duas = des,
id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19:
duit,
Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.:
duint,
Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.— Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.—Inf.: DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.:
dane = dasne,
Plaut. Truc. 2, 4, 22.—The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. dā, da-dā-mi, give; Gr. di-dô-mi, dôtêr, dosis; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).
I.
In gen.:
eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data,
Plaut. Am. prol. 138; cf.:
patera, quae dono mi illic data'st,
id. ib. 1, 3, 36:
dandis recipiendisque meritis,
Cic. Lael. 8; cf.:
ut par sit ratio acceptorum et datorum,
id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.:
obsides,
id. ib. 1, 19, 1;
1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt,
Cic. Rep. 1, 13:
hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus,
id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17:
ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint,
id. ib. 1, 31; cf.
imperia,
id. ib. 1, 44:
centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data,
id. ib. 2, 22:
Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit,
id. ib. 3, 9 fin.:
ei filiam suam in matrimonium dat,
Caes. B. G. 1, 3, 5:
litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim,
Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11;
and in the same signif.: aliquid ad aliquem,
id. ib. 10, 8 fin.:
litteras alicui, said of the writer,
to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.;
of the bearer, rarely,
to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse ( poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.;
al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit,
parley, challenge, Prop. 5, 10, 32:
dare poenas,
to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18:
alicui poenas dare,
to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31;
v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant,
Cic. Rep. 1, 41:
quoniam me quodammodo invitas et tui spem das,
id. ib. 1, 10:
dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,
id. ib. 1, 9; cf.:
ansas alicui ad reprehendendum,
id. Lael. 16, 59:
multas causas suspicionum offensionumque,
id. ib. 24:
facultatem per provinciam itineris faciundi,
Caes. B. G. 1, 7, 5;
for which: iter alicui per provinciam,
id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.:
modicam libertatem populo,
Cic. Rep. 2, 31:
consilium,
id. Lael. 13:
praecepta,
id. ib. 4 fin.:
tempus alicui, ut, etc.,
id. Rep. 1, 3:
inter se fidem et jusjurandum,
Caes. B. G. 1, 3 fin.:
operam,
to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55:
operam virtuti,
id. Lael. 22, 84;
also: operam, ne,
id. ib. 21, 78:
veniam amicitiae,
id. ib. 17:
vela (ventis),
to set sail, id. de Or. 2, 44, 187:
dextra vela dare,
to steer towards the right, Ov. 3, 640:
me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse,
Cic. Att. 2, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est,
id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.:
prout tempus ac res se daret,
Liv. 28, 5 et saep.— Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.— Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.:
DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).— Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus,
Mart. 5, 81, 2; cf.:
dat census honores,
Ov. F. 1, 217.—
(β).
Poet. with inf.:
da mihi frui perpetuā virginitate,
allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350:
di tibi dent captā classem reducere Trojā,
Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.—
(γ).
With ne:
da, femina ne sim,
Ov. M. 12, 202.
II.
In partic.
A.
In milit. lang.
1.
Nomina, to enroll one's self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf.
transf. beyond the military sphere,
Plaut. Ps. 4, 6, 38.—
2.
Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99;
hence),
to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4;
and more freq. transf. beyond the milit. sphere,
to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.—
3.
Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.—
B.
To grant, consent, permit.
1.
Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.;
hence called tria verba,
Ov. F. 1, 47.—
2.
Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307:
interim tamen recedere sensim datur,
Quint. 11, 3, 127:
ex quo intellegi datur, etc.,
Lact. 5, 20, 11.—
C.
In philos. lang., to grant a proposition:
in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.),
Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin. —
D.
Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one's self somewhere:
tum genu ad terram dabo,
to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.:
aliquem ad terram,
Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.:
me haec deambulatio ad languorem dedit!
has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3:
hanc mihi in manum dat,
id. And. 1, 5, 62:
praecipitem me in pistrinum dabit,
id. ib. 1, 3, 9:
hostes in fugam,
Caes. B. G. 5, 51 fin.:
hostem in conspectum,
to bring to view, Liv. 3, 69 fin.:
aliquem in vincula,
to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.:
arma in profluentes,
id. 4, 12, 9:
aliquem usque Sicanium fretum,
Val. Fl. 2, 28:
aliquem leto,
to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9:
se in viam,
to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12:
sese in fugam,
id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.:
se fugae,
id. Att. 7, 23, 2:
Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps,
id. de Or. 3, 16, 60 et saep.—
E.
Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose:
qui dederit damnum aut malum,
Ter. And. 1, 1, 116:
nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest,
Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.:
malum dare,
id. N. D. 1, 44, 122:
hoc quī occultari facilius credas dabo,
Ter. Hec. 5, 4, 29:
inania duro vulnera dat ferro,
Ov. M. 3, 84:
morsus,
Prop. 5, 5, 39; cf.:
motus dare,
to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311):
stragem,
id. 1, 288:
equitum ruinas,
to overthrow, id. 5, 1329.—With part. fut. pass.:
pectora tristitiae dissolvenda dedit,
caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.—
Prov.: dant animos vina,
Ov. M. 12, 242. —
F.
Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16:
Caere hospitio Vestalium cultisque diis,
Liv. 7, 20:
plus stomacho quam consilio,
Quint. 10, 1, 117 et saep.:
ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo,
i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37:
dabat et famae, ut, etc.,
Tac. A. 1, 7.—Hence,
b.
Se alicui, to give one's self up wholly, to devote, dedicate one's self to a person or thing, to serve:
dedit se etiam regibus,
Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31:
mihi si large volantis ungula se det equi,
Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161:
se et hominibus Pythagoreis et studiis illis,
Cic. Rep. 1, 111:
se sermonibus vulgi,
id. ib. 6, 23:
se jucunditati,
id. Off. 1, 34 al.:
se populo ac coronae,
to present one's self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.:
se convivio,
Suet. Caes. 31 et saep.:
si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant,
Cic. de Or. 2, 44, 187.—
G.
Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.):
erili filio hanc fabricam dabo,
Plaut. Bacch. 2, 3, 132:
quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo,
Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19:
imo etiam dabo, quo magis credas,
Ter. Phorm. 5, 6, 37:
da mihi nunc, satisne probas?
Cic. Ac. 1, 3, 10:
Thessalici da bella ducis,
Val. Fl. 5, 219:
is datus erat locus colloquio,
appointed, Liv. 33, 13:
fixa canens... Saepe dedit sedem notas mutantibus urbes,
i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.—In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said:
seu pius Aeneas eripuisse datur,
Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.—
H.
Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.:
docere fabulam, agere fabulam),
Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.;
and transf.,
Cic. Clu. 31, 84; cf.
also: dare foras librum = edere,
Cic. Att. 13, 22, 3.—
I.
Verba (alicui), to give [p. 605] empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.—
K.
Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.:
nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite,
Ter. And. prol. 8:
hoc vitio datur,
id. Ad. 3, 3, 64:
inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse,
Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.—
L.
Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.):
qui cenam parasitis dabit,
Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75:
prandium dare,
id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.—
M.
To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra):
dari sibi diem postulabat,
a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.
2.
- do, -dāre ( obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. the-, tithêmi; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. dā, in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410;
but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds,
Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.
3.
do, acc. of domus, v. domus init.

Lewis & Short latin dictionary > data
7 do

1.
do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.— Subj.:
duim = dem,
Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38:
duis,
Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42:
duas = des,
id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19:
duit,
Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.:
duint,
Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.— Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.—Inf.: DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.:
dane = dasne,
Plaut. Truc. 2, 4, 22.—The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. dā, da-dā-mi, give; Gr. di-dô-mi, dôtêr, dosis; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).
I.
In gen.:
eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data,
Plaut. Am. prol. 138; cf.:
patera, quae dono mi illic data'st,
id. ib. 1, 3, 36:
dandis recipiendisque meritis,
Cic. Lael. 8; cf.:
ut par sit ratio acceptorum et datorum,
id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.:
obsides,
id. ib. 1, 19, 1;
1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt,
Cic. Rep. 1, 13:
hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus,
id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17:
ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint,
id. ib. 1, 31; cf.
imperia,
id. ib. 1, 44:
centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data,
id. ib. 2, 22:
Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit,
id. ib. 3, 9 fin.:
ei filiam suam in matrimonium dat,
Caes. B. G. 1, 3, 5:
litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim,
Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11;
and in the same signif.: aliquid ad aliquem,
id. ib. 10, 8 fin.:
litteras alicui, said of the writer,
to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.;
of the bearer, rarely,
to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse ( poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.;
al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit,
parley, challenge, Prop. 5, 10, 32:
dare poenas,
to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18:
alicui poenas dare,
to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31;
v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant,
Cic. Rep. 1, 41:
quoniam me quodammodo invitas et tui spem das,
id. ib. 1, 10:
dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,
id. ib. 1, 9; cf.:
ansas alicui ad reprehendendum,
id. Lael. 16, 59:
multas causas suspicionum offensionumque,
id. ib. 24:
facultatem per provinciam itineris faciundi,
Caes. B. G. 1, 7, 5;
for which: iter alicui per provinciam,
id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.:
modicam libertatem populo,
Cic. Rep. 2, 31:
consilium,
id. Lael. 13:
praecepta,
id. ib. 4 fin.:
tempus alicui, ut, etc.,
id. Rep. 1, 3:
inter se fidem et jusjurandum,
Caes. B. G. 1, 3 fin.:
operam,
to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55:
operam virtuti,
id. Lael. 22, 84;
also: operam, ne,
id. ib. 21, 78:
veniam amicitiae,
id. ib. 17:
vela (ventis),
to set sail, id. de Or. 2, 44, 187:
dextra vela dare,
to steer towards the right, Ov. 3, 640:
me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse,
Cic. Att. 2, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est,
id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.:
prout tempus ac res se daret,
Liv. 28, 5 et saep.— Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.— Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.:
DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).— Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus,
Mart. 5, 81, 2; cf.:
dat census honores,
Ov. F. 1, 217.—
(β).
Poet. with inf.:
da mihi frui perpetuā virginitate,
allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350:
di tibi dent captā classem reducere Trojā,
Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.—
(γ).
With ne:
da, femina ne sim,
Ov. M. 12, 202.
II.
In partic.
A.
In milit. lang.
1.
Nomina, to enroll one's self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf.
transf. beyond the military sphere,
Plaut. Ps. 4, 6, 38.—
2.
Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99;
hence),
to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4;
and more freq. transf. beyond the milit. sphere,
to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.—
3.
Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.—
B.
To grant, consent, permit.
1.
Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.;
hence called tria verba,
Ov. F. 1, 47.—
2.
Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307:
interim tamen recedere sensim datur,
Quint. 11, 3, 127:
ex quo intellegi datur, etc.,
Lact. 5, 20, 11.—
C.
In philos. lang., to grant a proposition:
in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.),
Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin. —
D.
Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one's self somewhere:
tum genu ad terram dabo,
to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.:
aliquem ad terram,
Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.:
me haec deambulatio ad languorem dedit!
has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3:
hanc mihi in manum dat,
id. And. 1, 5, 62:
praecipitem me in pistrinum dabit,
id. ib. 1, 3, 9:
hostes in fugam,
Caes. B. G. 5, 51 fin.:
hostem in conspectum,
to bring to view, Liv. 3, 69 fin.:
aliquem in vincula,
to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.:
arma in profluentes,
id. 4, 12, 9:
aliquem usque Sicanium fretum,
Val. Fl. 2, 28:
aliquem leto,
to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9:
se in viam,
to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12:
sese in fugam,
id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.:
se fugae,
id. Att. 7, 23, 2:
Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps,
id. de Or. 3, 16, 60 et saep.—
E.
Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose:
qui dederit damnum aut malum,
Ter. And. 1, 1, 116:
nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest,
Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.:
malum dare,
id. N. D. 1, 44, 122:
hoc quī occultari facilius credas dabo,
Ter. Hec. 5, 4, 29:
inania duro vulnera dat ferro,
Ov. M. 3, 84:
morsus,
Prop. 5, 5, 39; cf.:
motus dare,
to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311):
stragem,
id. 1, 288:
equitum ruinas,
to overthrow, id. 5, 1329.—With part. fut. pass.:
pectora tristitiae dissolvenda dedit,
caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.—
Prov.: dant animos vina,
Ov. M. 12, 242. —
F.
Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16:
Caere hospitio Vestalium cultisque diis,
Liv. 7, 20:
plus stomacho quam consilio,
Quint. 10, 1, 117 et saep.:
ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo,
i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37:
dabat et famae, ut, etc.,
Tac. A. 1, 7.—Hence,
b.
Se alicui, to give one's self up wholly, to devote, dedicate one's self to a person or thing, to serve:
dedit se etiam regibus,
Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31:
mihi si large volantis ungula se det equi,
Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161:
se et hominibus Pythagoreis et studiis illis,
Cic. Rep. 1, 111:
se sermonibus vulgi,
id. ib. 6, 23:
se jucunditati,
id. Off. 1, 34 al.:
se populo ac coronae,
to present one's self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.:
se convivio,
Suet. Caes. 31 et saep.:
si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant,
Cic. de Or. 2, 44, 187.—
G.
Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.):
erili filio hanc fabricam dabo,
Plaut. Bacch. 2, 3, 132:
quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo,
Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19:
imo etiam dabo, quo magis credas,
Ter. Phorm. 5, 6, 37:
da mihi nunc, satisne probas?
Cic. Ac. 1, 3, 10:
Thessalici da bella ducis,
Val. Fl. 5, 219:
is datus erat locus colloquio,
appointed, Liv. 33, 13:
fixa canens... Saepe dedit sedem notas mutantibus urbes,
i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.—In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said:
seu pius Aeneas eripuisse datur,
Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.—
H.
Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.:
docere fabulam, agere fabulam),
Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.;
and transf.,
Cic. Clu. 31, 84; cf.
also: dare foras librum = edere,
Cic. Att. 13, 22, 3.—
I.
Verba (alicui), to give [p. 605] empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.—
K.
Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.:
nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite,
Ter. And. prol. 8:
hoc vitio datur,
id. Ad. 3, 3, 64:
inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse,
Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.—
L.
Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.):
qui cenam parasitis dabit,
Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75:
prandium dare,
id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.—
M.
To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra):
dari sibi diem postulabat,
a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.
2.
- do, -dāre ( obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. the-, tithêmi; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. dā, in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410;
but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds,
Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.
3.
do, acc. of domus, v. domus init.

Lewis & Short latin dictionary > do
8 facio

fēcī, factum, ere (арх.: imper. face = fac ; fut. II faxo = fecero; pf. conjct. faxim = fecerim; pass. см. fīo)

1) делать (statua ex aere facta C; scuta ex cortĭce f. Cs); производить, совершать (impĕtum in hostem C; eruptiones ex oppīdo Cs; incursionem L); изготовлять, выделывать (caseum, vinum Vr); строить, сооружать (muros, classem, pontem in Arări Cs); раскидывать, разбивать (castra Cs, C); разводить, добывать ( ignem ex lignis C); прокладывать, проводить (viam sibi L; semĭtam Pl)

quo facto Pt — когда это было сделано (совершено, готово), т. е. после этого

2) воспитывать, формировать ( mores Sen)

domi natus domique factus Nep — в (этом) доме родившийся и здесь же выросший ( о рабе)

3) производить, порождать, выделять ( calorem PM); класть, откладывать ( ova Vr); выводить (pullos Vr; subolem Col, PM); давать ( multam herbam Col)

4) произносить

f. verba C, L — говорить

5) сочинять, слагать (orationem C; versus C, H); составлять, писать ( litteras ad aliquem C)

6) грам. образовывать (cado facit cecidi, spondeo — spopondi, pingo — pinxi etc. Q)

7) разрешать, позволять, предоставлять ( alicui transĭtum L)

f. alicui potestatem (gratiam или copiam) dicendi L — позволить говорить (предоставить слово) кому-л.

8) поступать, действовать, вести себя (humaniter C; arroganter Cs; bene, male alicui Pl, Ter etc.; contra aliquem Sl)

alicui aegre f. Ter — огорчать кого-л.

f. cum (ab) aliquo C, Nep etc. — действовать заодно с кем-л. (поддерживать кого-л.)

f. adversus aliquem L etc. — быть (действовать) против кого-л.

9) ( о правонарушениях) совершать (scelus, facinus, caedem, furtum Pl, C etc.)

non fecisse videbantur юр. C — они были признаны невиновными

10) приносить в жертву (Jovi aliquid L или aliquā re Vr)

f. sacra (sacrificium или res divīnas) C — совершать жертвоприношения

11) (тж. bene f. Sen etc.) благотворно действовать, помогать

nec coelum nec aquae faciunt O — плохо действуют (на меня здесь) и климат, и вода

hoc medicamentum praeclare facit PM — это лекарство помогает превосходно

12) быть полезным, иметь значение

plurimum facit diligenter nosse causas Q — чрезвычайно важно основательно знать суть дела

13) давать (alicui suavium Pl, cognomen alicui L; alicui otia V)

gratiam f. delicti Sl — прощать (чью-л.) провинность

14) брать, забирать, захватывать (praedam Cs, Nep; manubias C)

15) получать (stipendia Sl, L); зарабатывать (lucrum C; assem Pt); наживать, накоплять ( maximam pecuniam C)

corpus f. CC, Ph — полнеть

16) собирать, взыскивать ( tribūtum C)

17) набирать (exercitum C, VP; auxilia mercēde T)

18) проделывать, проходить, пробегать (iter C; cursu quinquaginta stadia Just)

19) проводить (annum in aliquā re Dig; aliquot dies unā Sen)

20) составлять, равняться (duplicatum jugĕrum Col; dodrantem bonorum Dig)

21) приносить, воздавать ( gratulationem alicui C)

gratiam f. alicui alicujus rei L — благодарить кого-л. за что-л.

22) заниматься (какой-л. профессией)

f. argentariam C — вести денежные операции (быть менялой)

medicinam f. Pl, Ph — заниматься врачеванием

medicinam f. alicui C — лечить кого-л.

23) быть способным (пригодным), подходить, соответствовать ( ad aliquid или alicui rei)

haec aetas optima facit ad haec studia Sen — этот возраст наиболее подходит для подобных занятий

24) заключать (pacem, indutias C)

25) совершать, осуществлять, проводить

f. bellum Cs — начинать войну или Cs, C вести войну

proelio facto Cs — после боя

fugam f. Sl, L — обращать и обращаться в бегство

f. deditionem Sl — сдаваться (победителю)

f. moram alicui Pl, C — задерживать кого-л.

comitia f. C — проводить комиции (собрания)

26) выполнять (promissa C; imperata Cs)

jussa f. O — повиноваться приказаниям

27) устраивать (cenas, ludos C)

28) возбуждать, вызывать (desiderium alicui alicujus rei L; spem C, L; suspicionem C); причинять, доставлять ( dolorem alicui C); внушать (metum CC, T, L)

f. fletum C и f. flere O — доводить до слёз

fidem alicui f. L — внушить кому-л. уверенность (убедить кого-л.) (в чём-л.)

29) обусловливать, создавать

quid sit, quod memoriam facit Q — (вопрос о том), в чём сущность памяти

30) терпеть, нести (detrimentum, damnum C)

naufragium f. C etc. — терпеть кораблекрушение

f. vitium C, PM — приходить в негодность, портиться

31) допускать, (пред)полагать, воображать

fac, qui ego sum, esse te C — вообрази, что ты — я, т. е. представь себя на моём месте

fac velle V — если бы (даже) было (такое) желание

fac tantum incipias O — стоит тебе только начать

se f. — делать вид, прикидываться (se f. alias res agere C)

32) делать (кого-л. кем-л.), выбирать или назначать (aliquem herēdem, consulem C etc.)

f. aliquem reum C — привлечь кого-л. к судебной ответственности

aliquem testem f. Ter, L — взять кого-л. в свидетели

se aliquem f. Ter, C — прикинуться кем-л. (выдать себя за кого-л.)

33) превращать, обращать (Siciliam provinciam f. VP)

aliquem certum ( certiorem) f. Pl, V etc. — поставить кого-л. в известность

34) делать чьим-л. достоянием, присваивать

tota Asia populi Romani facta est C — вся (Передняя) Азия стала достоянием римского народа

optionem alicujus f. Sl — предоставить кому-л. выбор

aliquem sui juris f. VP — подчинить себе кого-л.

aliquem proprii juris f. Just — предоставить кому-л. независимость

aliquam terram suam f. Cs — завладеть какой-л. землёй

35) ценить, уважать, ставить (maximi, pluris, parvi, minimi, nihili Pl, Ter, C etc.)

aequi bonique f. aliquid C — быть вполне удовлетворённым чём-л.

36) выводить на сцену, представлять (bonas matrōnas, meretrīces malas Ter)

37) (тж. se f.) отправляться, направляться ( ad stelas Pt)

se intra limen f. Ap — переступить порог

haec ut primum ante judĭcis conspectum facta es Ap — как только она (Венера) предстала перед судьёй (Парисом)

38) pass. (см. fīo) бывать, случаться, происходить

ut fit C — как обычно бывает

de fratre quid fiet? Ter — что станется с братом?

39) ( вместо повторения основного глагола)

incumbite in causam, ut facitis O — работайте (и впредь) над этим, как работаете

f. non possum, quin ad te litteras mittam C — не могу (удержаться, чтобы) не послать тебе письма

40) euph.

si quid eo factum esset C — если с ним что-л. случится (т. е. если он умрёт)

suae rei causā f. Pt — ventrem exonerare

f. Ctl, Pers, J, O, Pt, M — concumbere

41) (как вспом. гл. для описательно-подчёркнутой императивности)

fac sciam C — дай мне знать

fac fideli sis fidelis Pl — будь верен тому, кто верен (тебе)

fac exspectes O — ожидай

Латинско-русский словарь > facio
9 scribo

[st1]1 [-] scrībo, ĕre, scripsi, scriptum: - tr. -    - cf. gr. γράϕω.    - parf. sync. scripsti Plaut. As. 802, scripstis Enn. Tr. 239 ; inf. scripse LuciL. Sat. 29, 26. a - tracer, marquer avec le style, écrire.    - lineam scribere, Cic. Tusc. 5, 113: tracer une ligne.    - scribere cervum servumque u et o litteris, Quint. 1, 7, 26: écrire les mots cervum, servum avec un u et un o [uo ; ex. seruom]. --- cf. Quint. 1, 7, 4; 1, 7, 20, etc.    - litterae, quibus scita scribuntur, Cic. Leg. 2, 11: les caractères, avec lesquels sont écrits les décrets.    - terra scripta cum r uno, Varr. L. 5, 21: terra écrit avec un seul r.    - alicui stigmata scribere, Quint. 7, 4, 14, stigmatiser qqn.    - poét. scribere arva sanguineo gyro, Stat. Th. 11, 514: tracer sur le sol un cercle de sang. --- cf. Catul. 37, 10.    - fugitivo stigmata scribere, Quint. 7: marquer au fer rouge un esclave fugitif.    - ambas ungulis scribentibus genas, Prud.: les ongles égratignant les deux joues. b - mettre par écrit, composer, écrire.    - scribere historiam, Cic. Br. 287: écrire un ouvrage historique.    - scripta multa sunt et scribentur fortasse plura, Cic. Fin. 1, 11: j'ai beaucoup écrit et j'écrirai peut-être davantage.    - scribere laudationem mortis, Cic. Tusc. 1, 116: écrire, composer un éloge de la mort.    - scribere multa praeclare, Cic. Br. 32: composer beaucoup d'écrits remarquables.    - scribere librum, Cic. CM 54: composer un livre.    - scribere litteras ad aliquem, Cic. Att. 3, 9, 3: écrire une lettre à qqn.    - in Catone Majore, qui est scriptus ad te de senectute, Cic. Lael. 4: dans mon Cato Major, qui t'a été dédié et qui traite de la vieillesse.    - litterae honorificentissime scriptae, Cic. Att. 14, 13 b, 2: une lettre écrite en termes si flatteurs. c - rédiger, établir officiellement.    - [des lois, un sénatusconsulte]. --- Cic. Rep. 2, 54 ; 2, 61; Verr. 5, 177 ; Fam. 15, 6, 2, etc.    - [un testament, un traité]. --- Cic. de Or. 2, 24 ; Liv. 42, 12, 5.    - non scripta, sed nata lex, Cic. Mil. 10: une loi non écrite, mais innée. --- cf. Cic. Leg. 2, 13.    - scribendo adesse, Cic. Fam. 8, 8, 5 ; ad scribendum esse, Cic. Att 1, 19, 9: assister à la rédaction d'un sénatusconsulte.    - decemviros legibus scribendis creavimus, Liv. 4: nous avons créé les décemvirs pour rédiger nos lois.    - scribere: employer tels ou tels termes dans un acte. --- Cic. Br. 195 ; 197.    - quod scriptum est, Cic. Br. 196: la lettre d'un acte.    - scripsit ut heredes jurarent se curaturos ut ex sua cujusque parte ne minus dimidium ad Trebonium perveniret, Cic. Verr. 2, 1: il rédigea cette clause: les héritiers devaient jurer de faire passer à Trébonius au moins la moitié de leur part.    - [rédiger des discours déjà prononcés]. --- Cic. Br. 91: Tusc. 4, 55. d - écrire = décrire, raconter.    - scribere rem versibus, Enn. d. Cic. Br. 76: raconter les faits en vers, traiter un sujet en vers.    - scribere res gestas alicujus, Hor. P. 74: écrire les exploits de qqn.    - scribere bellum, Liv. 21, 1, 1: raconter une guerre.    - scriberis hostium victor, Hor. O. 1, 6, 1: tu seras (décrit) célébré dans ta victoire sur les ennemis.    - scribere + prop. inf.: écrire que, mentionner que, raconter que.    - Africanum scribit Cato solitum esse dicere, Cic. Rep. 1, 27: Caton écrit que l'Africain avait l'habitude de dire...    - haec avis scribitur solere... Cic. Nat. 2, 124: on raconte que cet oiseau a l'habitude. --- cf. Tusc. 1, 114.    - scriptum est quaesivisse Socratem... Cic. Div. 1, 123: on rapporte que Socrate demanda... (nous lisons que...). g - écrire, composer, faire des ouvrages.    - Tarentinis scribere, Cic. Fin. 1, 7: écrire pour les gens de Tarente.    - Plato quo nemo in scribendo praestantior fuit, Cic. Rep. 2, 21: Platon, que personne ne surpassa comme écrivain. --- cf. Cic. Rep. 3, 13. h - faire savoir par écrit, par lettre, écrire.    - scribere ad aliquem (scribere alicui), Cic.: écrire à qqn.    - scribere ad aliquem de aliquo accuratissime, Cic.: recommander chaleureusement une personne à qqn.    - Brundisio proficiscens scripseram ad te quas ob causas in Epirum non essemus profecti, Cic. Att. 3: en partant de Brindes, je t'ai écrit pour quelles raisons je ne suis pas allé en Epire.    - scribes ad me, Cic. Att. 5, 4 2: tu m'écriras.    - scripsi ad Lamiam, Cic. Att. 5, 8, 3: j'ai écrit à Lamia.    - ut scribis, Cic. Att. 3, 27: comme tu me le dis dans ta lettre.    - scripsi ad te de Varronis erga me officio, Cic. Att. 2, 25, 1: je t'ai parlé des bons offices de Varron à mon égard. --- cf. Cic. Att. 2, 16, 11, etc.    - avec prop. inf. Graeceius ad me scripsit C. Cassium sibi scripsisse... Cic. Att. 15, 8, 2: Graeceius m'a écrit que C. Cassius lui avait écrit que... ii - écrire de (avec idée d'ordre, de conseil).    - scribere ut + subj.: donner par écrit l'ordre de, écrire de.    - scripsit (ut) veniret: il lui a écrit de venir.    - scribit Labieno... veniat, Caes. BG. 5, 46, 4: il écrit à Labiénus de venir. --- cf. Cic. Fam. 16, 4, 2 fin.    - scripsit ne veniret: il lui a écrit de ne pas venir.    - sua manu scripsit ne timeret statimque ad se veniret, Nep.: il lui écrivit de sa main de ne pas craindre et de venir aussitôt chez lui.    - ad me scripsit, ut in Italiam quam primum venirem, Cic. Att. 11, 7, 2: il m'a écrit de venir le plus tôt possible en Italie. --- cf. Cic. Att. 4, 14, 1.    - scribam ad illos ut... ne cui negent, Cic. Phil. 2, 32: je leur écrirai de ne répondre non à personne.    - Scipioni scribendum, ne bellum remitteret, Liv. 30, 23, 5: [il disait] qu'il fallait écrire à Scipion de ne pas ralentir la guerre.    - avec inf. Tac. An. 15, 25. jj - fig. graver, dessiner, broder, peindre.    - scribere acu, Sil. 14: broder.    - scribere animo (scribere in animo): graver dans son esprit.    - mihi scripta illa dicta sunt in animo, Ter.: ces paroles sont gravées dans mon coeur.    - scripsit Apollinem, Plin.: il peignit Apollon.    - frontem tabernae sopionibus scribam, Catul. 37: je peindrai des inscriptions obscènes sur la façade de votre taverne.    - tibi scribetur forma et situs agri, Hor. Ep. 1: on te dessinera le plan de la campagne.    - scribitur vestris Cynthia corticibus, Prop. 1: le nom de Cynthie est gravée sur vos écorces.    - scriberis Vario fortis et hostium victor, Hor. C. 1: Varius célébrera ton courage et tes victoires sur l'ennemi. k - inscrire, enrôler des soldats.    - Cic. Fam. 3, 3, 1 ; Sall. C. 32, 1; J. 43, 3 ; Liv. 21, 40, 3, etc.    - scribere sex milia colonorum Albam in Aequos, Liv. 10, 1, 1: inscrire six mille colons pour Albe chez les Eques.    - fig. scribe tui gregis hunc, Hor. Ep. 1, 9, 13: inscris-le dans ta troupe, parmi tes compagnons. ll - mentionner qqn dans son testament, instituer qqn comme héritier.    - scribere aliquem heredem, Cic. Mil. 48: instituer qqn héritier.    - scribere aliquem secundum heredem, Sall. J. 65, 1,: instituer qqn héritier en second. --- cf. Hor. S. 2, 5, 48. m - inscrire sur le livre de comptes.    - scribere nummos, Plaut. As. 440: faire un billet [de reconnaissance d'une dette]. --- cf. Dig. 26, 7, 9, 7.    - scribe decem (tabulas) a Nerio, Hor. S, 2, 3, 69: fais souscrire dix billets avec les formules dictées par Nérius.    - Lutius Titius scripsi me accepisse, Dig.: je, soussigné, Lutius Titius, reconnais avoir reçu... [st1]2 [-] scrībo, ōnis, m.: qui inscrit, recruteur.    - S.-Greg. Ep. 12, 30.
* * *
[st1]1 [-] scrībo, ĕre, scripsi, scriptum: - tr. -    - cf. gr. γράϕω.    - parf. sync. scripsti Plaut. As. 802, scripstis Enn. Tr. 239 ; inf. scripse LuciL. Sat. 29, 26. a - tracer, marquer avec le style, écrire.    - lineam scribere, Cic. Tusc. 5, 113: tracer une ligne.    - scribere cervum servumque u et o litteris, Quint. 1, 7, 26: écrire les mots cervum, servum avec un u et un o [uo ; ex. seruom]. --- cf. Quint. 1, 7, 4; 1, 7, 20, etc.    - litterae, quibus scita scribuntur, Cic. Leg. 2, 11: les caractères, avec lesquels sont écrits les décrets.    - terra scripta cum r uno, Varr. L. 5, 21: terra écrit avec un seul r.    - alicui stigmata scribere, Quint. 7, 4, 14, stigmatiser qqn.    - poét. scribere arva sanguineo gyro, Stat. Th. 11, 514: tracer sur le sol un cercle de sang. --- cf. Catul. 37, 10.    - fugitivo stigmata scribere, Quint. 7: marquer au fer rouge un esclave fugitif.    - ambas ungulis scribentibus genas, Prud.: les ongles égratignant les deux joues. b - mettre par écrit, composer, écrire.    - scribere historiam, Cic. Br. 287: écrire un ouvrage historique.    - scripta multa sunt et scribentur fortasse plura, Cic. Fin. 1, 11: j'ai beaucoup écrit et j'écrirai peut-être davantage.    - scribere laudationem mortis, Cic. Tusc. 1, 116: écrire, composer un éloge de la mort.    - scribere multa praeclare, Cic. Br. 32: composer beaucoup d'écrits remarquables.    - scribere librum, Cic. CM 54: composer un livre.    - scribere litteras ad aliquem, Cic. Att. 3, 9, 3: écrire une lettre à qqn.    - in Catone Majore, qui est scriptus ad te de senectute, Cic. Lael. 4: dans mon Cato Major, qui t'a été dédié et qui traite de la vieillesse.    - litterae honorificentissime scriptae, Cic. Att. 14, 13 b, 2: une lettre écrite en termes si flatteurs. c - rédiger, établir officiellement.    - [des lois, un sénatusconsulte]. --- Cic. Rep. 2, 54 ; 2, 61; Verr. 5, 177 ; Fam. 15, 6, 2, etc.    - [un testament, un traité]. --- Cic. de Or. 2, 24 ; Liv. 42, 12, 5.    - non scripta, sed nata lex, Cic. Mil. 10: une loi non écrite, mais innée. --- cf. Cic. Leg. 2, 13.    - scribendo adesse, Cic. Fam. 8, 8, 5 ; ad scribendum esse, Cic. Att 1, 19, 9: assister à la rédaction d'un sénatusconsulte.    - decemviros legibus scribendis creavimus, Liv. 4: nous avons créé les décemvirs pour rédiger nos lois.    - scribere: employer tels ou tels termes dans un acte. --- Cic. Br. 195 ; 197.    - quod scriptum est, Cic. Br. 196: la lettre d'un acte.    - scripsit ut heredes jurarent se curaturos ut ex sua cujusque parte ne minus dimidium ad Trebonium perveniret, Cic. Verr. 2, 1: il rédigea cette clause: les héritiers devaient jurer de faire passer à Trébonius au moins la moitié de leur part.    - [rédiger des discours déjà prononcés]. --- Cic. Br. 91: Tusc. 4, 55. d - écrire = décrire, raconter.    - scribere rem versibus, Enn. d. Cic. Br. 76: raconter les faits en vers, traiter un sujet en vers.    - scribere res gestas alicujus, Hor. P. 74: écrire les exploits de qqn.    - scribere bellum, Liv. 21, 1, 1: raconter une guerre.    - scriberis hostium victor, Hor. O. 1, 6, 1: tu seras (décrit) célébré dans ta victoire sur les ennemis.    - scribere + prop. inf.: écrire que, mentionner que, raconter que.    - Africanum scribit Cato solitum esse dicere, Cic. Rep. 1, 27: Caton écrit que l'Africain avait l'habitude de dire...    - haec avis scribitur solere... Cic. Nat. 2, 124: on raconte que cet oiseau a l'habitude. --- cf. Tusc. 1, 114.    - scriptum est quaesivisse Socratem... Cic. Div. 1, 123: on rapporte que Socrate demanda... (nous lisons que...). g - écrire, composer, faire des ouvrages.    - Tarentinis scribere, Cic. Fin. 1, 7: écrire pour les gens de Tarente.    - Plato quo nemo in scribendo praestantior fuit, Cic. Rep. 2, 21: Platon, que personne ne surpassa comme écrivain. --- cf. Cic. Rep. 3, 13. h - faire savoir par écrit, par lettre, écrire.    - scribere ad aliquem (scribere alicui), Cic.: écrire à qqn.    - scribere ad aliquem de aliquo accuratissime, Cic.: recommander chaleureusement une personne à qqn.    - Brundisio proficiscens scripseram ad te quas ob causas in Epirum non essemus profecti, Cic. Att. 3: en partant de Brindes, je t'ai écrit pour quelles raisons je ne suis pas allé en Epire.    - scribes ad me, Cic. Att. 5, 4 2: tu m'écriras.    - scripsi ad Lamiam, Cic. Att. 5, 8, 3: j'ai écrit à Lamia.    - ut scribis, Cic. Att. 3, 27: comme tu me le dis dans ta lettre.    - scripsi ad te de Varronis erga me officio, Cic. Att. 2, 25, 1: je t'ai parlé des bons offices de Varron à mon égard. --- cf. Cic. Att. 2, 16, 11, etc.    - avec prop. inf. Graeceius ad me scripsit C. Cassium sibi scripsisse... Cic. Att. 15, 8, 2: Graeceius m'a écrit que C. Cassius lui avait écrit que... ii - écrire de (avec idée d'ordre, de conseil).    - scribere ut + subj.: donner par écrit l'ordre de, écrire de.    - scripsit (ut) veniret: il lui a écrit de venir.    - scribit Labieno... veniat, Caes. BG. 5, 46, 4: il écrit à Labiénus de venir. --- cf. Cic. Fam. 16, 4, 2 fin.    - scripsit ne veniret: il lui a écrit de ne pas venir.    - sua manu scripsit ne timeret statimque ad se veniret, Nep.: il lui écrivit de sa main de ne pas craindre et de venir aussitôt chez lui.    - ad me scripsit, ut in Italiam quam primum venirem, Cic. Att. 11, 7, 2: il m'a écrit de venir le plus tôt possible en Italie. --- cf. Cic. Att. 4, 14, 1.    - scribam ad illos ut... ne cui negent, Cic. Phil. 2, 32: je leur écrirai de ne répondre non à personne.    - Scipioni scribendum, ne bellum remitteret, Liv. 30, 23, 5: [il disait] qu'il fallait écrire à Scipion de ne pas ralentir la guerre.    - avec inf. Tac. An. 15, 25. jj - fig. graver, dessiner, broder, peindre.    - scribere acu, Sil. 14: broder.    - scribere animo (scribere in animo): graver dans son esprit.    - mihi scripta illa dicta sunt in animo, Ter.: ces paroles sont gravées dans mon coeur.    - scripsit Apollinem, Plin.: il peignit Apollon.    - frontem tabernae sopionibus scribam, Catul. 37: je peindrai des inscriptions obscènes sur la façade de votre taverne.    - tibi scribetur forma et situs agri, Hor. Ep. 1: on te dessinera le plan de la campagne.    - scribitur vestris Cynthia corticibus, Prop. 1: le nom de Cynthie est gravée sur vos écorces.    - scriberis Vario fortis et hostium victor, Hor. C. 1: Varius célébrera ton courage et tes victoires sur l'ennemi. k - inscrire, enrôler des soldats.    - Cic. Fam. 3, 3, 1 ; Sall. C. 32, 1; J. 43, 3 ; Liv. 21, 40, 3, etc.    - scribere sex milia colonorum Albam in Aequos, Liv. 10, 1, 1: inscrire six mille colons pour Albe chez les Eques.    - fig. scribe tui gregis hunc, Hor. Ep. 1, 9, 13: inscris-le dans ta troupe, parmi tes compagnons. ll - mentionner qqn dans son testament, instituer qqn comme héritier.    - scribere aliquem heredem, Cic. Mil. 48: instituer qqn héritier.    - scribere aliquem secundum heredem, Sall. J. 65, 1,: instituer qqn héritier en second. --- cf. Hor. S. 2, 5, 48. m - inscrire sur le livre de comptes.    - scribere nummos, Plaut. As. 440: faire un billet [de reconnaissance d'une dette]. --- cf. Dig. 26, 7, 9, 7.    - scribe decem (tabulas) a Nerio, Hor. S, 2, 3, 69: fais souscrire dix billets avec les formules dictées par Nérius.    - Lutius Titius scripsi me accepisse, Dig.: je, soussigné, Lutius Titius, reconnais avoir reçu... [st1]2 [-] scrībo, ōnis, m.: qui inscrit, recruteur.    - S.-Greg. Ep. 12, 30.
* * *

    Scribo, scribis, scripsi, scriptum, scribere. Escrire.

\

    Corticibus scribere. Propert. En escorce.

\

    Scribere sua manu. Cic. Escrire de sa propre main.

\

    Alicui salutem scribere. Plaut. Le saluer, ou se recommander à luy par lettres.

\

    Scribere. Terent. Escrire, Composer, ou faire quelque euvre et livre.

\

    De malis Graecis Latine scripta deterius. Ci. Livres plus mal couchez en Latin, qu'ils n'estoyent en Grec dont ils sont prins.

\

    Aliquem haeredem scribere. Martial. Faire son heritier.

\

    Scribere seruo libertatem. Vlp. Luy laisser liberté par testament, Ordonner par testament qu'il soit mis en liberté.

\

    Nummos alicui scribere. Plautus. Faire bailler argent par la banque.

\

    Supplementum scribere legionibus. Cic. Parfournir les legions.

\

    In animo scribere. Terent. Imprimer en l'esprit.

\

    In aqua scribere. Catul. Oublier.

\

    Scribere. Plin. Peindre.

Dictionarium latinogallicum > scribo
10 adfĕro

adfĕro (affĕro), ferre, attŭli (adtŭli), allātum (adlātum) - tr. - - inf. passif arch. adferrier, Plaut. Aul. 571. [st1]1 [-] apporter, porter à, porter vers. - candelabrum Romam adferre, Cic. Verr. 4, 64: apporter un candélabre à Rome. - Socrati orationem adferre, Cic. de Or. 1, 231: apporter un discours à Socrate. - scyphos ad praetorem adferre, Cic Verr. 4, 32: apporter des coupes au préteur. - tamquam vento adlatae naves, Liv. 44, 20, 7: vaisseaux pour ainsi dire apportés par le vent. - afferre se (afferri), Virg.: se rendre, se diriger, s'avancer. - afferre pedem, Cat.: se rendre, se diriger, s'avancer. - aliquid ad aliquem (alicui) adferre: apporter qqch à qqn. - adferre litteras ad aliquem (adferre litteras alicui), Cic.: apporter une lettre à qqn. - nimium raro nobis abs te litterae adferuntur, Cic. Att. 1, 9, 1: on m'apporte trop rarement des lettres de toi. - nuntium alicui adferre, Cic. Amer. 19: apporter une nouvelle à qqn. - adfertur ei de quarta nuntius, Cic. Phil. 13, 19: on lui apporte la nouvelle concernant la quatrième légion. - crebri ad eum rumores adferebantur, Caes. BG. 2, 1, 1: des bruits fréquents lui parvenaient. - ego jussero cadum unum vini veteris a me adferrier, Plaut. Aul. 571: je te ferai porter de chez moi un tonneau de vin vieux. [st1]2 [-] apporter une nouvelle, annoncer. - quietae res ex Volscis adferebantur, Liv. 6, 30, 7: on annonçait que les Volsques se tenaient tranquilles. - quicquid huc erit a Pompeio adlatum, Cic. Fam. 7, 17, 5: toutes les nouvelles qu'on apportera ici de Pompée. - nuntiarunt caedem consulis adlatam aegre tulisse regem, Liv. 22, 37, 2: ils annoncèrent que le roi avait supporté avec peine la nouvelle de la mort du consul. - alii majorem adferentes tumultum nuntii occurrunt, Liv. 27, 33, 1: d'autres messagers se présentent à lui, apportant la nouvelle d'un trouble plus grand (plus alarmant). - cum mihi de Q. Hortensii morte esset adlatum, Cic. Br. 1: comme la nouvelle m'avait été apportée de la mort d'Hortensius. - adferre + prop. inf.: annoncer que, rapporter que. - ita Caelius ad illam adtulit se aurum quaerere, Cic. Cael. 53: Caelius lui annonça qu'il cherchait de l'or. - nuntii adferebant male rem gerere Darium, Nep. Milt. 3, 3: les messagers annonçaient que Darius n'était pas heureux dans son expédition. - novos hostes consilia cum veteribus jungere haud incertis auctoribus Romam est adlatum, Liv. 4, 45, 3: on annonça à Rome de source certaine que de nouveaux ennemis faisaient cause commune avec les anciens. - pro comperto adtulit Achmos statuisse progredi, Liv. 35, 29, 9: il annonça comme une nouvelle certaine que les Achéens avaient décidé de marcher de l'avant. - adferre ut + subj.: apporter l’ordre de. - ab Carthagine adlatum est ut Hasdrubal in Italiam exercitum duceret, Liv. 23, 27, 9: de Carthage l'ordre vint qu'Hasdrubal conduisît son armée en Italie. [st1]3 [-] porter sur, porter contre. - vim alicui adferre, Cic. Pomp. 39: faire violence à qqn. - manus alienis bonis adferre, Cic. Off. 2, 54: porter la main sur les biens d'autrui. - manus alicui adferre, Cic. Quinct. 85: se livrer à des actes de violence sur qqn. - beneficio suo manus adfert, Sen. Ben. 2, 5, 3: il enlève à son bienfait tout son prix. - adferre sibi manus, Cic.: se tuer de sa propre main. [st1]4 [-] apporter en plus; apporter à mettre à. - ita ut, quantum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus, Cic. Marc. 12: en sorte que, tout ce que le temps enlèvera à ton oeuvre, il l'ajoutera à ta gloire. - adferre non minus ad dicendum auctoritatis quam facultatis, Cic. Mur. 4: apporter à sa plaidoirie non moins d'autorité que de talent. - quicquid ad rem publicam adtulimus, Cic. Off. 1, 155: quels que soient les services que j'ai rendus à l'état. [st1]5 [-] apporter (une preuve, un exemple, une raison); alléguer, dire. - testimonium adferre: produire un témoignage. - argumentum adferre: apporter une preuve. - exemplum adferre: donner un exemple. - rationem adferre: donner une raison. - rationes, cur hoc ita sit, afferre, Cic. Fin. 5: expliquer pourquoi il en est ainsi. - ad ea quae dixi, adfer si quid habes, Cic. Att. 7, 9, 4: en réponse à ce que je t'ai dit, donne-moi ce que tu sais. - aliquid (multa) adferre, cur (quamobrem): apporter un argument, beaucoup d'arguments pour prouver que. - quid adferre potest, quamobrem voluptas sit summum bonum? Cic. de Or. 3, 78: quel argument peut-il apporter pour prouver que le plaisir est le souverain bien? - cur credam, adferre possum, Cic. Tusc. 1, 70: je puis donner la raison de ma croyance. - quid adferri potest cur non casu id evenerit? Cic. Div. 2: comment peut-on prouver que cela n'est pas dû au hasard? - adfer, quem Fabiano possis praeponere, Sen. Ep. 100, 9: cite qui tu pourrais préférer à Fabianus. - avec quod, ce fait que: firmissimum hoc adferri videtur, cur deos esse credamus, quod... Cic. Tusc. 1, 30: la preuve la plus forte, à ce qu'il semble, qu'on produise pour justifier la croyance en l'existence des dieux, c'est que... - avec prop. inf.: adfers in extis cor non fuisse, Cic. Div. 2, 36: tu dis que dans les entrailles de la victime le coeur manquait. [st1]6 [-] apporter, occasionner; contribuer à, aider à. - delectationem, dolorem, luctum, metum, spem: apporter du plaisir, de la douleur, le deuil, la crainte, l'espoir. - adferre pacem, bellum, Cic. Phil. 6, 17: apporter la paix, la guerre. - cladem populo Romano, multas alicui lacrimas adferre, Cic. Nat. 2, 8: être la cause d'un désastre pour le peuple romain, de bien des larmes pour qqn. - videri proelium defugisse magnum detrimentum adferebat, Caes. BC. 1, 82, 2: paraître avoir esquivé la bataille causait un grand préjudice. - negat diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre, Cic. Fin. 2, 87: il prétend que la durée ne contribue en rien au bonheur de la vie. - hic numerus nihil adfert aliud nisi ut... Cic. Or. 170: ce rythme ne contribue à rien d'autre qu'à faire que... - quid loci natura adferre potest, ut... Cic. Fat. 8: quelle influence déterminante le climat peut-il avoir, pour faire que... ? [st1]7 [-] rapporter, produire, rendre. - agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cic. Off. 1, 15: les terres fertiles qui produisent beaucoup plus de grain qu'on ne leur en a confié. - talis ager post longam desidiam laetas segetes affert, Col. 2: une telle terre, après un long repos, produit une abondante moisson. - plantae sinapis prima hieme translatae plus cymae vere adferunt, Col. 11: les pieds de sénevé, transplantés au commencement de l'hiver, produisent au printemps une cime plus développée. - au fig. magnum proventum poetarum annus hic attulit, Plin. Ep. 1, 13: cette année a produit une abondante moisson de poètes.

Dictionarium latinogallicum > adfĕro
11 adfero

af-fĕro (better adf-), attŭli (adt-, better att-), allātum (adl-), afferre (adf-), v. a.; constr. aliquid ad aliquem or alicui.
I.
In gen., to bring, take, carry or convey a thing to a place (of portable things, while adducere denotes the leading or conducting of men, animals, etc.), lit. and trop.
A.
Lit.:
lumen,
Enn. Ann. 1, 40:
viginti minas,
Plaut. As. 1, 3, 78; 1, 3, 87 al.:
adtuli hunc.—Quid, adtulisti?—Adduxi volui dicere,
id. Ps. 2, 4, 21:
tandem bruma nives adfert,
Lucr. 5, 746: adlatus est acipenser, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:
adfer huc scyphos,
Hor. Epod. 9, 33:
nuces,
Juv. 5, 144:
cibum pede ad rostrum veluti manu,
Plin. 10, 46, 63, § 129:
pauxillum aquae,
Vulg. Gen. 18, 4:
caput ejus,
ib. Marc. 6, 28.—With de in part. sense:
adferte nobis de fructibus terrae,
Vulg. Num. 13, 21; ib. Joan. 21, 10 (as lit. rendering of the Greek).—So of letters:
adferre litteras, ad aliquem or alicui,
Cic. Att. 8, 6; id. Imp. Pomp. 2; Liv. 22, 11 al.: adferre se ad aliquem locum, to betake one's self to a place, to go or come to (opp. auferre se ab aliquo, to withdraw from, to leave, only poet.):
huc me adfero,
Plaut. Am. 3, 4, 6; Ter. And. 4, 5, 12 Bentl.:
Fatis huc te poscentibus adfers,
Verg. A. 8, 477:
sese a moenibus,
id. ib. 3, 345.—So pass. adferri:
urbem adferimur,
are driven, come, Verg. A. 7, 217;
and adferre pedem: abite illuc, unde malum pedem adtulistis,
id. Cat. 14, 21.— To bring near, extend, = porrigo (eccl. Lat.):
adfer manum tuam,
reach hither, Vulg. Joan. 20, 27.—
B.
Trop., to bring to, upon, in a good or bad sense.
(α).
In bon. part.:
pacem ad vos adfero,
Plaut. Am. prol. 32:
hic Stoicus genus sermonum adfert non liquidum,
i.e. makes use of, Cic. de Or. 2, 38, 159:
nihil ostentationis aut imitationis adferre,
id. ib. 3, 12, 45:
non minus adferret ad dicendum auctoritatis quam facultatis,
id. Mur. 2, 4:
consulatum in familiam,
id. Phil. 9, 2:
animum vacuum ad scribendas res difficiles,
id. Att. 12, 38:
tibi benedictionem,
Vulg. Gen. 33, 11:
Domino gloriam,
ib. 1 Par. 16, 28; ib. Apoc. 21, 26: ignominiam, ib. Osee, 4, 18.—
(β).
In mal. part.:
bellum in patriam,
Ov. M. 12, 5:
nisi etiam illuc pervenerint (canes), ut in dominum adferant dentes,
to use their teeth against their master, Varr. R. R. 2, 9, 9:
adferam super eos mala,
Vulg. Jer. 23, 12:
Quam accusationem adfertis adversus hominem hunc?
id. Joan. 18, 29: quod gustatum adfert mortem, ib. Job, 6, 6: vim adferre alicui for inferre, to use force against or offer violence to one, Cic. Phil. 2, 7; id. Verr. 2, 1, 26; Liv. 9, 16; 42, 29 Drak.; Ov. H. 17, 21 Heins.; id. A. A. 1, 679; Suet. Oth. 12 al.: manus adferre alicui, in a bad sense, to lay hands on, attack, assail (opp.:
manus abstinere ab aliquo): pro re quisque manus adfert (sc. ad pugnam),
Cic. Verr. 2, 1, 26:
domino a familiā suā manus adlatas esse,
id. Quint. 27:
intellegimus eum detrudi, cui manus adferuntur,
id. Caecin. 17:
qui sit improbissimus, manus ei adferantur, effodiantur oculi,
id. Rep. 3, 17 Creuz. al.: sibi manus, to lay hands on one's self, to commit suicide: Qui quidem manus, quas justius in Lepidi perniciem animāsset, sibi adferre conatus est, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23.—Also of things: manus templo, to rob or plunder, Cic. Verr. 2, 1, 18:
bonis alienis,
id. Off. 2, 15:
manus suis vulneribus,
to tear open, id. Att. 3, 15 (a little before:
ne rescindam ipse dolorem meum): manus beneficio suo,
to nullify, render worthless, Sen. Ben. 2, 5 ext. —
II.
Esp.
A.
To bring, bear, or carry a thing, as news, to report, announce, inform, publish; constr. alicui or ad aliquem aliquid, or acc. with inf. (class.;
in the histt., esp. in Livy, very freq.): ea adferam eaque ut nuntiem, etc.,
Plaut. Am. prol. 9:
istud quod adfers, aures exspectant meae,
id. As. 2, 2, 65; Ter. Phorm. prol. 22:
calamitas tanta fuit, ut eam non ex proelio nuntius, sed ex sermone rumor adferret,
Cic. Imp. Pomp. 9, 25:
si ei subito sit adlatum periculum patriae,
id. Off. 1, 43, 154:
nihil novi ad nos adferebatur,
id. Fam. 2, 14; id. Att. 6, 8: rumores, qui de me adferuntur, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21:
Caelium ad illam adtulisse, se aurum quaerere,
id. Cael. 24; so id. Fam. 5, 2 al.:
magnum enim, quod adferebant, videbatur,
Caes. B. C. 3, 15 Dint.:
cum crebri adferrent nuntii, male rem gerere Darium,
Nep. 3, 3:
haud vana adtulere,
Liv. 4, 37; 6, 31:
exploratores missi adtulerunt quieta omnia apud Gallos esse,
id. 8, 17 Drak.:
per idem tempus rebellāsse Etruscos adlatum est,
word was brought, id. 10, 45 al.:
idem ex Hispaniā adlatum,
Tac. H. 1, 76:
esse, qui magnum nescio quid adferret,
Suet. Dom. 16; Luc. 1, 475:
scelus adtulit umbris,
Val. Fl. 3, 172 al. —So of instruction: doctrinam, Vulg. prol. Eccli.; ib. 2 Joan. 10.—
B.
To bring a thing on one, i.e. to cause, occasion, effect, give, impart; esp. of states of mind:
aegritudinem alicui,
Ter. Heaut. 4, 3, 2:
alicui molestiam,
id. Hec. 3, 2, 9:
populo Romano pacem, tranquillitatem, otium, concordiam,
Cic. Mur. 1:
alicui multas lacrimas, magnam cladem,
id. N. D. 2, 3, 7:
ipsa detractio molestiae consecutionem adfert voluptatis,
id. Fin. 1, 11, 37; so,
adferre auctoritatem et fidem orationi,
id. Phil. 12, 7:
metum,
id. Verr. 2, 5, 25:
dolorem,
id. Sull. 1:
luctum et egestatem,
id. Rosc. Am. 5:
consolationem,
id. Att. 10, 4:
delectationem,
id. Fam. 7, 1 al.:
detrimentum,
Caes. B. C. 2, 82:
taedium,
Plin. 15, 2, 3, § 7:
dolorem capitis,
id. 23, 1, 18:
gaudium,
Plin. Ep. 10, 2, 1 al. —
C.
To bring forwards, allege, assert, adduce, as an excuse, reason, etc.:
quam causam adferam?
Ter. Heaut. 4, 3, 23:
justas causas adfers,
Cic. Att. 11, 15;
also without causa: rationes quoque, cur hoc ita sit, adferendas puto,
id. Fin. 5, 10, 27; cf. id. Fam. 4, 13:
idque me non ad meam defensionem adtulisse,
id. Caecin. 29, 85:
ad ea, quae dixi, adfer, si quid habes,
id. Att. 7: nihil igitur adferunt, qui in re gerendā versari senectutem negant, they bring forwards nothing to the purpose, who, etc., id. Sen. 6; id. de Or. 2, 53, 215:
quid enim poterit dicere?... an aetatem adferet?
i. e. as an excuse, id. ib. 2, 89, 364.—Also absol.:
Quid sit enim corpus sentire, quis adferet umquam...?
will bring forwards an explanation, Lucr. 3, 354 (cf. reddo absol. in same sense, id. 1, 566):
et, cur credam, adferre possum,
Cic. Tusc. 1, 29, 70; 3, 23, 55.—
D.
Adferre aliquid = conducere, conferre aliquid, to contribute any thing to a definite object, to be useful in any thing, to help, assist; constr. with ad, with dat., or absol.:
quam ad rem magnum adtulimus adjumentum hominibus nostris,
Cic. Off. 1, 1:
negat Epicurus diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre,
id. Fin. 2, 27, 87:
quidquid ad rem publicam adtulimus, si modo aliquid adtulimus,
id. Off. 1, 44, 155:
illa praesidia non adferunt oratori aliquid, ne, etc.,
id. Mil. 1: aliquid adtulimus etiam nos, id. Planc. 10, 24:
quid enim oves aliud adferunt, nisi, etc.,
id. N. D. 2, 63.—
E.
Very rare in class. period, to bring forth as a product, to yield, bear, produce, = fero:
agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt,
Cic. Off. 1, 15:
herbam adferentem semen,
Vulg. Gen. 1, 29:
arva non adferent cibum,
ib. Hab. 3, 17: lignum adtulit fructum, ib. Joel, 2, 22; ib. Apoc. 22, 2:
ager fructum,
ib. Luc. 12, 16 al.

Lewis & Short latin dictionary > adfero
12 affero

af-fĕro (better adf-), attŭli (adt-, better att-), allātum (adl-), afferre (adf-), v. a.; constr. aliquid ad aliquem or alicui.
I.
In gen., to bring, take, carry or convey a thing to a place (of portable things, while adducere denotes the leading or conducting of men, animals, etc.), lit. and trop.
A.
Lit.:
lumen,
Enn. Ann. 1, 40:
viginti minas,
Plaut. As. 1, 3, 78; 1, 3, 87 al.:
adtuli hunc.—Quid, adtulisti?—Adduxi volui dicere,
id. Ps. 2, 4, 21:
tandem bruma nives adfert,
Lucr. 5, 746: adlatus est acipenser, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:
adfer huc scyphos,
Hor. Epod. 9, 33:
nuces,
Juv. 5, 144:
cibum pede ad rostrum veluti manu,
Plin. 10, 46, 63, § 129:
pauxillum aquae,
Vulg. Gen. 18, 4:
caput ejus,
ib. Marc. 6, 28.—With de in part. sense:
adferte nobis de fructibus terrae,
Vulg. Num. 13, 21; ib. Joan. 21, 10 (as lit. rendering of the Greek).—So of letters:
adferre litteras, ad aliquem or alicui,
Cic. Att. 8, 6; id. Imp. Pomp. 2; Liv. 22, 11 al.: adferre se ad aliquem locum, to betake one's self to a place, to go or come to (opp. auferre se ab aliquo, to withdraw from, to leave, only poet.):
huc me adfero,
Plaut. Am. 3, 4, 6; Ter. And. 4, 5, 12 Bentl.:
Fatis huc te poscentibus adfers,
Verg. A. 8, 477:
sese a moenibus,
id. ib. 3, 345.—So pass. adferri:
urbem adferimur,
are driven, come, Verg. A. 7, 217;
and adferre pedem: abite illuc, unde malum pedem adtulistis,
id. Cat. 14, 21.— To bring near, extend, = porrigo (eccl. Lat.):
adfer manum tuam,
reach hither, Vulg. Joan. 20, 27.—
B.
Trop., to bring to, upon, in a good or bad sense.
(α).
In bon. part.:
pacem ad vos adfero,
Plaut. Am. prol. 32:
hic Stoicus genus sermonum adfert non liquidum,
i.e. makes use of, Cic. de Or. 2, 38, 159:
nihil ostentationis aut imitationis adferre,
id. ib. 3, 12, 45:
non minus adferret ad dicendum auctoritatis quam facultatis,
id. Mur. 2, 4:
consulatum in familiam,
id. Phil. 9, 2:
animum vacuum ad scribendas res difficiles,
id. Att. 12, 38:
tibi benedictionem,
Vulg. Gen. 33, 11:
Domino gloriam,
ib. 1 Par. 16, 28; ib. Apoc. 21, 26: ignominiam, ib. Osee, 4, 18.—
(β).
In mal. part.:
bellum in patriam,
Ov. M. 12, 5:
nisi etiam illuc pervenerint (canes), ut in dominum adferant dentes,
to use their teeth against their master, Varr. R. R. 2, 9, 9:
adferam super eos mala,
Vulg. Jer. 23, 12:
Quam accusationem adfertis adversus hominem hunc?
id. Joan. 18, 29: quod gustatum adfert mortem, ib. Job, 6, 6: vim adferre alicui for inferre, to use force against or offer violence to one, Cic. Phil. 2, 7; id. Verr. 2, 1, 26; Liv. 9, 16; 42, 29 Drak.; Ov. H. 17, 21 Heins.; id. A. A. 1, 679; Suet. Oth. 12 al.: manus adferre alicui, in a bad sense, to lay hands on, attack, assail (opp.:
manus abstinere ab aliquo): pro re quisque manus adfert (sc. ad pugnam),
Cic. Verr. 2, 1, 26:
domino a familiā suā manus adlatas esse,
id. Quint. 27:
intellegimus eum detrudi, cui manus adferuntur,
id. Caecin. 17:
qui sit improbissimus, manus ei adferantur, effodiantur oculi,
id. Rep. 3, 17 Creuz. al.: sibi manus, to lay hands on one's self, to commit suicide: Qui quidem manus, quas justius in Lepidi perniciem animāsset, sibi adferre conatus est, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23.—Also of things: manus templo, to rob or plunder, Cic. Verr. 2, 1, 18:
bonis alienis,
id. Off. 2, 15:
manus suis vulneribus,
to tear open, id. Att. 3, 15 (a little before:
ne rescindam ipse dolorem meum): manus beneficio suo,
to nullify, render worthless, Sen. Ben. 2, 5 ext. —
II.
Esp.
A.
To bring, bear, or carry a thing, as news, to report, announce, inform, publish; constr. alicui or ad aliquem aliquid, or acc. with inf. (class.;
in the histt., esp. in Livy, very freq.): ea adferam eaque ut nuntiem, etc.,
Plaut. Am. prol. 9:
istud quod adfers, aures exspectant meae,
id. As. 2, 2, 65; Ter. Phorm. prol. 22:
calamitas tanta fuit, ut eam non ex proelio nuntius, sed ex sermone rumor adferret,
Cic. Imp. Pomp. 9, 25:
si ei subito sit adlatum periculum patriae,
id. Off. 1, 43, 154:
nihil novi ad nos adferebatur,
id. Fam. 2, 14; id. Att. 6, 8: rumores, qui de me adferuntur, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21:
Caelium ad illam adtulisse, se aurum quaerere,
id. Cael. 24; so id. Fam. 5, 2 al.:
magnum enim, quod adferebant, videbatur,
Caes. B. C. 3, 15 Dint.:
cum crebri adferrent nuntii, male rem gerere Darium,
Nep. 3, 3:
haud vana adtulere,
Liv. 4, 37; 6, 31:
exploratores missi adtulerunt quieta omnia apud Gallos esse,
id. 8, 17 Drak.:
per idem tempus rebellāsse Etruscos adlatum est,
word was brought, id. 10, 45 al.:
idem ex Hispaniā adlatum,
Tac. H. 1, 76:
esse, qui magnum nescio quid adferret,
Suet. Dom. 16; Luc. 1, 475:
scelus adtulit umbris,
Val. Fl. 3, 172 al. —So of instruction: doctrinam, Vulg. prol. Eccli.; ib. 2 Joan. 10.—
B.
To bring a thing on one, i.e. to cause, occasion, effect, give, impart; esp. of states of mind:
aegritudinem alicui,
Ter. Heaut. 4, 3, 2:
alicui molestiam,
id. Hec. 3, 2, 9:
populo Romano pacem, tranquillitatem, otium, concordiam,
Cic. Mur. 1:
alicui multas lacrimas, magnam cladem,
id. N. D. 2, 3, 7:
ipsa detractio molestiae consecutionem adfert voluptatis,
id. Fin. 1, 11, 37; so,
adferre auctoritatem et fidem orationi,
id. Phil. 12, 7:
metum,
id. Verr. 2, 5, 25:
dolorem,
id. Sull. 1:
luctum et egestatem,
id. Rosc. Am. 5:
consolationem,
id. Att. 10, 4:
delectationem,
id. Fam. 7, 1 al.:
detrimentum,
Caes. B. C. 2, 82:
taedium,
Plin. 15, 2, 3, § 7:
dolorem capitis,
id. 23, 1, 18:
gaudium,
Plin. Ep. 10, 2, 1 al. —
C.
To bring forwards, allege, assert, adduce, as an excuse, reason, etc.:
quam causam adferam?
Ter. Heaut. 4, 3, 23:
justas causas adfers,
Cic. Att. 11, 15;
also without causa: rationes quoque, cur hoc ita sit, adferendas puto,
id. Fin. 5, 10, 27; cf. id. Fam. 4, 13:
idque me non ad meam defensionem adtulisse,
id. Caecin. 29, 85:
ad ea, quae dixi, adfer, si quid habes,
id. Att. 7: nihil igitur adferunt, qui in re gerendā versari senectutem negant, they bring forwards nothing to the purpose, who, etc., id. Sen. 6; id. de Or. 2, 53, 215:
quid enim poterit dicere?... an aetatem adferet?
i. e. as an excuse, id. ib. 2, 89, 364.—Also absol.:
Quid sit enim corpus sentire, quis adferet umquam...?
will bring forwards an explanation, Lucr. 3, 354 (cf. reddo absol. in same sense, id. 1, 566):
et, cur credam, adferre possum,
Cic. Tusc. 1, 29, 70; 3, 23, 55.—
D.
Adferre aliquid = conducere, conferre aliquid, to contribute any thing to a definite object, to be useful in any thing, to help, assist; constr. with ad, with dat., or absol.:
quam ad rem magnum adtulimus adjumentum hominibus nostris,
Cic. Off. 1, 1:
negat Epicurus diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre,
id. Fin. 2, 27, 87:
quidquid ad rem publicam adtulimus, si modo aliquid adtulimus,
id. Off. 1, 44, 155:
illa praesidia non adferunt oratori aliquid, ne, etc.,
id. Mil. 1: aliquid adtulimus etiam nos, id. Planc. 10, 24:
quid enim oves aliud adferunt, nisi, etc.,
id. N. D. 2, 63.—
E.
Very rare in class. period, to bring forth as a product, to yield, bear, produce, = fero:
agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt,
Cic. Off. 1, 15:
herbam adferentem semen,
Vulg. Gen. 1, 29:
arva non adferent cibum,
ib. Hab. 3, 17: lignum adtulit fructum, ib. Joel, 2, 22; ib. Apoc. 22, 2:
ager fructum,
ib. Luc. 12, 16 al.

Lewis & Short latin dictionary > affero
13 apud

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).
I.
A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:
adsum apud te, genitor,
id. ib. p. 522, 32:
alteram (partem) apud me adponito,
Plaut. Trin. 4, 3, 60:
nunc hic apud te servio,
id. Capt. 2, 2, 62:
scriptorum non magnast copia apud me,
Cat. 68, 33 Mull.:
mane apud me,
Vulg. Gen. 29, 19:
Advocatum habemus apud Patrem,
ib. 1 Joan. 2, 1:
cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,
Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—
B.
Esp.
1.
a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:
Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,
Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:
hic apud me hortum confodere jussi,
id. Aul. 2, 2, 66:
si commodumst, apud me, sis, volo,
Ter. Heaut. 1, 1, 110:
condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?
Plaut. Trin. 1, 2, 159:
Quid sibi volunt homines isti apud te?
Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:
cenabis bene apud me,
Cat. 13, 1:
apud me habitavit,
Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:
apud te cenavit,
id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:
in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,
Vulg. Jud. 19, 9:
tenet intus apud se,
Lucil. 9, 59 Mull.:
Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,
Cic. Att. 5, 6:
apud se fecit manere,
Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:
de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,
Cic. Cat. 3, 10:
Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,
id. Phil. 1, 8:
mansit apud eum quattuor mensibus,
Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:
apud quem deversatus es,
Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):
habitasti apud Heium Messanae,
Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:
Fuisti apud Laecam illa nocte,
id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:
apud Ostorium Scapulam epulatur,
Tac. A. 14, 48:
apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,
id. H. 3, 74; 1, 14:
Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,
Vulg. Act. 9, 43:
invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,
Cic. Dom. 83:
qui apud te esset eductus,
id. Quinct. 69:
apud quem erat educatus,
id. Lael. 20, 75:
cum alter ejus filius apud matrem educaretur,
id. Clu. 27:
disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,
Tac. A. 15, 52:
se apud Q. Mucium jus civile didicisse,
id. Or. 30:
apud eosdem magistratus institutus,
Suet. Calig. 24:
servorum manus tamquam apud senem festinantes,
Tac. H. 1, 7:
in convivio apud regem,
id. A. 2, 57: Bene vale;
apud Orcum te videbo,
in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:
sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,
Tac. A. 11, 27:
frater apud Othonem militans,
in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,
nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),
id. ib. 2, 27:
quorum sint legati apud se,
in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:
Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,
id. ib. 1, 47:
dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,
at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:
Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,
at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:
duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,
Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:
a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,
Cic. Sest. 41:
domi esse apud sese archipiratas dixit duos,
id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:
quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,
Cic. Verr. 1, 50:
esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,
id. ib. 4, 16:
nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,
id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,
b.
Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):
Sumne ego apud me?
Plaut. Mil. 4, 8, 36:
Non sum apud me,
Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:
Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,
Ter. Heaut. 5, 1, 48:
Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,
id. And. 5, 4, 34:
Num tibi videtur esse apud sese?
id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):
proin tu fac, apud te ut sies,
id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—
2.
In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.
a.
Of civil or military affairs, before:
cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,
Cic. Arch. 3:
apud eosdem judices reus est factus,
id. Clu. 22, 59:
vis de his judicari apud me?
Vulg. Act. 25, 9:
accusavit fratres suos apud patrem,
ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:
hoc, quod nunc apud pontifices agis,
Cic. Dom. 51; 117:
istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,
id. Lig. 12:
qui hanc causam aliquotiens apud te egit,
id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:
(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,
id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:
tutoresne defendent apud istius modi praetorem?
Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:
omnia apud praetores gererentur,
Tac. Or. 38:
causam nescio quam apud judicem defendebat,
Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:
apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,
Cic. Lig. 6:
apud judicem causam dicere,
id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:
apud aliquem dicere,
id. Lig. 6; id. Deiot. 4:
verba apud senatum fecit,
id. Verr. 2, 2, 20:
habita apud senatum oratione,
Tac. A. 12, 25; 6, 8:
haec apud patres disseruit,
id. ib. 2, 43; 4, 2;
4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,
Cic. Verr. 4, 18:
Quae est ergo apud Caesarem querella?
id. Lig. 25:
isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,
id. Caecin. 38:
petita multa est apud eum praetorem,
id. Verr. 1, 155:
causam contra aliquem apud centumviros dicere,
id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:
numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,
Cic. Verr. 3, 120:
apud eorum quem qui manumitteretur,
Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—
b.
In extra judicial cases, before:
apud hunc confessus es et genus etc.,
Plaut. Capt. 2, 3, 52:
nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,
id. ib. 3, 4, 93:
apud erum qui (servos) vera loquitur,
id. Am. 2, 1, 43:
apud novercam querere,
id. Ps. 1, 3, 80:
ego apud parentem loquor,
Cic. Lig. 30:
plura fateri apud amicos,
Tac. A. 14, 62:
aliquid apud aliquem laudare,
Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:
aliquem apud aliquos vituperare,
Cic. Phil. 2, 11:
apud quem tu etiam nos criminari soles,
id. Vatin. 29.—
c.
Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.
(α).
With verbs:
apud Tenedios sanctissimus deus habetur,
Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:
quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,
id. ib. 2, 126;
1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,
id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:
apud judicem grave et sanctum esse ducetur,
id. Q. Rosc. 6:
Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,
Vulg. Gal. 3, 11:
haec apud illos barbatos ridicula videbantur,
Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:
unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,
Vulg. 2 Pet. 3, 8.—
(β).
With adjj.:
fuisti apud pontifices superior,
Cic. Dom. 4:
qui honos est apud Syracusanos amplissimus,
id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:
quam clara (expugnatio) apud omnes,
id. Verr. 1, 50; 2, 50:
Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,
Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:
hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,
Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:
quod aeque apud bonos miserum est,
id. ib. 1, 29:
quae justa sunt apud nos,
Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:
tunc eritis inculpabiles apud Dominum,
ib. Num. 32, 22:
si is pretio apud istum idoneus esset,
Cic. Verr. 2, 121.—
(γ).
With substt.:
est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,
Cic. Verr. 1, 46:
tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,
id. ib. 5, 150:
qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,
id. ib. 2, 111:
Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,
Curt. 6, 72:
abominatio est uterque apud Deum,
Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:
ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,
Liv. 6, 39, 11:
Sic apud animum meum statuo,
Sall. de Ord. Rep. 2:
sic statuere apud animum meum possum,
Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—
d.
And simply before, in the presence of:
id apud vos proloquar,
Plaut. Capt. prol. 6:
nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,
Ter. Heaut. 3, 3, 14:
se jactant apud eos, quos inviti vident,
Cic. Fl. 61:
licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,
id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:
plus quam apud vos commemorari velitis,
Cic. Caecin. 77:
non apud indoctos loquor,
id. Pis. 68:
ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,
Caes. B. G. 1, 19:
quid apud magnum loquerentur Achillem,
Ov. M. 12, 163:
neque raro neque apud paucos talia jaciebat,
Tac. A. 4, 7:
loqui de se apud aliquem,
Cic. Att. 1, 3:
mentiri apud aliquem,
Plaut. Poen. 1, 1, 24:
apud aliquem profiteri,
Curt. 7, 7, 24:
Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,
Cic. Mur. 61:
Caesar apud milites contionatur,
Caes. B. C. 1, 7:
gratias agere alicui apud aliquem,
Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:
si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,
Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:
Quae fundebat apud Samson lacrimas,
Vulg. Jud. 14, 16.—
3.
Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:
quom apud te parum stet fides,
Plaut. Ps. 1, 5, 62:
Et bene apud memores veteris stat gratia facti,
Verg. A. 4, 539:
At fides mihi apud hunc est,
Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:
ut apud me praemium esse positum pietati scias,
id. Hec. 4, 2, 8:
alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,
Vulg. Matt. 6, 1:
illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,
Cic. Imp. Pomp. 46:
(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,
Caes. B. G. 2, 14:
si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,
Cic. Sest. 12:
Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,
id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:
ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,
id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:
(servi) apud eum sunt in honore et pretio,
id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:
videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,
id. Verr. 5, 181:
quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,
id. ib. 1, 42:
domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,
id. Clu. 154; id. Mur. 38:
Dumnorigem, magna apud plebem gratia,
Caes. B. G. 1, 18:
tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,
id. ib. 1, 20:
certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,
Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:
utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,
Caes. B. G. 1, 40:
apud quem ut multum gratia valeret,
Nep. Con. 2, 1:
video apud te causas valere plus quam preces,
Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:
quod apud vos plurimum debebit valere,
Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:
qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,
Cic. Verr. 2, 113:
speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,
id. Sex. Rosc. 141:
(eum) apud finitimas civitates largiter posse,
Caes. B. G. 1, 18:
quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,
Cic. Verr. 1, 19:
quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,
id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:
qui apud eum plurimum poterat,
id. ib. 3, 130:
qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,
id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:
faciles sunt preces apud eos, qui etc.,
Cic. Har. Resp. 63:
nihil me turpius apud homines fuisset,
id. Att. 2, 19:
apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,
Cels. 3, 23.—
4.
Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:
CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,
Cic. Fl. 52:
Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,
Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:
qui (colonus) perigrinatur apud vos,
Vulg. Exod. 12, 49:
qui regnabat apud vos,
ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:
si iste apud eos quaestor non fuisset,
Cic. Div. in Caecil. 4; 65:
Apud eos fuisse regem Divitiacum,
Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:
qui (praetores) apud illos a populo creantur,
Cic. Fl. 44:
apud quos consul fuerat,
id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:
apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,
id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:
fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,
Verg. A. 6, 568;
Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,
Cic. Font. 42:
qui apud socios nominis Latini censi essent,
Liv. 41, 9:
qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,
Cic. Verr. 4, 109:
id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,
id. ib. 4, 80:
si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,
id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:
ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,
Cic. Verr. 2, 131:
si tu apud Persas deprehensus etc.,
id. ib. 5, 166:
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,
Caes. B. G. 1, 2:
apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,
Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:
quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,
Caes. B. G. 1, 50:
aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,
Tac. G. 31:
Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),
Verg. A. 2, 71:
apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,
Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:
qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,
in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:
apud exercitum mihi fueris tot annos,
id. Mur. 45:
quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,
in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:
simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,
Tac. H. 5, 10:
quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,
with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—
5.
In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:
Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,
id. de Or. 1, 7, 28:
quo in libro,
id. ib. 1, 11, 47):
ut scriptum apud eundem Caelium est,
Cic. Div. 1, 26, 55:
apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,
id. Sen. 22, 79:
quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,
id. Off. 1, 9, 28:
apud Agathoclem scriptum in historia est,
id. Div. 1, 24, 50:
ut est apud poetam nescio quem,
id. Phil. 2, 65:
Quod enim est apud Ennium, etc.,
id. Off. 1, 8, 26:
de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,
id. ib. 1, 25, 87:
Apud Varronem ita est, etc.,
Plin. 18, 35, 79, § 348:
ut video scriptum apud Graecos,
Cic. Scaur. 4:
invenio apud quosdam auctores,
Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:
reperio apud scriptores,
id. ib. 2, 88:
apud Solonem,
i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:
cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,
Tac. Or. 9. —Also of speakers:
apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,
Tac. Agr. 22.—
6.
a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:
quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,
Cic. Leg. 2, 13, 33:
juris civilis magnum usum apud multos fuisse,
id. Brut. 41, 152:
cum apud eum summum esset imperium populi,
Nep. Phoc. 2, 4:
omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,
Sall. C. 20, 8:
par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,
Liv. 22, 30, 8:
apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),
Tac. A. 12, 35:
pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),
id. H. 4, 76:
minorem esse apud victos animum,
id. ib. 3, 1;
2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,
Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:
apud te est fons vitae,
Vulg. Psa. 35, 10:
apud Dominum (est) misericordia,
ib. ib. 129, 7.—
b.
Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:
erat ei apud me pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,
Cic. Verr. 4, 29:
multa (signa) deposita apud amicos,
id. ib. 4, 36:
apud quem inventus est scyphus,
Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:
te pix atra agitet apud carnuficem,
in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:
qui (obsides) apud eum sint,
Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—
c.
Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:
remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,
Cic. Verr. 4, 2:
si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,
Tac. H. 1, 13; 1, 20:
qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,
Cic. Div. in Caecil. 8:
neque praemia caedis apud interfectorem mansura,
Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:
fidens apud aliquem obligare,
Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:
Essetne apud te is servos acceptissimus?
Plaut. Capt. 3, 5, 56:
non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,
Cic. Verr. 2, 110:
apud publicanos gratiosus fuisti,
id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;
apud Deum autem omnia possibilia sunt,
Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.
II.
Transf. In designations of place,
A.
At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):
verecundari neminem apud mensam decet,
Plaut. Trin. 2, 4, 77:
Quid apud hasce aedis negotii est tibi?
id. Am. 1, 1, 194:
Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?
id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:
navem is fregit apud Andrum insulam,
Ter. And. 1, 3, 17:
apud Tenedum pugna illa navalis,
Cic. Arch. 21:
ut apud Salamina classem suam constituerent,
Nep. Them. 3, 4:
apud oppidum morati,
Caes. B. G. 2, 7:
agri in Hispania apud Karthaginem Novam,
Cic. Agr. 1, 5:
bellatum apud Actium,
Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:
Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,
Ov. R. Am. 163:
morabatur in castris apud Galgalam,
Vulg. Jos. 10, 6:
quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,
Verg. A. 11, 288:
apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,
Tac. A. 4, 25:
Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. H. 3, 35:
apud vexillum tendentes,
id. A. 1, 17:
trepidatur apud naves,
id. H. 2, 15:
hostis est non apud Anienem, sed in urbe,
Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:
quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,
Verg. A. 5, 261:
apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,
Verg. A. 12, 331:
octo apud Rhenum legiones,
Tac. A. 1, 3:
apud ripam Rheni,
id. ib. 2, 83:
probavi te apud Aquam Contradictionis,
Vulg. Psa. 80, 8:
repertus apud fretum Siciliae,
Tac. A. 6, 14:
propitiata Juno apud proximum mare,
id. ib. 15, 44:
apud promunturium Miseni consedit in villa,
id. ib. 6, 50:
Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,
Cat. 63, 53 Mull.:
apud altaria deum pepigere,
before, Tac. A. 11, 9:
decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,
id. ib. 14, 12 (cf.:
unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,
Liv. 41, 9):
apud Caesaris effigiem procubuit,
Tac. A. 12, 17; 13, 23:
quartum apud lapidem substiterat,
id. ib. 15, 60:
laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),
Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;
on the other hand,
id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:
Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,
Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):
quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,
Tac. A. 2, 49.—
B.
At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,
ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,
Tac. A. 4, 64:
apud villam est,
Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:
Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,
Plaut. Ep. 2, 2, 67:
deponere apud Solos in delubro pecuniam,
Cic. Leg. 2, 16, 40:
ut rationes apud duas civitates possim relinquere,
id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;
13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,
Liv. 28, 29:
donum apud Antium statuitur,
Tac. A. 3, 71:
bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,
id. ib. 6, 11:
Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,
Suet. Tit. 5:
quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,
id. Aug. 93:
apud Mediolanum,
Lact. Mort. Persec. 48:
eum pugionem apud Capitolium consecravit,
Tac. A. 15, 74:
Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,
id. ib. 15, 32:
quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,
id. ib. 3, 72:
qui (rei) apud aerarium pependissent,
Suet. Dom. 9 Roth:
cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,
Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:
ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,
Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:
apud Pharsaliam,
Liv. Epit. 111:
apud Palaestinam,
Eutr. 7, 13:
qui erant apud Helladam,
Vulg. 1 Macc. 8, 9. —
III.
Of time.
A.
With words denoting time or occasion, in, at (rare):
apud saeclum prius,
Ter. Eun. 2, 2, 15:
aliquem apud judicium persequi,
at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—
B.
With words designating persons, with, among, in the time of:
hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,
Cic. Off. 1, 12, 36:
fecerunt hoc multi apud majores nostros,
id. Verr. 2, 118; 5, 148:
Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,
id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:
Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),
Tac. A. 2, 33.—
IV.
For ad with words implying motion (very rare):
APVT EVM PERVENIRE,
Inscr. Grut. 786, 5:
atque apud hunc eo vicinum,
Plaut. Mil. 2, 5, 70:
Bito apud aurificem,
Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:
(naves) apud insulas longius sitas ejectae,
Tac. A. 2, 24:
qui apud Romanos de societate functus est legatione,
Vulg. 2 Macc. 4, 11.
► Apud has some peculiarities of position, chiefly in Tac.
(cf. ad, I. fin. b.)
a.
It is sometimes placed after its subst.:
quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,
Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:
Is locus est Cumas aput,
Lucr. 6, 747 Lachm.:
montem apud Erycum,
Tac. A. 4, 43:
ripam apud Euphratis,
id. ib. 6, 31:
Misenum apud et Ravennam,
id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—
b.
It is sometimes placed between the subst. and adj.:
barbaras apud gentes,
Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:
non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,
id. ib. 14, 14.—
c.
Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:
apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,
ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

Lewis & Short latin dictionary > apud
14 affero

af-fero, attulī, allātum, afferre

1) приносить, доставлять (pacem ad aliquem Pl; alicui auxilium Lcn; litteras ad aliquem a. C; ager segetes affert Col; bruma nives affert Lcr)

consilium a. L, QC — подать совет

dentes in aliquem a. Vr — вонзить зубы в кого-л.

vim alicui a. C etc. — применить насилие к кому-л. (силой заставить кого-л.)

manus a. alicui C — броситься (напасть) на кого-л.

manus sibi a. C — наложить на себя руки

manus alicui rei a. C — разграбить (украсть) что-л., но тж. Sen испортить (исказить, извратить или обесценить) что-л.

pro se manūs a. C — защищать самого себя

a. mortem Pl, C — причинить смерть

a. delectationem C — доставить удовольствие

a. spem C — внушить (подать) надежду

multum (тж. multam utilitatem) a. C — быть весьма полезным

nihil a. ad aliquid C — быть бесполезным для чего-л.

ad bene vivendum a. C — способствовать (содействовать) хорошей жизни

aliquid ad rem publicam a. C — оказать кое-какие услуги государству

detrimentum a. Cs — нанести ущерб

alicui laetitiam a. C — доставлять кому-л. радость

in re militari nova a. Nep — ввести новшества (внести новое) в военное дело

alicui magnam cladem a. C — послужить причиной чьего-л. большого поражения

consolationem a. C — давать утешение

2) добавлять, вносить (addere atque a. multa C)

in rebus aliquid certius allaturi L — (историки), надеющиеся внести в историю несколько большую достоверность

3) уведомлять, сообщать (aliquid novi C; rumores crebri ad eum afferebantur Cs)

4) возвр.

se a. и pass. afferri — приходить, отправляться, появляться ( ad aliquem locum L)

haud auspicato huc me attuli Ter — не в добрый час пришёл я сюда

fatis huc te poscentibus affers V — ты являешься сюда по велению (самой) судьбы

5) приводить ( exemplum PM); представлять ( argumentum QC); ссылаться, возражать

ad ea, quae dixi, affer, si quid habes C — возрази, если можешь, на то, что я сказал

quid enim poterit dicere? an aetatem afferet? C — что же он мог бы сказать? сослаться на свой возраст?

cur credam, afferre possum C — могу обосновать, почему я так думаю

Латинско-русский словарь > affero
15 Доставить

- afferre (pacem ad aliquem; alicui auxilium; litteras ad aliquem; ager segetes affert; bruma nives affert); deferre; referre; paebere; sistere (aliquem in portu); subigere (naves ad castellum); tribuere (pacem terris); suppeditare (frumentum toti Italiae); suggerere (tela alicui; tellus alimenta suggerit); afficere; sufficere (cunctarum rerum abundantiam alicui); subministrare (auxilia hostibus; occasiones alicui); subvehere; tendere;
• доставлять всё необходимое для пропитания - parare, quae suppeditent ad victum;

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Доставить
16 iter

ĭter, ĭtĭnĕris (archaic forms: nom. ĭtĭner, Enn. Pac. Att. Varr. ap. Non. 482, 20; Plaut. Merc. 5, 2, 72; Lucr. 6, 339; Mart. Cap. 9, § 897.— Gen. iteris, Naev. ap. Prisc. p. 695 P.; id. ap. Non. 485, 3; Jul. Hyg. ap. Charis. p. 108 P.; also, iteneris, Lex Agr., C. I. L. 1, 200, 26.— Abl. itere, Att. and Varr. ap. Non. 485, 8; Lucr. 5, 653), n. [for itiner, from īre, ĭtum], a going, a walk, way.
I.
Lit.
A.
In gen.:
dicam in itinere,
on the way, as we go along, Ter. Phorm. 3, 3, 34:
hoc ipsa in itinere dum narrat,
id. Heaut. 2, 3, 30:
huc quia habebas iter,
Plaut. As. 2, 3, 6:
iter illi saepius in forum,
Plin. Pan. 77:
in diversum iter equi concitati,
Liv. 1, 28. — Hence,
B.
In partic.
1.
A going to a distant place, a journey; and of an army, a march:
cum illi iter instaret et subitum et longum,
Cic. Att. 13, 23, 1; 3, 2 init.:
ut in itinere copia frumenti suppeteret,
Caes. B. G. 1, 3:
qui eo itineris causa convenerant,
id. ib. 7, 55:
sine ullo maleficio iter per provinciam facere,
id. ib. 1, 7:
in ipso itinere confligere,
Liv. 29, 36, 4; Nep. Eum. 8, 1; Hirt. B. G. 8, 27, 5; Just. 11, 15, 4:
Catilina ex itinere plerisque consularibus litteras mittit,
Sall. C. 34, 2:
committere se itineri,
Cic. Phil. 12, 10:
ingredi pedibus,
id. de Sen. 10:
conficere pulverulentā viā,
id. Att. 5, 14:
iter mihi est Lanuvium,
id. Mil. 10:
iter habere Capuam,
id. Att. 8, 11:
facere in Apuliam,
id. ib.:
agere,
Dig. 47, 5, 6; Salv. Gub. Dei, 1, 9: contendere iter, to hasten one ' s journey, Cic. Rosc. Am. 34, 97; so,
intendere,
Liv. 21, 29:
maturare,
Caes. B. C. 1, 63:
properare,
Tac. H. 3, 40:
conficere,
Cic. Att. 5, 14, 1; 4, 14, 2; id. Vatin. 5, 12:
constituere,
to determine upon, id. Att. 3, 1 init.:
urgere,
Ov. F. 6, 520: convertere in aliquem locum, to direct one ' s journey to a certain place, Caes. B. G. 7, 56: dirigere ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11:
agere in aliquam partem,
Ov. M. 2, 715: flectere, to change one ' s course, Verg. A. 7, 35:
convertere,
to direct, Cic. Att. 3, 3:
facere,
id. ib. 8, 11, C; Nep. Pel. 2, 5; Suet. Ner. 30 fin.; id. Aug. 64:
comparare,
to prepare for a journey, Nep. Alc. 10; Claud. Eutr. 2, 97:
supprimere,
to stop, break off, Caes. B. C. 1, 66:
retro vertere,
Liv. 28, 3:
ferre per medium mare,
Verg. A. 7, 810:
ferre Inachias urbes,
Stat. Th. 1, 326:
continuare die ac nocte,
to march day and night, Caes. B. C. 3, 36:
desistere itinere,
id. B. G. 5, 11:
coeptum dimittere,
Ov. M. 2, 598:
frangere,
Stat. Th. 12, 232:
impedire,
Ov. H. 21, 74:
instituere,
Hor. C. 3, 27, 5:
peragere,
Verg. A. 6, 381; Hor. S. 2, 6, 99; Ov. F. 1, 188:
rumpere,
Hor. C. 3, 27, 5:
itinere prohibere aliquem,
Caes. B. G. 1, 9:
ex itinere redire,
Cic. Att. 15, 24; Suet. Tit. 5:
revertere,
Cic. Div. 1, 15, 26:
Boii ex itinere nostros adgressi,
Caes. B. G. 1, 25, 6:
tutum alicui praestare,
Cic. Planc. 41.—
2.
Iter terrestre, iter pedestre, a journey by land, a land route (not ante-Aug.):
iter terrestre facturus,
Just. 12, 10, 7:
inde terrestri itinere frumentum advehere,
Tac. H. 4, 35:
terrestri itinere ducere legiones,
Liv. 30, 36, 3; 44, 1, 4; Curt. 9, 10, 2:
pedestri itinere confecto,
Suet. Claud. 17:
pedestri itinere Romam pervenire,
Liv. 36, 21, 6; 37, 45, 2; Amm. 31, 11, 6.—
3.
A journey, a march, considered as a measure of distance: cum abessem ab Amano iter unius diei, a day ' s journey, Cic. Fam. 15, 4:
cum dierum iter quadraginta processerit,
Caes. B. G. 6, 24: quam maximis itineribus potest in Galliam contendit, by making each day ' s journey as long as possible, i. e. forced marches, id. ib. 1, 7:
magnis diurnis nocturnisque itineribus contendere,
id. ib. 1, 38:
itinera multo majora fugiens quam ego sequens,
making greater marches in his flight, Brut. ad Cic. Fam. 11, 13.— Hence, justum iter diei, a day's march of a proper length:
confecto justo itinere ejus diei,
Caes. B. C. 3, 76. —
4.
The place in which one goes, travels, etc., a way, passage, path, road: qua ibant ab itu iter appellarant, Varr. L. L. 5, § 35 Müll.; cf.
5, § 22: itineribus deviis proticisci in provinciam,
Cic. Att. 14, 10:
erant omnino itinera duo, quibus itineribus domo exire possent,
Caes. B. G. 1, 6:
pedestria itinera concisa aestuariis,
id. ib. 3, 9:
patefacere alicui iter in aliquem locum,
Cic. de Imp. Pomp. 11:
in diversum iter equi concitati,
Liv. 1, 28:
ut deviis itineribus milites duceret,
Nep. Eum. 3, 5:
itinere devio per ignorantiam locorum retardati,
Suet. Galb. 20:
exercitum per insidiosa itinera ducere,
id. Caes. 58:
qua rectum iter in Persidem ducebat,
Curt. 13, 11, 19:
ferro aperire,
Sall. C. 58, 7:
fodiendo, substruendo iter facere,
Dig. 8, 1, 10.— Of the corridors in houses, Vitr. 6, 9.—Of any passage:
iter urinae,
the urethra, Cels. 7, 25:
iter vocis,
Verg. A. 7, 534:
itinera aquae,
Col. 8, 17: carpere iter, to pursue a journey:
Rubos fessi pervenimus utpote longum carpentes iter,
Hor. S. 1, 5, 95:
non utile carpis iter,
Ov. M. 2, 550: alicui iter claudere, to block one ' s way, close the way for him:
ne suus hoc illis clauserit auctor iter,
Ov. P. 1, 1, 6; id. F. 1, 272; id. M. 14, 793: iter ingredi, to enter on a way or road, Suet. Caes. 31:
iter patefacere,
to open a way, Caes. B. G. 3, 1.—
5.
A privilege or legal right of going to a place, the right of way:
aquaeductus, haustus, iter, actus a patre sumitur,
Cic. Caecin. 26, 74:
negat se posse iter ulli per provinciam dare,
Caes. B. G. 1, 8, 3; cf. Dig. 8, 3, 1, § 1; 8, 3, 7; 12.—
II.
Trop., a way, course, custom, method of a person or thing:
patiamur illum ire nostris itineribus,
Cic. Q. Fr. 3, 3:
verum iter gloriae,
id. Phil. 1, 14, 33:
videmus naturam suo quodam itinere ad ultimum pervenire,
id. N. D. 2, 13, 35:
iter amoris nostri et officii mei,
id. Att. 4, 2, 1:
salutis,
Verg. A. 2, 387:
fecit iter sceleri,
Ov. M. 15, 106:
labi per iter declive senectae,
id. ib. 15, 227:
vitae diversum iter ingredi,
Juv. 7, 172:
duo itinera audendi,
Tac. H. 4, 49:
novis et exquisitis eloquentiae itineribus opus est,
id. Or. 19:
pronum ad honores,
Plin. Ep. 8, 10 fin.; cf.:
novum ad principatum,
id. Pan. 7, 1.

Lewis & Short latin dictionary > iter
17 Приносить

- gestare (verba); suggerere (tela alicui); suggerere; adducere (aurum secum); afferre (pacem ad aliquem; alicui auxilium; litteras ad aliquem; ager segetes affert; bruma nives affert); apportare; facere (gratulationem alicui);
• приносить пользу - prodesse; adjuvare; proficere;

• приносить плоды - fruges ferre;

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Приносить
18 perfero

perfĕro, ferre, tŭli, lātum - tr. - [st2]1 [-] porter jusqu'au bout, transporter, apporter. [st2]2 [-] porter (une nouvelle), annoncer, faire savoir (une nouvelle), faire un compte rendu détaillé, faire un rapport sur; remettre (une lettre). [st2]3 [-] mener à son terme, mener jusqu'au bout, faire aboutir, faire passer (une loi); s'acquitter de, remplir; accomplir. [st2]4 [-] supporter jusqu'au bout, souffrir, subir, endurer, se résigner à.    - te reginae ad limina perfer, Virg. En. 1, 389: porte-toi jusqu'au seuil de la reine.    - perferre + prop. inf.: apporter la nouvelle que, apprendre que, entendre dire que.    - perfertur ad me, incredibilem tuam virtutem esse, Cic. Fam. 14, 1, 1: j'entends dire que tu es d'un courage incroyable.    - perferre + prop. inf. (= pati): supporter que, souffrir que, permettre que.    - excindi urbes suas pertulerunt, Tac. H. 4, 58: ils souffrirent que leurs villes fussent rasées.    - perferre litteras ad aliquem: porter une lettre à qqn.    - perfertur circa collem clamor, Liv. 7, 36, 12: la clameur retentit autour de la colline.    - famem (sitim) perferre: endurer la faim (la soif).    - intrepidos ad fata novissima vultus perferre, Ov. M. 13: garder un visage serein jusqu'à ses derniers instants.    - perferens + gén.: de caractère à endurer.    - perferens injuriarum, Cic. de Or. 2, 43, 184: d'un caractère à endurer les injustices.    - inceptum laborem perferre: terminer une entreprise.    - legem perferre: faire passer une loi.    - rogationem perferre: faire passer une proposition de loi.    - jamque Caesaris in Hispania res secundae in Africam nuntiis ac litteris perferebantur, Caes. BC. 2, 37, 2: et déjà les succès de César en Espagne se répandaient en Afrique par des lettres et des courriers.    - cum eo locutus ea sum quae pertulisse illum ad te existimo, Cic. Fam. 9, 2, 1: j'ai eu avec lui un entretien dont il t'a donné, je pense, bien des détails.
* * *
perfĕro, ferre, tŭli, lātum - tr. - [st2]1 [-] porter jusqu'au bout, transporter, apporter. [st2]2 [-] porter (une nouvelle), annoncer, faire savoir (une nouvelle), faire un compte rendu détaillé, faire un rapport sur; remettre (une lettre). [st2]3 [-] mener à son terme, mener jusqu'au bout, faire aboutir, faire passer (une loi); s'acquitter de, remplir; accomplir. [st2]4 [-] supporter jusqu'au bout, souffrir, subir, endurer, se résigner à.    - te reginae ad limina perfer, Virg. En. 1, 389: porte-toi jusqu'au seuil de la reine.    - perferre + prop. inf.: apporter la nouvelle que, apprendre que, entendre dire que.    - perfertur ad me, incredibilem tuam virtutem esse, Cic. Fam. 14, 1, 1: j'entends dire que tu es d'un courage incroyable.    - perferre + prop. inf. (= pati): supporter que, souffrir que, permettre que.    - excindi urbes suas pertulerunt, Tac. H. 4, 58: ils souffrirent que leurs villes fussent rasées.    - perferre litteras ad aliquem: porter une lettre à qqn.    - perfertur circa collem clamor, Liv. 7, 36, 12: la clameur retentit autour de la colline.    - famem (sitim) perferre: endurer la faim (la soif).    - intrepidos ad fata novissima vultus perferre, Ov. M. 13: garder un visage serein jusqu'à ses derniers instants.    - perferens + gén.: de caractère à endurer.    - perferens injuriarum, Cic. de Or. 2, 43, 184: d'un caractère à endurer les injustices.    - inceptum laborem perferre: terminer une entreprise.    - legem perferre: faire passer une loi.    - rogationem perferre: faire passer une proposition de loi.    - jamque Caesaris in Hispania res secundae in Africam nuntiis ac litteris perferebantur, Caes. BC. 2, 37, 2: et déjà les succès de César en Espagne se répandaient en Afrique par des lettres et des courriers.    - cum eo locutus ea sum quae pertulisse illum ad te existimo, Cic. Fam. 9, 2, 1: j'ai eu avec lui un entretien dont il t'a donné, je pense, bien des détails.
* * *

    Perfero, pen. corr. perfers, pertuli, pen. corr. perlatum, pen. prod. perferre. Virgil. Porter jusques au lieu.

\

    Opem perferre alicui. Valer. Flac. Aider, Secourir.

\

    Literas perferre. Cic. Porter lettres à celuy à qui elles sont envoyees.

\

    Perfertur circa collem clamor. Liu. Il se fait un cri, Un bruit et clameur se lieve.

\

    Quum ad eum fama tanti comparati exercitus perlata esset. Liu. Quand il eut ouy le bruit que, etc.

\

    Huius pugnae fama perlata non in vrbem modo, sed in Sabinos ad alterum exercitum. Liu. Le bruit veint jusques aux Sabins.

\

    Fructum perferre. Columel. Porter fruict.

\

    Laudem in vrbem perferre. Cic. Faire quelque chose dont la ville soit louee et honoree.

\

    Quum ad eos imperatoris mandata perferret. Caes. Leur portoit un message de la part de Cesar.

\

    Nuntium perferre. Liu. Porter nouvelle.

\

    Amor eius erga nos perfertur omnium nuntiis singularis. Cicero. Touts nous annoncent le singulier amour qu'il ha envers nous.

\

    Omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata. Cicero. Tu le scais par le bruit, ou par les messagiers.

\

    Quemadmodum milites hybernent, quotidie sermones ac literae perferuntur. Cic. On nous le dit, et escript on touts les jours.

\

    Perferre. Cic. Annoncer.

\

    Perferre. Plaut. Porter patiemment, Endurer.

Dictionarium latinogallicum > perfero
19 volo

1.
vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;
also volt,
Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:
voltis,
id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;
so volint,
Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:
sis for si vis,
Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:
sultis for si voltis, only ante-class.,
Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).
I.
In gen.
A.
With object-infinitive.
1.
With pres. inf.
a.
To wish.
(α).
Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:
potare ego hodie tecum volo,
id. Aul. 3, 6, 33:
ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,
id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:
ait rem seriam agere velle mecum,
Ter. Eun. 3, 3, 8:
natus enim debet quicunque est velle manere In vita,
Lucr. 5, 177:
video te alte spectare et velle in caelum migrare,
Cic. Tusc. 1, 34, 82:
quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?
id. ib. 1, 15, 34:
si innocentes existimari volumus,
id. Verr. 2, 2, 10, § 28:
quoniam opinionis meae voluistis esse participes,
id. de Or. 1, 37, 172:
quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,
Caes. B. G. 3, 7:
si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
id. ib. 3, 8 fin.:
dominari illi volunt, vos liberi esse,
Sall. J. 31, 23:
si haec relinquere voltis,
id. C. 58, 15:
priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,
Liv. 3, 53, 7:
si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,
id. 21, 21, 5:
non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,
id. 2, 59, 2:
suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,
Suet. Caes. 85:
Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,
Hor. Ep. 1, 18, 31.—
(β).
Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—
(γ).
Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:
neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,
Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—
b.
Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:
in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,
Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:
maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,
Cic. Rep. 1, 35, 55:
consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,
Caes. B. G. 1, 13:
hic experiri vim virtutemque volo,
Liv. 23, 45, 9.—
c.
= in animo habere, to intend, purpose, mean, design:
ac volui inicere tragulam in nostrum senem,
Plaut. Ps. 1, 4, 14:
eadem quae illis voluisti facere tu, faciunt tibi,
id. Mil. 3, 1, 11; so id. Most. 2, 2, 5:
puerumque clam voluit exstinguere,
Ter. Hec. 5, 1, 23:
necare candem voluit,
Cic. Cael. 13, 31: quid enim ad illum qui te captare vult, utrum [p. 2005] tacentem te irretiat an loquentem? id. Ac. 2, 29, 94:
hostis hostem occidere volui,
Liv. 2, 12, 9; 7, 34, 11: volui interdiu eum... occidere; volui, cum ad cenam invitavi, veneno scilicet tollere;
volui... ferro interficere (ironically),
id. 40, 13, 2:
tuum crimen erit, hospitem occidere voluisse,
the intention to kill your guest-friend, Val. Max. 5, 1, 3 fin.; 6, 1, 8:
non enim vult mori, sed invidiam filio facere,
Quint. 9, 2, 85.—
Pregn., opp. optare: non vult mori qui optat,
Sen. Ep. 117, 24:
sed eo die is, cui dare volueram (epistulam), non est profectus,
Cic. Att. 9, 7, 1:
cum de senectute vellem aliquid scribere,
id. Sen. 1, 2:
ego te volui castigare, tu mihi accussatrix ades,
Plaut. As. 3, 1, 10:
bonus volo jam ex hoc die esse,
id. Pers. 4, 3, 10:
ego jam a principio amici filiam, Ita ut aequom fuerat, volui uxorem ducere,
Ter. Phorm. 4, 3, 46:
at etiam eo negotio M. Catonis splendorem maculare voluerunt,
it was their purpose, Cic. Sest. 28, 60:
eum (tumulum) non tam capere sine certamine volebat, quam causam certaminis cum Minucio contrahere,
his plan was, Liv. 22, 28, 4.—Of things:
cum lex venditionibus occurrere voluit,
when it was the purpose of the law, Dig. 46, 1, 46: sed quid ea drachuma facere vis? Ca. Restim volo Mihi emere... qui me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87: Ch. Revorsionem ad terram faciunt vesperi. Ni. Aurum hercle auferre voluere, id. Bacch. 2, 3, 63:
si iis qui haec omnia flamma ac ferro delere voluerunt... bellum indixi, etc.,
Cic. Prov. Cons. 10, 24:
(plebem) per caedem senatus vacuam rem publicam tradere Hannibali velle,
Liv. 23, 2, 7:
rem Nolanam in jus dicionemque dare voluerat Poeno,
id. 23, 15, 9: qui (majores nostri) tanta cura Siculos tueri ac retinere voluerunt ut, etc., whose policy it was to protect, etc., Cic. Verr. 2, 3, 6, § 14:
ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, etc.,
Liv. 23, 15, 4: idem istuc, si in vilitate largiri voluisses, derisum tuum beneficium esset, if you had offered to grant the same thing during low prices, etc., Cic. Verr. 2, 3, 92, § 215.—
d.
= studere, conari, to try, endeavor, attempt:
quas (i. e. magnas res) qui impedire vult, is et infirmus est mobilisque natura, et, etc.,
Cic. Lael. 20, 75:
nam si quando id (exordium) primum invenire volui, nullum mihi occurrit, nisi aut exile, aut, etc.,
id. Or. 2, 77, 315:
de Antonio dico, numquam illum... nonnullorum de ipso suspitionem infitiando tollere voluisse,
that he never attempted to remove, id. Sest. 3, 8; id. Div. 1, 18, 35:
audes Fatidicum fallere velle deum?
do you dare attempt? Ov. F. 2, 262.—
e.
To mean, of actions and expressions:
hic respondere voluit, non lacessere,
the latter meant to answer, not to provoke, Ter. Phorm. prol. 19:
non te judices urbi sed carceri reservarunt, neque to retinere in civitate, sed exilio privare voluerunt,
Cic. Att. 1, 16, 9.—So, volo dicere, I mean (lit. I intend to say):
quid aliud volui dicere?
Ter. Eun. 3, 2, 51:
volo autem dicere, illud homini longe optimum esse quod ipsum sit optandum per se,
Cic. Tusc. 2, 20, 46.—Often with the acc. illud or id, as a correction: Tr. Specta quam arcte dormiunt. Th. Dormiunt? Tr. Illut quidem ut conivent volui dicere, I mean how they nod, Plaut. Most. 3, 2, 145: Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, id. Mil. 1, 1, 27:
adduxi volui dicere,
id. Ps. 2, 4, 21; id. Am. 1, 1, 233; 1, 1, 235; id. Cas. 2, 6, 14; id. Mil. 3, 2, 7; id. Ps. 3, 2, 54; id. Rud. 2, 4, 9.—
f.
To be going to: haec argumenta ego aedificiis dixi; nunc etiam volo docere ut homines aedium esse similes arbitremini, now I am going to show how, etc., Plaut. Most. 1, 2, 37: quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare, I am going to worship here, etc., id. Curc. 4, 2, 41:
nunc quod relicuom restat volo persolvere,
id. Cist. 1, 3, 40:
sustine hoc, Penicule, exuvias facere quas vovi volo,
id. Men. 1, 3, 13:
sinite me prospectare ne uspiam insidiae sint, consilium quod habere volumus,
id. Mil. 3, 1, 3; id. As. 2, 2, 113; id. Cas. 4, 2, 3; id. Bacch. 1, 1, 61:
si Prometheus, cum mortalibus ignem dividere vellet, ipse a vicinis carbunculos conrogaret, ridiculus videretur,
Auct. Her. 4, 6, 9:
ait se velle de illis HS. LXXX. cognoscere,
Cic. Verr. 2, 2, 23, § 56:
hinc se recipere cum vellent, rursus illi ex loco superiore nostros premebant,
Caes. B. C. 1, 45. —
g.
To be about to, on the point of: quom mittere signum Volt, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 88 Vahl.):
quotiens ire volo foras, retines me, rogitas quo ego eam,
Plaut. Men. 1, 2, 5:
quae sese in ignem inicere voluit, prohibui,
Ter. And. 1, 1, 113:
si scires aspidem latere uspiam, et velle aliquem imprudentem super eam adsidere,
Cic. Fin. 2, 18, 59; id. Div. 1, 52, 118:
quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius,
id. Rep. 1, 12, 18:
qui cum opem ferre vellet, nuntiatum sibi esse aliam classem ad Aegates insulas stare,
Liv. 22, 56, 7:
at Libys obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire manus breve vidit,
Ov. M. 3, 676; 1, 635:
P. Claudius cum proelium navale committere vellet,
Val. Max. 1, 4, 3.—
h.
Will, and in oblique discourse and questions would, the auxiliaries of the future and potential: animum advortite: Comediai nomen dari vobis volo, I will give you, etc., Plaut. Cas. prol. 30:
sed, nisi molestum est, nomen dare vobis volo comediai,
id. Poen. prol. 50:
vos ite intro. Interea ego ex hac statua verberea volo erogitare... quid sit factum,
id. Capt. 5, 1, 30:
i tu atque arcessi illam: ego intus quod facto est opus volo adcurare,
id. Cas. 3, 3, 35; id. Cist. 1, 1, 113; id. Most. 1, 1, 63; id. Poen. 2, 44; id. Pers. 1, 3, 85; id. Rud. 1, 2, 33: cum vero (gemitus) nihil imminuat doloris, cur frustra turpes esse volumus? why will ( would) we be disgraceful to no purpose? Cic. Tusc. 2, 24, 57:
illa enim (ars) te, verum si loqui volumus, ornaverat,
id. ib. 1, 47, 112:
ergo, si vere aestimare volumus, etc.,
Val. Max. 7, 5, 6:
si vere aestimare Macedonas, qui tunc erant, volumus,
Curt. 4, 16, 33:
ejus me compotem facere potestis, si meminisse vultis, etc.,
Liv. 7, 40, 5:
visne igitur, dum dies ista venit... interea tu ipse congredi mecum ut, etc....?
id. 8, 7, 7:
volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare,
Sen. Ep. 9, 14: vis tu homines urbemque feris praeponere silvis? will you prefer, etc., Hor. S. 2, 6, 92; cf. velim and vellem, would, II. A. 2.—
k.
Sometimes volui = mihi placuit, I resolved, concluded (generally, in this meaning, followed by an infinitive clause, v. I. B. 4.):
uti tamen tuo consilio volui,
still I concluded to follow your advice, Cic. Att. 8, 3, 1.—
1.
To be willing, ready, to consent, like to do something: si sine bello velint rapta... tradere... se exercitum domum reducturum, if they were willing, would consent to, would deliver, etc., Plaut. Am. 1, 1, 52:
is dare volt, is se aliquid posci,
likes to give, id. As. 1, 3, 29:
hoc dixit, si hoc de cella concederetur, velle Siculos senatui polliceri frumentum in cellam gratis,
Cic. Verr. 2, 3, 87, § 200:
ei laxiorem daturos, si venire ad causam dicendam vellet,
Liv. 39, 17, 2; 5, 36, 4: nemo invenitur qui pecuniam suam dividere velit. Sen. Brev. Vit. 3, 1:
plerique concessam sibi sub condicione vitam si militare adversus eum vellent, recusarunt,
Suet. Caes. 68:
dedere etiam se volebant, si toleranda viris imperarentur,
Flor. 1, 33 (2, 18), 12.—So with negatives, to be not willing, not to suffer, not to like, not to allow, refuse:
heri nemo voluit Sostratam intro admittere,
Ter. Hec. 3, 1, 49:
cum alter verum audire non vult,
Cic. Lael. 26, 98: a proximis quisque minime anteiri vult, likes least to be surpassed, etc., Liv. 6, 34, 7:
nihil ex his praeter... accipere voluit,
refused to accept, Val. Max. 4, 3, 4.—
m.
To do something voluntarily or intentionally: volo facere = mea voluntate or sponte facio: si voluit accusare, pietati tribuo;
si jussus est, necessitati,
if he accused of his own free will, I ascribe it to his filial love, Cic. Cael. 1, 2:
utrum statuas voluerint tibi statuere, an coacti sint,
id. Verr. 2, 2, 65, § 157:
de risu quinque sunt quae quaerantur... sitne oratoris risum velle permovere,
on purpose, id. Or. 2, 58, 235:
laedere numquam velimus,
Quint. 6, 3, 28.—So, non velle with inf., to do something unwillingly, with reluctance:
vivere noluit qui mori non vult,
who dies with reluctance, Sen. Ep. 30, 10.—
n.
To be of opinion, think, mean, pretend (rare with inf.; usu. with acc. and inf.; v. B. 8.):
haec tibi scripsi ut isto ipso in genere in quo aliquid posse vis, te nihil esse cognosceres,
in which you imagine you have some influence, Cic. Fam. 7, 27, 2:
in hoc homo luteus etiam callidus ac veterator esse vult, quod ita scribit, etc.,
pretends, means to be, id. Verr. 2, 3, 14, § 35: sed idem Aelius Stoicus esse voluit, orator autem nec studuit um quam, nec fuit, id. Brut. 56, 206:
Pythago. ras, qui etiam ipse augur esse vellet,
id. Div. 1, 3, 5.—
o.
To like, have no objection to, approve of (cf. E. 1. sq.):
magis eum delectat qui se ait philosophari velle sed paucis: nam omnino haud placere,
that he liked, had no objection to philosophizing, Cic. Rep. 1, 18, 30; v. also II. A.—
2.
With pres. inf. understood.
a.
Supplied from a preceding or subsequent clause.
(α).
To wish, it is his will, etc. (cf. 1. a. and b. supra):
nunc bene vivo et fortunate atque ut volo, i. e. vivere,
as I wish, Plaut. Mil. 3, 1, 111: quod diu vivendo multa quae non volt (i. e. videre) videt, Caecil. ap. Cic. Sen. 8, 25:
proinde licet quotvis vivendo condere saecla,
Lucr. 3, 1090:
nec tantum proficiebam quantum volebam,
Cic. Att. 1, 17, 1:
tot autem rationes attulit, ut velle (i. e. persuadere) ceteris, sibi certe persuasisse videatur,
id. Tusc. 1, 21, 49:
sed liceret, si velint, in Ubiorum finibus considere,
Caes. B. G. 4, 81:
quo praesidio senatus libere quae vellet decernere auderet,
id. B. C. 1, 2.—Of things:
neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens,
Hor. A. P. 348.—
(β).
To choose, be pleased (freq.):
tum mihi faciat quod volt magnus Juppiter,
Plaut. Aul. 4, 10, 50:
id repetundi copia est, quando velis,
id. Trin. 5, 2, 7:
habuit aurum quamdiu voluit,
Cic. Cael. 13, 31:
rapiebat et asportabat quantum a quoque volebat Apronius,
id. Verr. 2, 3, 12, § 29:
provincias quas vellet, quibus vellet, venderet?
id. Sest. 39, 84:
quotiens ille tibi potestatem facturus sit ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
daret utrum vellet subclamatum est,
Liv. 21, 18, 14:
senatus consultum factum est ut plebes praeficeret quaestioni quem vellet,
id. 4, 51, 2:
saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum,
id. 5, 55, 3; cf. id. 2, 13, 9; 5, 46, 10; 6, 25, 5; 22, 10, 23; 23, 6, 2; 23, 15, 15; 23, 45, 10; 23, 47, 2;
26, 21, 11: vicem suam conquestus, quod sibi soli non liceret amicis, quatenus vellet, irasci,
Suet. Aug. 66:
at tu quantum vis tolle,
Hor. Ep. 1, 7, 16.—
(γ).
To intend, it is my purpose, etc. (v. 1. c. supra):
sine me pervenire quo volo,
let me come to my point, Ter. Eun. 1, 2, 44:
scripsi igitur Aristotelio more, quemadmodum quidem volui, tres libros... de Oratore,
as I intended, Cic. Fam. 1, 9, 23:
ut meliore condicione quam qua ipse vult imitetur homines eos qui, etc.,
id. Div. in Caecil. 8, 25:
ego istos posse vincere scio, velle ne scirem ipsi fecerunt,
Liv. 2, 45, 12. —
(δ).
To be willing, to consent, I will (v. 1. h. and l. supra): tu eum orato... St. Sane volo, yes, I will, Plaut. Cas. 2, 3, 57:
jube me vinciri. Volo, dum istic itidem vinciatur,
id. Capt. 3, 4, 75:
patri dic velle (i. e. uxorem ducere),
that you consent, are willing, Ter. And. 2, 3, 20 (cf.: si vis, II. A. 2, and sis, supra init.).—
(ε).
To do something voluntarily (v. 1. m. supra):
tu selige tantum, Me quoque velle velis, anne coactus amem,
Ov. Am. 3, 11, 50.—
b.
With ellipsis of inf.
(α).
Volo, with a designation of place, = ire volo:
nos in Formiano morabamur, quo citius audiremus: deinde Arpinum volebamus,
I intended to go to Arpinum, Cic. Att. 9, 1, 3:
volo mensi Quinctili in Graeciam,
id. ib. 14, 7, 2:
hactenus Vitellius voluerat (i. e. procedere),
Tac. A. 12, 42 fin. —
(β).
With other omissions, supplied from context: volo Dolabellae valde desideranti, non reperio quid (i. e. to dedicate some writing to him), Cic. Att. 13, 13, 2.—
(γ).
In mal. part., Plaut. Aul. 2, 4, 7; Ov. Am. 2, 4, 16; 2. 19, 2; Prop. 1, 13, 36.—
3.
With perfect infinitive active (rare).
a.
In negative imperative sentences dependent on ne velis, ne velit (in oblique discourse also ne vellet), where ne velis has the force of noli. The perfect infinitive emphatically represents the action as completed (ante-class. and poet.).
(α).
In ancient ordinances of the Senate and of the higher officers (not in laws proper): NEIQVIS EORVM BACANAL HABVISE VELET... BACAS VIR NEQVIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANVS... NEVE PECVNIAM QVISQVAM EORVM COMOINEM HABVISE VELET... NEVE... QVIQVAM FECISE VELET. NEVE INTER SED CONIOVRASE, NEVE COMVOVISE NEVE CONSPONDISE, etc., S. C. de Bacch. 4-13 ap. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 172.—So, in quoting such ordinances: per totam Italiam edicta mitti ne quis qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. [p. 2006] neu quid talis rei divinae fecisse, Liv. 39, 14, 8:
edixerunt ne quis quid fugae causa vendidisse neve emisse vellet,
id. 39, 17, 3. —
(β).
In imitation of official edicts: (vilicus) ne quid emisse velit insciente domino, neu quid domino celasse velit, the overseer must not buy any thing, etc., Cato, R. R. 5, 4:
interdico, ne extulisse extra aedis puerum usquam velis,
Ter. Hec. 4, 1, 48:
oscula praecipue nulla dedisse velis (= noli dare),
Ov. Am. 1, 4, 38:
ne quis humasse velit Ajacem, Atride, vetas? Cur?
Hor. S. 2, 3, 187.—
b.
In affirmative sentences, implying command (in any mood or tense; mostly poet.): neminem nota strenui aut ignavi militis notasse volui, I have decided to mark no one, etc., Liv. 24, 16, 11: quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur, because they have decided to spare you, etc., id. 32, 21, 33:
sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus (= volumus),
which should be pardoned, Hor. A. P. 347.—
c.
To represent the will as referring to a completed action.
(α).
In optative sentences with vellem or velim, v. II. B. 5. b. a, and II. C. 1. b.—
(β).
In other sentences ( poet. and post-class.): ex omnibus praediis ex quibus non hac mente recedimus ut omisisse possessionem velimus, with the will to abandon (omittere would denote the purpose to give up at some future time), Dig. 43, 16, 1, § 25; so,
an erit qui velle recuset Os populi meruisse?
Pers. 1, 41:
qui me volet incurvasse querela,
id. 1, 91.
B.
With acc. and inf.
1.
To wish (v. A. 1. a.).
a.
With a different subject: hoc volo scire te: Perditus sum miser, I wish you to know, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 46:
deos volo consilia vostra vobis recte vortere,
id. Trin. 5, 2, 31:
emere oportet quem tibi oboedire velis,
id. Pers. 2, 4, 2:
scin' quid nunc te facere volo?
Ter. Heaut. 3, 1, 85:
si perpetuam vis esse adfinitatem hanc,
id. Hec. 2, 2, 10:
consul ille egit eas res quarum me participem esse voluit,
Cic. Prov. Cons. 17, 41:
vim volumus exstingui: jus valeat necesse est,
id. Sest. 42, 92:
nec mihi hunc errorem extorqueri volo,
id. Sen. 23, 85:
hoc te scire volui,
id. Att. 7, 18, 4:
harum causarum fuit justissima quod Germanos suis quoque rebus timere voluit,
Caes. B. G. 4, 16:
ut equites qui salvam esse rempublicam vellent ex equis desilirent,
Liv. 4, 38, 2:
si me vivere vis recteque videre valentem,
Hor. Ep. 1, 7, 3:
si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi,
id. A. P. 102.—With pass. inf. impers.:
regnari tamen omnes volebant,
that there should be a king, Liv. 1, 17, 3:
mihi volo ignosci,
I wish to be pardoned, Cic. Or. 1, 28, 130:
volt sibi quisque credi,
Liv. 22, 22, 14. —
b.
With the same subject.
(α).
With inf. act.:
quae mihi est spes qua me vivere velim,
what hope have I, that I should wish to live? Plaut. Rud. 1, 3, 33:
volo me placere Philolachi,
id. Most. 1, 3, 11; cf. id. Trin. 2, 2, 47; id. Rud. 2, 6, 1:
judicem esse me, non doctorem volo,
Cic. Or. 33, 117:
vult, credo, se esse carum suis,
id. Sen. 20, 73; so id. Off. 1, 31, 113; id. de Or. 1, 24, 112; 2, 23, 95. —
(β).
With inf. pass.:
quod certiorem te vis fieri quo quisque in me animo sit,
Cic. Att. 11, 13, 1; cf. id. Fam. 1, 9, 18:
qui se ex his minus timidos existimari volebant,
Caes. B. G. 1, 39; cf. id. B. C. 2, 29:
religionis se causa... Bacchis initiari velle,
Liv. 39, 10, 2:
Agrippae se nepotem neque credi neque dici volebat,
Suet. Calig. 22 fin. —
2.
Of the will of superiors, gods, etc. (cf. A. 1. b. supra), I want, it is my will:
me absente neminem volo intromitti,
Plaut. Aul. 1, 3, 21:
viros nostros quibus tu voluisti esse nos matres familias,
id. Stich. 1, 2, 41; id. Most. 1, 4, 2; id. Rud. 4, 5, 9; id. Trin. 1, 2, 1:
pater illum alterum (filium) secum omni tempore volebat esse,
Cic. Rosc. Am. 15, 42:
(deus) quinque reliquis motibus orbem esse voluit expertem,
id. Univ. 10; cf. id. Sest. 69, 147; id. Verr. 2, 4, 25, § 57; 1, 5, 14:
causa mittendi fuit quod iter per Alpes... patefieri volebat,
Caes. B. G. 3, 1; cf. id. ib. 5, 9; id. B. C. 1, 4:
quippe (senatus) foedum hominem a republica procul esse volebat,
Sall. C. 19, 2:
nec (di) patefieri (crimina) ut impunita essent, sed ut vindicarentur voluerunt,
Liv. 39, 16, 11; cf. id. 1, 56, 3; 2, 28, 5; 25, 32, 6:
senatus... Romano sanguini pudicitiam tutam esse voluit,
Val. Max. 6, 1, 9; cf. id. 6, 9, 2.—So in the historians: quid fieri vellet (velit), after a verbum imperandi or declarandi, he gave his orders, explained his will:
quid fieri velit praecipit,
Caes. B. G. 5, 56:
ibi quid fieri vellet imperabat,
id. ib. 7, 16:
quid fieri vellet ostendit,
id. ib. 7, 27:
quae fieri vellet edocuit,
id. B. C. 3, 108; cf. id. B. G. 7, 45; id. B. C. 3, 78; 3, 89:
quid fieri vellet edixit,
Curt. 8, 10, 30; 4, 13, 24; Val. Max. 7, 4, 2.— Frequently majores voluerunt, it was the will of our ancestors, referring to ancient customs and institutions:
sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,
Cic. Balb. 24, 55: majores vestri ne vos quidem temere coire voluerunt, cf. id. ib. 17, 39; 23, 54; id. Agr. 2, 11, 26; id. Fl. 7, 15; id. Imp. Pomp. 13, 39; id. Div. 1, 45, 103; id. Font. 24, 30 (10, 20); id. Rosc. Am. 25, 70.—Of testamentary dispositions: cum Titius, heres meus, mortuus erit, volo hereditatem meam ad P. Mevium pertinere, Gai Inst. 2, 277. Except in the institution of the first heir: at illa (institutio) non est comprobata: Titum heredem esse volo, Gai Inst. 2, 117. —
3.
Of the intention of a writer, etc., to want, to mean, intend:
Asinariam volt esse (nomen fabulae) si per vos licet,
Plaut. As. prol. 12:
Plautus hanc mihi gnatam esse voluit Inopiam,
has wanted Poverty to be my daughter, made her my daughter, id. Trin. prol. 9:
primumdum huic esse nomen Diphilus Cyrenas voluit,
id. Rud. prol. 33:
quae ipsi qui scripserunt voluerunt vulgo intellegi,
meant to be understood by all, Cic. Or. 2, 14, 60:
si non hoc intellegi volumus,
id. Fat. 18, 41:
quale intellegi vult Cicero cum dicit orationem suam coepisse canescere,
Quint. 11, 1, 31; so id. 9, 4, 82; 9, 3, 9:
quamquam illi (Prometheo) quoque ferreum anulum dedit antiquitas vinculumque id, non gestamen, intellegi voluit,
Plin. 33, 1, 4, § 8.—
4.
To resolve:
Siculi... me defensorem calamitatum suarum... esse voluerunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
si a me causam hanc vos (judices) agi volueritis,
if you resolve, id. ib. 8, 25:
senatus te voluit mihi nummos, me tibi frumentum dare,
id. Verr. 2, 3, 85, § 196:
qua (statua) abjecta, basim tamen in foro manere voluerunt,
id. ib. 2, 2, 66, §
160: liberam debere esse Galliam quam (senatus) suis legibus uti voluisset,
Caes. B. G. 1, 45:
tu Macedonas tibi voluisti genua ponere, venerarique te ut deum,
Curt. 8 (7), 13.— Hence,
5.
To order, command: erus meus tibi me salutem multam voluit dicere, has ordered me, etc., Plaut. Ps. 4, 2, 25:
montem quem a Labieno occupari voluerit,
which he had ordered to be occupied, Caes. B. G. 1, 22:
ibi futuros esse Helvetios ubi eos Caesar... esse voluisset,
id. ib. 1, 13 (for velitis jubeatis with inf.-clause, v. II. B. 5. d.).—
6.
To consent, allow (cf. A. 1. I.):
obtinuere ut (tribuni) tribuniciae potestatis vires salubres vellent reipublicae esse,
they prevailed upon them to permit the tribunitian power to be wholesome to the republic, Liv. 2, 44, 5:
Hiero tutores... puero reliquit quos precatus est moriens ut juvenum suis potissimum vestigiis insistere vellent,
id. 24, 4, 5:
petere ut eum... publicae etiam curae ac velut tutelae vellent esse (i. e. senatus),
id. 42, 19, 5:
orare tribunos ut uno animo cum consulibus bellum ab urbe ac moenibus propulsari vellent,
id. 3, 69, 5:
quam superesse causam Romanis cur non... incolumis Syracusas esse velint?
id. 25, 28, 8:
si alter ex heredibus voluerit rem a legatario possideri, alter non, ei qui noluit interdictum competet,
Dig. 43, 3, 1, § 15.—So negatively = not to let, not to suffer:
cum P. Attio agebant ne sua pertinacia omnium fortunas perturbari vellet,
Caes. B. C. 2, 36.—
7.
To be of opinion that something should be, to require, demand:
voluisti enim in suo genere unumquemque... esse Roscium,
Cic. Or. 1, 61, 258: eos exercitus quos contra se multos jam annos aluerint velle dimitti, he demanded the disbanding of, etc., Caes. B. C. 1, 85:
(Cicero) vult esse auctoritatem in verbis,
Quint. 8, 3, 43:
vult esse Celsus aliquam et superiorem compositionem,
id. 9, 4, 137:
si tantum irasci vis sapientem quantum scelerum indignitas exigit,
Sen. Ira, 2, 9, 4. —
8.
To be of opinion that something is or was, = censere, dicere, but implying that the opinion is erroneous or doubtful, usu. in the third pers., sometimes in the second.
(α).
To imagine, consider:
est genus hominum qui esse se primos omnium rerum volunt, Nec sunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:
semper auget adsentator id quod is cujus ad voluntatem dicitur vult esse magnum,
Cic. Lael. 26, 98:
si quis patricius, si quis—quod illi volunt invidiosius esse—Claudius diceret,
Liv. 6, 40, 13.—
(β).
To be of opinion, to hold:
vultis, opinor, nihil esse... in natura praeter ignem,
Cic. N. D. 3, 14, 36:
volunt illi omnes... eadem condicione nasci,
id. Div. 2, 44, 93:
vultis evenire omnia fato,
id. ib. 2, 9, 24:
alteri censent, etc., alteri volunt a rebus fatum omne relegari,
id. Fat. 19, 45:
vultis a dis immortalibus hominibus dispertiri somnia,
id. N. D. 3, 39, 93; id. Tusc. 1, 10, 20; id. Fin. 3, 11, 36; id. Rep. 2, 26, 48:
volunt quidam... iram in pectore moveri effervescente circa cor sanguine,
Sen. Ira, 2, 19, 3.—
(γ).
To say, assert:
si tam familiaris erat Clodiae quam tu esse vis,
as you say he is, Cic. Cael. 21, 53:
sit sane tanta quanta tu illam esse vis,
id. Or. 1, 55, 23:
ad pastum et ad procreandi voluptatem hoc divinum animal procreatum esse voluerunt: quo nihil mihi videtur esse absurdius,
id. Fin. 2, 13, 40; 2, 17, 55; 2, 42, 131; 2, 46, 142; id. Fat. 18, 41.—With perf. inf.:
Rhodi ego non fui: me vult fuisse,
Cic. Planc. 34, 84.—
(δ).
To pretend, with perf. inf., both subjects denoting the same person:
unde homines dum se falso terrore coacti Effugisse volunt, etc.,
Lucr. 3, 69 (cf. A. 1. n. supra).—
(ε).
To mean, with perf. inf.:
utrum scientem vultis contra foedera fecisse, an inscientem?
Cic. Balb. 5, 13.— With pres. inf.:
quam primum istud, quod esse vis?
what do you mean by as soon as possible? Sen. Ep. 117, 24.—
(ζ).
Rarely in the first pers., implying that the opinion is open to discussion:
ut et mihi, quae ego vellem non esse oratoris, concederes,
what according to my opinion is not the orator's province, Cic. Or. 1, 17, 74.—
9.
In partic.
a.
With things as subjects.
(α).
Things personified:
ne res publica quidem haec pro se suscipi volet,
would have such things done for it, Cic. Off. 1, 45, 159:
cui tacere grave sit, quod homini facillimum voluerit esse natura,
which nature willed should be easiest for man, Curt. 4, 6, 6: fortuna Q. Metellum... nasci in urbe terrarum principe voluit, fate ordained that, etc., Val. Max. 7, 1, 1: nihil rerum ipsa natura voluit magnum effici cito, it is the law of nature that, etc., Quint. 10, 3, 4:
quid non ingenio voluit natura licere?
what license did nature refuse to genius? Mart. 8, 68, 9:
me sine, quem semper voluit fortuna jacere,
Prop. 1, 6, 25:
hanc me militiam fata subire volunt,
id. 1, 6, 30.—
(β).
Of laws, to provide:
duodecim tabulae nocturnum furem... interfici impune voluerunt,
Cic. Mil. 3, 9:
lex duodecim tabularum tignum aedibus junctum... solvi prohibuit, pretiumque ejus dari voluit,
Dig. 46, 3, 98, § 8 fin. (cf. Cic. Div. in Caecil. 6, 21, b. a, infra).—
b.
With perf. pass. inf., to represent a state or result wished for.
(α).
The inf. being in full, with esse expressed: si umquam quemquam di immortales voluere esse auxilio adjutum, tum me et Calidorum servatum volunt, if it ever was the will of the gods that any one should be assisted, etc., Plaut. Ps. 4, 1, 1: Corinthum patres vestri, totius Graeciae lumen, exstinctum esse voluerunt, it was their will that Corinth should be ( and remain) destroyed, Cic. Imp. Pomp. 5, 11:
nostri... leges et jura tecta esse voluerunt,
id. Or. 1, 59, 253:
propter eam partem epistulae tuae per quam te et mores tuos purgatos et probatos esse voluisti,
id. Att. 1, 17, 7; id. Fin. 4, 27, 76; id. de Or. 1, 51, 221:
daturum se operam ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,
Liv. 21, 45, 6: for velle redundant in this construction, v. II. A. 2. 3. infra.—With pass. inf. impers.:
sociis maxime lex consultum esse vult,
Cic. Div. in Caecil. 6, 21.—
(β).
With ellips. of esse (cf. Quint. 9, 3, 9): perdis me tuis dictis. Cu. Imo, servo et servatum volo, and mean that you should remain saved, Plaut. Curc. 2, 3, 56:
aunt qui volum te conventam,
who want to see you, id. Cist. 4, 2, 39:
eidem homini, si quid recte cura tum velis, mandes,
if you want to have anything done well, id. As. 1, 1, 106:
sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,
id. Capt. prol. 53: id nunc res indicium haeo [p. 2007] facit, quo pacto factum volueris, this shows now why you wished this to be done, Ter. Hec. 4, 1, 31 (cf. Plaut. Stich. 4, 2, 33; id. Aul. 3, 5, 30, II. B. 1, b, and II. B. 3. b. infra): domestica cura te levatum volo, I wish to see you relieved, etc., Cic. Q. Fr. 3, 9, 3:
nulla sedes quo concurrant qui rem publicam defensam velint,
id. Att. 8, 3, 4:
rex celatum voluerat (i. e. donum),
id. Verr. 2, 4, 28, § 64:
Hannibal non Capuam neglectam, neque desertos volebat socios,
Liv. 25, 20, 5; 2, 15, 2; 2, 44, 3; 3, 21, 4; 22, 7, 4;
26, 31, 6: contemptum hominis quem destructum volebat,
Quint. 8, 3, 21:
si te non emptam vellet, emendus erat,
Ov. Am. 1, 8, 34 (so with velle redundant, v. II. A. 1. d., and II. A. 3. infra).—Both subjects denoting the same person:
velle Pompeium se Caesari purgatum,
Caes. B. C. 1, 8.— Esp., with pass. inf. impers.: alicui consultum velle, to take care for or advocate somebody's interests:
liberis consultum volumus propter ipsos,
Cic. Fin. 3, 17, 57:
obliviscere illum aliquando adversario tuo voluisse consultum,
id. Att. 16, 16 C, 10:
quibus tribuni plebis nunc consultum repente volunt,
Liv. 5, 5, 3; so id. 25, 25, 17:
quamquam senatus subventum voluit heredibus,
Dig. 36, 1, 1, § 4; so with dep. part., used passively:
volo amori ejus obsecutum,
Plaut. As. 1, 1, 63.—
c.
With predic. adj., without copula.
(α).
The subjects being different (mostly aliquem salvum velle):
si me vivum vis, pater, Ignosce,
if you wish me to live, Ter. Heaut. 5, 5, 7:
ille, si me alienus adfinem volet, Tacebit,
id. Phorm. 4, 1, 16:
ut tu illam salvam magis velis quam ego,
id. Hec. 2, 2, 17; 3, 5, 14:
quoniam ex tota provincia soli sunt qui te salvum velint,
Cic. Verr. 2, 4, 67, § 150:
irent secum extemplo qui rempublicam salvam vellent,
Liv. 22, 53, 7.—
(β).
Both subjects denoting the same person (virtually = object infinitive):
in occulto jacebis quom te maxime clarum voles (= clarus esse voles),
when you will most wish to be famous, Plaut. Trin. 3, 2, 38:
volo me patris mei similem,
I wish to be like my father, id. As. 1, 1, 54: ut iste qui se vult dicacem et mehercule est, Appius, who means to be witty, etc., Cic. Or. 2, 60, 246:
qui vero se populares volunt,
who mean to be popular, id. Off. 2, 22, 78:
ut integrum se salvumque velit,
id. Fin. 2, 11, 33:
ut (omne animal) se et salvum in suo genere incolumeque vellet,
id. ib. 4, 8, 19. —
d.
With an inf.-clause understood.
(α).
Velle, to wish: utinam hinc abierit in malam crucem! Ad. Ita nos velle aequom est (ita = eum abire, etc.), Plaut. Poen. 4, 1, 5:
stulta es, soror, magis quam volo (i.e. te esse),
id. Pers. 4, 4, 78; id. Trin. 1, 2, 8; 2, 4, 175; id. Stich. 1, 1, 13; id. Ps. 1, 5, 55:
senatum non quod sentiret, sed quod ego vellem decernere,
Cic. Mil. 5, 12:
neque enim facile est ut irascatur cui tu velis judex (= cui tu eum irasci velis),
id. Or. 2, 45, 190; cf. id. Sest. 38, 82.—
(β).
Referring to the will of superiors, etc.:
deos credo voluisse, nam ni vellent, non fieret,
Plaut. Aul. 4, 10, 46: jamne abeo? St. Volo (sc. te abire), so I will, id. Cas. 2, 8, 57; cf. id. Mil. 4, 6, 12; id. Merc. 2, 3, 33.—
(γ).
To mean, intend (v. B. 3.):
acutum etiam illud est cum ex alterius oratione aliud atque ille vult (sc. te excipere),
Cic. Or. 2, 67, 273.—
(δ).
To require, demand (v B. 7.):
veremur quidem vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,
Liv. 39, 37, 17;
and of things as subjects: cadentque vocabula, si volet usus (i. e. ea cadere),
Hor. A. P. 71.—
(ε).
To be of opinion, will have (v. B. 8.):
ergo ego, inimicus, si ita vultis, homini, amicus esse rei publicae debeo,
Cic. Prov. Cons. 8, 19:
nam illi regi tolerabili, aut, si voltis, etiam amabili, Cyro,
id. Rep. 1, 28, 44; id. Fin. 2, 27, 89; 3, 4, 12; id. Cael. 21, 53; Liv. 21, 10, 7; Quint. 2, 17, 41.—
(ζ).
With ellips. of predic. inf. (v. A. 2. b.): cras de reliquiis nos volo (i. e. cenare), it is my intention that we dine, etc., Plaut. Stich. 3, 2, 40:
volo Varronem (i. e. hos libros habere),
Cic. Att. 13, 25, 3.
C.
With ut, ne, or ut ne.
1.
With ut.
a.
To wish:
volo ut quod jubebo facias,
Plaut. Bacch. 4, 8, 65:
quia enim id maxime volo ut illi istac confugiant,
id. Most. 5, 1, 49:
ut mihi aedes aliquas conducat volo,
id. Merc. 3, 2, 17: hoc prius volo meam rem agere. Th. Quid id est? Ph. Ut mihi hanc despondeas, id. Curc. 5, 2, 71: quid vis, nisi ut maneat Phanium? Ter. Phorm. 2, 2, 8:
velim ut tibi amicus sit,
Cic. Att. 10, 16, 1:
quare id quoque velim... ut sit qui utamur,
id. ib. 11, 11, 2:
maxime vellem, judices, ut P. Sulla... modestiae fructum aliquem percipere potuisset,
id. Sull. 1, 1:
equidem vellem uti pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 33, 2:
his ut sit digna puella volo,
Mart. 11, 27, 14.—Both subjects denoting the same person: volueram, inquit, ut quam plurimum tecum essem, Brut. ap. Cic. Att. 13, 38, 1.—
b.
It is the will of, to want, ordain (v. B. 2.):
at ego deos credo voluisse ut apud te me in nervo enicem,
Plaut. Aul. 4, 10, 17: numquid me vis? Le. Ut valeas, id. Cist. 1, 1, 120: numquid vis? Ps. Dormitum ut abeas, id. Ps. 2, 2, 70:
volo ut mihi respondeas,
Cic. Vatin. 6, 14; 7, 17; 7, 18; 9, 21;
12, 29: nuntia Romanis, caelestes ita velle ut mea Roma caput orbis terrarum sit,
Liv. 1, 16, 7.—
c.
To intend, it is the purpose, aim, etc., the two subjects being the same:
id quaerunt, volunt haec ut infecta faciant,
Plaut. Cas. 4, 4, 9.—
d.
With other verbs:
quod peto et volo parentes meos ut commonstres mihi,
Ter. Heaut. 5, 4, 4:
quasi vero aut populus Romanus hoc voluerit, aut senatus tibi hoc mandaverit ut... privares,
Cic. Verr. 2, 3, 19, § 48;
with opto,
id. Imp. Pomp. 16, 48;
with laboro,
Liv. 42, 14, 3;
with aequum censere,
id. 39, 19, 7.—
2.
With ne:
at ne videas velim,
Plaut. Rud. 4, 4, 23:
quid nunc vis? ut opperiare hos sex dies saltem modo, ne illam vendas, neu me perdas, etc.,
id. Ps. 1, 3, 102:
credibile est hoc voluisse legumlatorem, ne auxilia liberorum innocentibus deessent,
intended, Quint. 7, 1, 56.—
3.
With ut ne: quid nunc tibi vis? Mi. Ut quae te cupit, eam ne spernas, Plaut. Mil. 4, 2, 60.
D.
With subjunct. of dependent verb (mostly ante-class.; class. and freq. with velim and vellem; but in Cic. mostly epistolary and colloquial).
1.
To wish:
ergo animum advortas volo,
Plaut. Capt. 2, 3, 23; 2, 3, 28; 2, 3, 70:
volo amet me patrem,
id. As. 1, 1, 63 dub.:
hoc volo agatis,
id. Cist. 1, 1, 83:
ducas volo hodie uxorem,
Ter. And. 2, 3, 14:
quid vis faciam?
Plaut. Merc. 1, 2, 49; Ter. Eun. 5, 8, 24; Plaut. Mil. 2, 3, 64; 2, 3, 65; 2, 6, 65; 3, 3, 3; id. Ps. 4, 1, 17; 4, 7, 19; id. Cas. 2, 3, 56; id. Capt. 1, 2, 12; id. Poen. 3, 2, 16; id. Pers. 2, 4, 23; id. Rud. 5, 2, 45; 5, 3, 58; id. Stich. 5, 2, 21; Ter. Heaut. 4, 6, 14:
volo etiam exquiras quam diligentissime poteris quid Lentulus agat?
Cic. Att. 8, 12, 6:
Othonem vincas volo,
id. ib. 13, 29, 2:
eas litteras volo habeas,
id. ib. 13, 32, 3:
visne igitur videamus quidnam sit, etc.,
id. Rep. 1, 10, 15: visne igitur descendatur ad Lirim? id. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4:
volo, inquis, sciat,
Sen. Ben. 2, 10, 2.—
2.
To be of opinion that something should be, demand, require (v. B. 7.): volo enim se efferat in adulescentia fecunditas, I like to see, etc., Cic. Or. 2, 21, 88:
volo hoc oratori contingat ut, etc.,
id. Brut. 84, 290.—
3.
With subj.-clause understood:
abi atque obsona, propera! sed lepide volo (i. e. obsones),
Plaut. Cas. 2, 8, 55.
E.
With object nouns, etc.
1.
With acc. of a thing.
a.
With a noun, to want, wish for, like to have:
voltisne olivas, aut pulmentum, aut capparim?
Plaut. Curc. 1, 1, 90:
animo male est: aquam velim,
id. Am. 5, 1, 6:
quia videt me suam amicitiam velle,
id. Aul. 2, 3, 68; so,
gratiam tuam,
id. Curc. 2, 3, 52; 2, 3, 56:
aquam,
id. ib. 2, 3, 34:
discidium,
Ter. And. 4, 2, 14: nullam ego rem umquam in vita mea Volui quin tu in ea re mihi advorsatrix fueris, I never had any wish in my life, etc., id. Heaut. 5, 3, 5: (dixit) velle Hispaniam, he wanted Spain, i. e. as a province, Cic. Att. 12, 7, 1:
mihi frumento non opus est: nummos volo,
I want the money, id. Verr. 2, 3, 85, § 196:
non poterat scilicet negare se velle pacem,
id. Att. 15, 1 a, 3; cf. id. ib. 13, 32, 2 (v. II. C. 4. infra):
si amplius obsidum (= plures obsides) vellet, dare pollicentur,
Caes. B. G. 6, 9 fin.:
pacem etiam qui vincere possunt, volunt,
Liv. 7, 40, 18:
ferunt (eum)... honestum finem voluisse,
Tac. A. 6, 26:
cum Scipio veram vellet et sine exceptione victoriam,
Flor. 1, 33 (2, 18), 12:
mensae munera si voles secundae, Marcentes tibi porrigentur uvae,
Mart. 5, 78, 11.—
b.
Neutr. adjj., denoting things, substantively used: utrum vis opta, dum licet. La. Neutrum volo, Plaut. Ps. 3, 6, 16:
quorum isti neutrum volunt,
acknowledge neither, Cic. Fat. 12, 28:
voluimus quaedam, contendimus... Obtenta non sunt,
we aspired to certain things, id. Balb. 27, 61:
restat ut omnes unum velint,
hold one opinion, id. Marcell. 10, 32:
si plura velim,
if I wished for more, Hor. C. 3, 16, 38:
per quod probemus aliud legislatorem voluisse,
that the law-giver intended something different, Quint. 7, 6, 8:
ut putent, aliud quosdam dicere, aliud velle,
that they say one thing and mean another, id. 9, 2, 85:
utrum is qui scripsit... voluerit,
which of the two was meant by the author, id. 7, 9, 15:
ut nemo contra id quod vult dicit, ita potest melius aliquid velle quam dicit,
mean better than he speaks, id. 9, 2, 89:
quis enim pudor omnia velle?
to desire every thing, Mart. 12, 94, 11.—
c.
With neutr. demonstr. expressed or understood, to want, intend, aim at, like, will:
immo faenus: id primum volo,
Plaut. Most. 3, 1, 64:
proximum quod sit bono... id volo,
id. Capt. 2, 2, 22:
nisi ea quae tu vis volo,
unless my purpose is the same as yours, id. Ep. 2, 2, 82:
siquidem id sapere'st, velle te id quod non potest contingere,
Ter. Heaut. 2, 3, 83:
hoc (i. e. otium cum dignitate) qui volunt omnes optimates putantur,
who aim at this, Cic. Sest. 45, 98:
privatum oportet in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint,
id. Off. 1, 34, 124:
quid est sapientia? Semper idem velle atque idem nolle,
Sen. Ep. 20, 5:
pudebit eadem velle quae volueras puer,
id. ib. 27, 2:
nec volo quod cruciat, nec volo quod satiat,
Mart. 1, 57, 4.—With demonstr. in place of inf.-clause:
hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridae (sc. poenas in me sumi),
Verg. A. 2, 104:
hoc velit Eurystheus, velit hoc germana Tonantis (sc. verum esse, Herculem, etc.),
Ov. H. 9, 7; Hor. S. 2, 3, 88.—
d.
With neutr. of interrog. pron.: quid nunc vis? Am. Sceleste, at etiam quid velim, id tu me rogas? what do you want now? Plaut. Am. 4, 2, 5:
eloquere quid velis,
id. Cas. 2, 4, 2: heus tu! Si. Quid vis? id. Ps. 4, 7, 21; so Ter. Eun. 2, 1, 11; cf. Hor. S. 2, 3, 152:
sed plane quid velit nescio,
what his intentions are, Cic. Att. 15, 1 a, 5; id. de Or. 2, 20, 84:
mittunt etiam ad dominos qui quaerant quid velint,
to ask for their orders, id. Tusc. 2, 17, 41:
quid? Si haec... ipsius amici judicarunt? Quid amplius vultis?
what more do you require, will you have? id. Verr. 2, 3, 65, § 152:
quid amplius vis?
Hor. Epod. 17, 30:
spectatur quid voluerit scriptor,
we find out the author's intention, Quint. 7, 10, 1.—Sometimes quid vult = quid sibi vult (v. 4. b.), to mean, signify:
capram illam suspicor jam invenisse... quid voluerit,
what it signified, Plaut. Merc. 2, 1, 30:
sed tamen intellego quid velit,
Cic. Fin. 2, 31, 101:
quid autem volunt ea di immortales significantes quae sine interpretibus non possimus intellegere? etc.,
id. Div. 2, 25, 54.—Of things as subjects:
hunc ensem mittit tibi... Et jubet ex merito scire quid iste velit,
Ov. H. 11, 96.—
e.
With rel. pron.:
quod volui, ut volui, impetravi... a Philocomasio,
Plaut. Mil. 4, 5, 1:
ut quod frons velit oculi sciant,
that the eyes know what the forehead wants, id. Aul. 4, 1, 13:
illi quae volo concedere,
to yield to him my wishes, id. Cas. 2, 3, 49:
si illud quod volumus dicitur,
what we like, id. Truc. 1, 2, 95:
multa eveniunt homini quae volt, quae nevolt,
id. Trin. 2, 2, 84; id. Ep. 2, 2, 4:
quamquam (litterae tuae) semper aliquid adferunt quod velim,
Cic. Att. 11, 11, 1:
quae vellem quaeque sentirem dicendi,
id. Marcell. 1, 1:
uti ea quae vellent impetrarent,
Caes. B. G. 1, 31:
satis animi ad id quod tam diu vellent,
to carry out what they had desired so long, Liv. 4, 54, 5:
sed quod volebant non... expediebant,
their purpose, id. 24, 23, 9. —Idiomatically: quod volo = quod demonstrare volo, what I intend to prove:
illud quod volumus expressum est, ut vaticinari furor vera soleat,
Cic. Div. 1, 31, 67:
bis sumpsit quod voluit,
he has twice begged the question, id. ib. 2, 52, 107.—With indef. relations:
cornucopia ubi inest quidquid volo,
whatever I wish for, Plaut. Ps. 2, 3, 5:
Caesar de Bruto solitus est dicere: magni refert hic quid velit, sed quidquid volt, valde volt,
whatever he wills he wills strongly, Cic. Att. 14, 1, 2.—
f.
With indef. pronn.
(α).
Si quid vis, if you want any thing: illo praesente mecum agito si quid voles, [p. 2008] Plaut. Most. 5, 1, 72: Py. Adeat si quid volt. Pa. Si quid vis, adi, mulier, id. Mil. 4, 2, 47:
eumque Alexander cum rogaret, si quid vellet, ut diceret,
id. Or. 2, 66, 266; Caes. B. G. 1, 7 fin. —
(β).
Nisi quid vis, unless you wish to give some order, to make some remark, etc.:
ego eo ad forum nisi quid vis,
Plaut. As. 1, 1, 94:
nunc de ratione videamus, nisi quid vis ad haec,
Cic. Tusc. 2, 18, 42.—
(γ).
Numquid vis or ecquid vis? have you any orders to give? a formula used by inferiors before leaving their superiors; cf. Don. ad Ter. Ad. 2, 2, 39:
visunt, quid agam, ecquid velim,
Plaut. Mil. 3, 1, 113:
numquid vis aliud?
Ter. Eun. 1, 2, 111; 1, 2, 106; id. Ad. 2, 2, 39; 3, 3, 78; id. Hec. 2, 2, 30:
numquid vellem rogavit,
Cic. Att. 6, 3, 6:
frequentia rogantium num quid vellet,
Liv. 6, 34, 7:
rogavit num quid in Sardiniam vellet. Te puto saepe habere qui num quid Romam velis quaerant,
Cic. Q. Fr. 2, 2, 1.—
2.
With acc. of the person: aliquem velle.
(α).
To want somebody, i. e. in order to see him, to speak with him (ante-class. and colloq.):
Demenaetum volebam,
I wanted, wished to see, Demenoetus, Plaut. As. 2, 3, 12:
bona femina et malus masculus volunt te,
id. Cist. 4, 2, 40:
solus te solum volo,
id. Capt. 3, 4, 70:
quia non est intus quem ego volo,
id. Mil. 4, 6, 40:
hae oves volunt vos,
id. Bacch. 5, 2, 24:
quis me volt? Perii, pater est,
Ter. And. 5, 3, 1:
centuriones trium cohortium me velle postridie,
Cic. Att. 10, 16, 4.—With paucis verbis or paucis, for a few words ( moments):
volo te verbis pauculis,
Plaut. Ep. 3, 4, 28:
sed paucis verbis te volo, Palaestrio,
id. Mil. 2, 4, 22:
Sosia, Adesdum, paucis te volo,
Ter. And. 1, 1, 2.—
(β).
To love, like somebody, to be fond of somebody (anteclass. and poet.):
hanc volo (= amo),
Plaut. As. 5, 1, 18:
sine me amare unum Argyrippum... quem volo,
id. ib. 3, 2, 38:
quom quae te volt, eamdem tu vis,
id. Mil. 4, 2, 80:
aut quae (vitia) corpori' sunt ejus siquam petis ac vis,
Lucr. 4, 1152:
quam volui nota fit arte mea,
Ov. Am. 1, 10, 60: nolo virum, facili redimit qui sanguine famam: hunc volo, laudari qui sine morte potest, I like the one who, etc., Mart. 1, 8, 6.—
(γ).
To wish to have:
roga, velitne an non uxorem,
whether he wishes to have his wife or not, Ter. Hec. 4, 1, 43:
ut sapiens velit gerere rem publicam, atque... uxorem adjungere, et velle ex ea liberos (anacoluth.),
Cic. Fin. 3, 20, 68.—
With two accusatives: (narrato) illam te amare et velle uxorem,
that you wish to have her as your wife, Ter. Heaut. 4, 3, 25; cf. id. Phorm. 1, 2, 65.—
3.
With two accusatives, of the person and the thing: aliquem aliquid velle, to want something of somebody (cf.: aliquem aliquid rogare; mostly ante-class.;
not in Cic.): numquid me vis?
Plaut. Cist. 1, 1, 120:
face certiorem me quid meus vir me velit,
id. Cas. 2, 6, 1:
num quidpiam me vis aliud?
id. Truc. 2, 4, 81:
nunc verba in pauca conferam quid te velim,
id. As. 1, 1, 74:
narrabit ultro quid sese velis,
id. Ps. 2, 4, 60:
quid me voluisti?
id. Mil. 4, 2, 35:
numquid aliud me vis?
Ter. Phorm. 1, 2, 101:
quin tu uno verbo dic quid est quod me velis,
id. And. 1, 1, 18; Plaut. Capt. 3, 4, 85; id. Cist. 2, 3, 49; id. As. 2, 3, 12; id. Merc. 5, 2, 27; id. Pers. 4, 6, 11; Ter. Heaut. 4, 8, 31; id. Phorm. 2, 4, 18; id. Eun. 2, 3, 47; id. Hec. 3, 4, 15:
si quid ille se velit, illum ad se venire oportere,
Caes. B. G. 1, 34:
cum mirabundus quidnam (Taurea) sese vellet, resedisset Flaccus, Me quoque, inquit, etc.,
Liv. 26, 15, 11; also, I want to speak with somebody (v. 2. a. a):
paucis, Euclio, est quod te volo,
Plaut. Aul. 2, 2, 22:
est quod te volo secreto,
id. Bacch. 5, 2, 33.—
4.
With acc. of thing and dat. of the person: aliquid alicui velle, to wish something to somebody (= cupio aliquid alicui; v. cupio;
rare): quamquam vobis volo quae voltis, mulieres,
Plaut. Rud. 4, 4, 1:
si ex me illa liberos vellet sibi,
Ter. Hec. 4, 4, 33:
praesidium velle se senectuti suae,
id. ib. 1, 2, 44:
nihil est mali quod illa non initio filio voluerit, optaverit,
Cic. Clu. 66, 188:
rem Romanam huc provectam ut externis quoque gentibus quietem velit,
Tac. A. 12, 11:
cui ego omnia meritissimo volo et debeo,
to whom I give and owe my best wishes, Quint. 9, 2, 35.—Esp., in the phrase quid vis (vult) with reflex. dat. of interest, lit. what do you want for yourself?
a.
Quid tibi vis = quid vis, the dat. being redundant (rare):
quid aliud tibi vis?
what else do you want? Ter. Heaut. 2, 3, 90.—With quisque:
haud ita vitam agerent ut nunc plerumque videmus Quid sibi quisque velit nescire,
be ignorant as to their own aims and purposes, Lucr. 3, 1058.—
b.
What do you mean? what do you drive at? what is your scope, object, drift (rare in post-Aug. writers; Don. ad Ter. Eun. prol. 45, declares it an archaism).
(α).
In 1 st pers. (rare):
nunc quid processerim huc, et quid mihi voluerim dicam,
and what I meant thereby, what was the purpose of my coming, Plaut. As. prol. 6:
quid mihi volui? quid mihi nunc prodest bona voluntas?
Sen. Ben. 4, 21, 6.—
(β).
In 2 d pers.:
quid nunc tibi vis, mulier, memora,
what is the drift of your talk? Plaut. Mil. 4, 2, 60: sed quid nunc tibi vis? what do you want to come at (i.e. by your preamble)? id. Poen. 1, 1, 24: quid tu tibi vis? Ego non tangam meam? what do you mean? i. e. what is your purpose? Ter. Eun. 4, 7, 28:
quid tibi vis? quid cum illa rei tibi est?
id. ib. 4, 7, 34:
quid est quod sic gestis? quid sibi hic vestitus quaerit? Quid est quod laetus sis? quid tibi vis?
what do you mean by all this? id. ib. 3, 5, 11:
quid est, inepta? quid vis tibi? quid rides?
id. ib. 5, 6, 6:
quid vis tibi? Quid quaeris?
id. Heaut. 1, 1, 9: Ph. Fabulae! Ch. Quid vis tibi? id. Phorm. 5, 8, 53:
roganti ut se in Asiam praefectum duceret, Quid tibi vis, inquit, insane,
Cic. Or. 2, 67, 269; so in 2 d pers. plur.:
pro deum fidem, quid vobis vultis?
Liv. 3, 67, 7.—
(γ).
In 3 d pers.:
quid igitur sibi volt pater? cur simulat?
Ter. And. 2, 3, 1:
quid hic volt veterator sibi?
id. ib. 2, 6, 26:
proinde desinant aliquando me isdem inflare verbis: quid sibi iste vult?... Cur ornat eum a quo desertus est?
Cic. Dom. 11, 29:
quid sibi vellet (Caesar)? cur in suas possessiones veniret?
Caes. B. G. 1, 44 med.:
conicere in eum oculos, mirantes quid sibi vellet (i. e. by courting the plebeians),
Liv. 3, 35, 5:
qui quaererent quid sibi vellent qui armati Aventinum obsedissent,
id. 3, 50, 15:
quid sibi voluit providentia quae Aridaeum regno imposuit?
Sen. Ben. 4, 31, 1: volt, non volt dare Galla mihi, nec dicere possum quod volt et non volt, quid sibi Galla velit, Mart: 3, 90, 2.—
(δ).
Transf. of things as subjects, what means, what signifies? quid volt sibi, Syre, haec oratio? Ter. Heaut. 4, 1, 2:
ut pernoscatis quid sibi Eunuchus velit,
id. Eun. prol. 45:
quid ergo illae sibi statuae equestres inauratae volunt?
Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150:
quid haec sibi horum civium Romanorum dona voluerunt?
id. ib. 2, 3, 80, §
186: avaritia senilis quid sibi velit, non intellego,
what is the meaning of the phrase, id. Sen. 18, 66:
quid ergo illa sibi vult pars altera orationis qua Romanos a me cultos ait?
Liv. 40, 12, 14:
tacitae quid vult sibi noctis imago?
Ov. M. 9, 473.—
5.
Bene or male alicui velle, to wish one well or ill, to like or dislike one (ante-class. and poet.): Ph. Bene volt tibi. St. Nequam est illud verbum bene volt, nisi qui bene facit, Plaut. Trin. 2, 4, 37 sq.:
jam diu ego huic bene et hic mihi volumus,
id. Ps. 1, 3, 4:
ut tibi, dum vivam, bene velim plus quam mihi,
id. Cas. 2, 8, 30:
egone illi ut non bene vellem?
id. Truc. 2, 4, 90; cf. id. ib. 2, 4, 95; id. Merc. 2, 1, 21; id. Ps. 4, 3, 7; id. Poen. 3, 3, 9:
nisi quod tibi bene ex animo volo,
Ter. Heaut. 5, 2, 6:
quo tibi male volt maleque faciet,
Plaut. Pers. 5, 2, 44:
atque isti etiam parum male volo,
id. Truc. 5, 7; cf. id. As. 5, 1, 13:
utinam sic sient qui mihi male volunt,
Ter. Eun. 4, 3, 13:
non sibi male vult,
he does not dislike himself, Petr. 38; so, melius or optime alicui velle, to like one better or best:
nec est quisquam mihi aeque melius quoi vellem,
Plaut. Capt. 3, 5, 42; id. Merc. 5, 2, 57:
illi ego ex omnibus optime volo,
id. Most. 1, 4, 24.—And bene velle = velle: bene volueris in precatione augurali Messalla augur ait, significare volueris, Fest. s. v. bene sponsis, p. 351.—
6.
With abl.: alicujus causa velle, to like one for his own sake, i. e. personally, a Ciceronian phrase, probably inst. of omnia alicujus causa velle; lit. to wish every thing (i.e. good) in somebody's behalf.
(α).
With omnia expressed: etsi mihi videor intellexisse cum tecum de re M. Annaeii locutus sum, te ipsius causa vehementer omnia velle, tamen, etc.... ut non dubitem quin magnus cumulus accedat commenda tionis meae, Cic. Fam. 13, 55, 1:
repente coepit dicere, se omnia Verris causa velle,
that he had the most friendly disposition towards Verres, id. Verr. 2, 2, 26, § 64:
accedit eo quod Varro magnopere ejus causa vult omnia,
id. Fam. 13, 22, 1.—
(β).
Without omnia:
per eos qui nostra causa volunt, valentque apud illum,
Cic. Att. 11, 8, 1:
sed et Phameae causa volebam,
id. ib. 13, 49, 1:
etsi te ipsius Attici causa velle intellexeram,
id. ib. 16, 16, A, 6:
valde enim ejus causa volo,
id. Fam. 16, 17, 2 fin.:
illud non perficis quo minus tua causa velim,
id. ib. 3, 7, 6;
12, 7, 1: si me velle tua causa putas,
id. ib. 7, 17, 2:
regis causa si qui sunt qui velint,
id. ib. 1, 1, 1:
credo tua causa velle Lentulum,
id. Q. Fr. 1, 4, 5; id. Div. in Caecil. 6, 21; cf. id. Imp. Pomp. (v. C. 1. b. supra), where the phrase has its literal meaning; cf. also: alicujus causa (omnia) cupere; v. cupio.—
7.
With acc. and subjunct. per ecthesin (ante-class.): nunc ego illum meum virum veniat velim (by mixture of constructions: meum virum velim; and:
meus vir veniat velim),
Plaut. Cas. 3, 2, 29:
nunc ego Simonidem mi obviam veniat velim,
id. Ps. 4, 5, 10:
nimis hercle ego illum corvum ad me veniat velim,
id. Aul. 4, 6, 4:
saltem aliquem velim qui mihi ex his locis viam monstret,
id. Rud. 1, 3, 35:
patrem atque matrem viverent vellem tibi,
id. Poen. 5, 2, 106; cf. id. Merc. 2, 1, 30 (v. E. 1. d. supra).
F.
Velle used absolutely, variously rendered to will, have a will, wish, consent, assent:
quod vos, malum... me sic ludificamini? Nolo volo, volo nolo rursum,
I nill I will, I will I nill again, Ter. Phorm. 5, 8, 57: novi ingenium mulierum: Nolunt ubi velis, ubi nolis cupiunt ultro, they will not where you will, etc., id. Eun. 4, 7, 43:
quis est cui velle non liceat?
who is not free to wish? Cic. Att. 7, 11. 2:
in magnis et voluisse sat est,
Prop. 2, 10 (3, 1), 6:
tarde velle nolentis est,
slow ness in consenting betrays the desire to refuse, Sen. Ben. 2, 5, 4:
quae (animalia) nullam injuriam nobis faciunt, quia velle non possunt, id. Ira, 2, 26, 4: ejus est nolle qui potest velle,
the power to assent implies the power to dissent, Dig. 50, 17, 3.—So velle substantively:
sed ego hoc ipsum velle miserius duco quam in crucem tolli,
that very wishing, Cic. Att. 7, 11, 2: inest enim velle in carendo, the word carere implies the notion of a wish, id. Tusc. 1, 36, 88:
velle ac posse in aequo positum erat,
his will and power were balanced, Val. Max. 6, 9, ext. 5:
velle tuum nolo, Didyme, nolle volo,
Mart. 5, 83, 2:
velle suum cuique est,
each has his own likings, Pers. 5, 53.
II.
In partic.
A.
Redundant, when the will to do is identified with the act itself.
1.
In imperative sentences.
a.
In independent sentences introduced by noli velle, where noli has lost the idea of volition:
nolite, judices, hunc velle maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,
do not resolve, Cic. Cael. 32, 79:
nolite igitur id velle quod fieri non potest,
id. Phil. 7, 8, 25: qui timor bonis omnibus injectus sit... nolite a me commoneri velle, do not wish, expect, to be reminded by me, etc., id. Mur. 25, 50: nolite hunc illi acerbum nuntium velle perferri, let it not be your decision that, etc., id. Balb. 28, 64: cujus auspicia pro vobis experti nolite adversus vos velle experiri, do not desire, etc., Liv. 7, 40, 16:
noli adversum eos me velle ducere, etc.,
Nep. Att. 4, 2.—
b.
Ne velis or ne velit fecisse = ne feceris, or ne facito (v. I. A. 3. a. supra).—So ne velis with pres. inf.:
neve, revertendi liber, abesse velis (= neve abfueris),
Ov. H. 1, 80.—
c.
In affirmative imperative sentences (velim esse = esto;
rare): tu tantum fida sorori Esse velis (= fida esto or sis),
Ov. M. 2, 745; and in 3 d pers.:
di procul a cunctis... Hujus notitiam gentis habere velint (= habeant),
id. P. 1, 7, 8:
credere modo qui discet velit (= credat qui discet),
Quint. 8, prooem. 12. —
d.
In clauses dependent on verbs of commanding and wishing:
aut quia significant divam praedicere ut armis Ac virtute velint patriam defendere terram (= ut defendant),
Lucr. 2, 641: precor quaesoque ne ante oculos patris facere et pati omnia infanda velis (= facias et patiaris). Liv. 23, 9, 2:
monentes ne experiri vellet imperium cujus vis, etc.,
id. 2, 59, 4; 39, 13, 2:
et mea... opto Vulnera qui fecit facta levare velit,
Ov. Tr. 5, 2, 18: nos contra (oravimus) [p. 2009]... ne vertere secum Cuncta pater fatoque urguenti incumbere vellet, Verg. A. 2, 653. —With pass. perf. inf. (v. I. B. 9. b. b):
legati Sullam orant ut filii innocentis fortunas conservatas velit (virtually = fortunas conservet),
Cic. Rosc. Am. 9, 25:
a te peto ut utilitatem sociorum per te quam maxime defensam et auctam velis (= defendas et augeas),
id. Fam. 13, 9, 3.—So after utinam or ut:
utinam illi qui prius eum viderint me apud eum velint adjutum tantum quantum ego vellem si quid possem (= utinam illi me adjuvent quantum ego adjuvarem, etc.),
id. Att. 11, 7, 7:
cautius ut saevo velles te credere Marti (= utinam te credidisses),
Verg. A. 11, 153:
edictum praemittit ad quam diem magistratus... sibi esse praesto Cordubae vellet (= sibi praesto essent),
Caes. B. C. 1, 19 (cf. also I. B. 9. b. b, and I. B. 2. fin. supra).—
2.
In conditional clauses, si facere velim = si faciam, often rendered by the potential or future auxiliaries would or will:
non tu scis, Bacchae bacchanti si velis advorsarier, ex insana insaniorem facies? (= si advorseris),
Plaut. Am. 2, 2, 80:
si meum Imperium exsequi voluisset, interemptam oportuit (= si executus esset),
Ter. Heaut. 4, 1, 22:
si id confiteri velim, tamen istum condemnetis necesse est (= si id confitear),
if I would acknowledge, Cic. Verr. 2, 2, 18, § 45:
si quis velit ita dicere... nihil dicat (= si quis dicat),
id. Fat. 14, 32:
dies deficiat si velim numerare, etc.,
id. N. D. 3, 32, 81;
so,
id. Tusc. 5, 35, 102; id. Verr. 2, 2, 21, § 52:
qua in sententia si constare voluissent, suam auctoritatem... recuperassent,
id. Fam. 1, 9, 14; id. Verr. 2, 1, 11, § 31; id. Lael. 20, 75:
conicere potestis, si recordari volueritis quanta, etc.,
if you will remember, id. Verr. 2, 4, 58, § 129; so id. Or. 1, 44, 197; id. Brut. 1, 2, 5:
quod si audire voletis externa, maximas res publicas ab adulescentibus labefactatas reperietis,
id. Sen. 6, 20; so id. Or. 1, 60, 256; 2, 23, 95:
ejus me compotem voti vos facere potestis, si meminisse vultis, non vos in Samnio, etc.,
Liv. 7, 40, 5; 23, 13, 6; 23, 15, 4: cum olera Diogeni lavanti Aristippus dixisset: si Dionysium adulare velles, ista non esses;
Imo, inquit, si tu ista esse velles, non adulares Dionysium,
Val. Max. 4, 3, ext. 4:
ut si his (legibus) perpetuo uti voluissent, sempiternum habituri fuerint imperium,
id. 5, 3, ext. 3:
quid enim si mirari velit, non in silvestribus dumis poma pendere,
Sen. Ira, 2, 10, 6; cf. Curt. 5, 1, 1; 3, 5, 6; Ov. H. 17 (18), 43.—With perf. inf. pass.:
nisi ea (opera) certi auctores monumentis suis testata esse voluissent,
Val. Max. 3, 2, 24.—
3.
In declarative sentences.
a.
Volo in 1 st pers. with perf. pass. inf. or part. (volo oratum esse or oratum = oro; v. I. B. 9. b. a and b):
vos omnes opere magno esse oratos volo benigne ut operam detis, etc.,
Plaut. Cas. prol. 21:
justam rem et facilem esse oratam a vobis volo,
id. Am. prol. 33:
illud tamen te esse admonitum volo, etc.,
Cic. Cael. 3, 8:
sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,
Plaut. Capt. prol. 53:
illud te, Tulli, monitum velim etc.,
Liv. 1, 23, 8:
quamobrem omnes eos oratos volo Ne, etc.,
Ter. Heaut. prol. 26; so, factum volo = faciam: serva tibi sodalem, et mihi filium. Mne. Factum volo, I will, Plaut. Bacch. 3, 3, 91: pariter nunc opera me adjuves ac, etc. Nau. Factum volo, Ter. Phorm. 5, 3, 4; so Plaut. Pers. 2, 5, 10.—In 3 d pers.:
esse salutatum vult te mea littera primum,
Ov. P. 2, 7, 1.—
b.
With pres. inf.:
propterea te vocari ad cenam volo (= voco te),
Plaut. Capt. 1, 2, 72:
sed nunc rogare hoc ego vicissim te volo: quid fuit, etc. (= nunc te rogo),
id. Trin. 1, 2, 136.—
c.
With perf. act. inf.:
pace tua dixisse velim (= pace tua dixerim),
Ov. P. 3, 1, 9.—
d.
In other connections, when the will or purpose is made more prominent than the action:
eorum alter, qui Antiochus vocatur, iter per Siciliam facere voluit (= fecit),
Cic. Verr. 2, 4, 27, § 61:
si suscipere eam (religionem) nolletis, tamen in eo qui violasset sancire vos velle oporteret (= sancire vos oporteret),
id. ib. 2, 4, 51, §
114: ut insequentibus diebus nemo eorum forum aut publicum adspicere vellet (= adspiceret),
Liv. 9, 7, 11:
talentis mille percussorem in me emere voluisti (= emisti),
Curt. 3, 5, 6: quin etiam senatus gratias ei agentem quod redire voluisset ante portas eduxit (= quod redisset), Val. Max. 3, 4, 4:
utri prius gratulemur, qui hoc dicere voluit, an cui audire contigit? (= qui hoc dixit),
id. 4, 7, ext. 2:
sic tua non paucae carpere facta volent (= carpent),
Ov. P. 3, 1, 64.
B.
Velim, as potential subjunctive (mostly in 1 st pers. sing., as subjunctive of modest statement), = volo, I wish, I should like.
1.
With verb in the second person.
a.
With pres. subj., so most frequently in Cic.
(α).
As a modest imperative of the dependent verb: velim facias = fac, I wish you would do it, please do it:
ego quae in rem tuam sint, ea velim facias,
Ter. Phorm. 2, 4, 9:
eas (litteras) in eundem fasciculum velim addas,
Cic. Att. 12, 53:
eum salvere jubeas velim,
id. ib. 7, 7, 7:
velim me facias certiorem, etc.,
id. ib. 1, 19, 9:
tu velim saepe ad nos scribas,
id. ib. 1, 12, 4:
velim mihi ignoscas,
id. Fam. 13, 75, 1:
tu velim animum a me parumper avertas,
id. Lael. 1, 5; cf. id. Att. 1, 11, 3; 7, 3, 11; 8, 12, 5; id. Fam. 15, 3, 2 et saep.:
haec pro causa mea dicta accipiatis velim,
Liv. 42, 34, 13: velim, inquit, hoc mihi probes, Aug. ap. Suet. Aug. 51:
Musa velim memores, etc.,
Hor. S. 1, 5, 53.—
(β).
Expressing a wish without a command (v. vellem):
vera dicas velim,
I wish you told the truth, Plaut. Cas. 2, 3, 18:
quam velim Bruto persuadeas ut Asturae sit,
Cic. Att. 14, 15, 4:
ipse velim poenas experiare meas,
Ov. Tr. 3, 11, 74;
so in asseverations: ita velim me promerentem ames, dum vivas, mi pater, ut... id mihi vehementer dolet,
Ter. Ad. 4, 5, 47.—
b.
With infinitive clause.
(α).
With the force of a modest imperative:
sed qui istuc credam ita esse, mihi dici velim (i. e. a te),
Ter. Phorm. 5, 6, 15:
extremum illud est quod mihi abs te responderi velim,
Cic. Vat. 17, 41 (may be a dependent subjunctive):
itaque vos ego, milites, non eo solum animo.... pugnare velim, etc.,
Liv. 21, 41, 10.—
(β).
As a mere wish:
velim te arbitrari, frater, etc.,
Plaut. Aul. 2, 1, 1:
primum te arbitrari id quod res est velim,
Ter. Eun. 5, 5, 9.—With perf. act.:
hanc te quoque ad ceteras tuas eximias virtutes, Masinissa, adjecisse velim,
Liv. 30, 14, 6.—With perf. pass., Liv. 1, 23, 8 (v. II. A. 3. a. supra).—
c.
With ut (rare):
de tuis velim ut eo sis animo, quo debes esse,
Cic. Fam. 4, 14, 4. —
d.
With ne (rare), Plaut. Rud. 4, 4, 23 (v. I. C. 2. supra).—
2.
With dependent verb in the third person, expressing a wish.
a.
With pres. subj.:
ita se defatigent velim Ut, etc.,
Ter. Ad. 4, 1, 3:
de Cicerone quae mihi scribis, jucunda mihi sunt: velim sint prospera,
Cic. Att. 14, 11, 2:
velim seu Himilco, seu Mago respondeat,
Liv. 23, 12, 15:
sint haec vera velim,
Verg. Cir. 306:
nulla me velim syllaba effugiat,
Quint. 11, 2, 45.—With final clause:
tu velim mihi ad urbem praesto sis, ut tuis consiliis utar,
Cic. Att. 9, 16, 3; cf. id. ib. 11, 11, 2 (v. I. C. 2. supra).—With ellips. of pres. subj.:
velim mehercule Asturae Brutus (i. e. sit),
Cic. Att. 14, 11, 1.—
b.
With perf. subj. (a wish referring to the past):
nimis velim improbissumo homini malas edentaverint,
Plaut. Rud. 3, 2, 48.—
c.
With inf.-clause:
ne ego nunc mihi modium mille esse argenti velim!
Plaut. Stich. 4, 2, 9: di me perdant! Me. Quodcunque optes, velim tibi contingere, id. Cist. 2, 1, 30:
velim eum tibi placere quam maxime,
Cic. Brut. 71, 249: idque primum ita esse velim;
deinde etiam, si non sit, mihi persuaderi tamen velim,
id. Tusc. 1, 11, 24:
quod faxitis, deos velim fortunare,
Liv. 6, 41, 12.—With perf. pass. inf. (v. I. B. 9. b. b, supra):
edepol te hodie lapide percussum velim,
Plaut. Stich. 4, 2, 33:
moribus praefectum mulierum hunc factum velim,
id. Aul. 3, 5, 30.—With inf.-clause understood:
nimium plus quam velim nostrorum ingenia sunt mobilia,
Liv. 2, 37, 4.—
3.
With verb in the first person.
a.
With inf. pres. (so most freq.):
atque hoc velim probare omnibus, etc.,
Cic. Prov. Cons. 20, 47:
velim scire ecquid de te recordere,
id. Tusc. 1, 6, 13:
quare te, ut polliceris, videre plane velim,
id. Att. 11, 9, 3:
nec vero velim... a calce ad carceres revocari,
id. Sen. 23, 83:
sed multitudo ea quid animorum... habeat scire velim,
Liv. 23, 12, 7:
interrogare tamen velim, an Isocrates Attice dixerit,
Quint. 12, 10, 22.—With perf. inf. act., Ov. P. 3, 1, 9 (v. II. A. 3. c.).—
b.
With acc. and inf.:
quod velis, modo id velim me scire,
Plaut. Cas. 2, 4, 8.—So with perf. pass. inf.:
ego praeterquam quod nihil haustum ex vano velim, Fabium... potissimum auctorem habui,
Liv. 22, 7, 4.—
c.
With subj. pres.:
eo velim tam facili uti possim et tam bono in me quam Curione,
Cic. Att. 10, 8, 10 B. and K. ex conj. Mull. (Lachm., Hoffm. posse; al. possem).—
4.
Velim in the principal sentence of conditional clauses, I would, I should be willing:
aetatem velim servire, Libanum ut (= si) conveniam modo,
Plaut. As. 2, 2, 8:
velim, si fieri possit,
id. Truc. 2, 4, 12:
si quid tibi compendi facere possim, factum edepol velim (redundant),
id. ib. 2, 4, 26:
si possim, velim,
id. Stich. 4, 2, 9:
nec velim (imitari orationes Thucydidis) si possim,
Cic. Brut. 83, 287:
si liceat, nulli cognitus esse velim,
Ov. Tr. 5, 12, 42.—
5.
The other persons of velim in potential use (rare).
a.
Velis.
(α).
Imperatively = cupito:
quoniam non potest fieri quod vis, Id velis quod possit,
Ter. And. 2, 1, 6:
atque aliquos tamen esse velis tibi, alumna, penates,
Verg. Cir. 331.—
(β).
Declaratively with indef. subj.: quom inopia'st, cupias; quando ejus copia'st, tum non velis, then you (i.e. people, they) do not want it, Plaut. Trin. 3, 2, 45.—
(γ).
Redundant, as a form of the imperative of the dependent verb, Ov. Am. 1, 4, 38 (v. I. A. 3. a. b); id. H. 1, 80 (v. II. A. 1. b.); id. M. 2, 746 (v. II. A. 1. c.).—
b.
Velit.
(α).
Modestly for vult:
te super aetherias licentius auras Haud pater ille velit, etc.,
Verg. A. 7, 558: nemo enim minui velit id in quo maximus fuit, would like that to be diminished in which, etc., Quint. 12, 11, 6; cf. Verg. A. 2, 104, and Ov. H. 9, 7 (v. I. E. 1. c. supra).— So, poet., instead of vellet with perf. inf.:
ut fiat, quid non illa dedisse velit?
Ov. Am. 2, 17, 30.—
(β).
= imperative of third person:
arma velit, poscatque simul rapiatque juventus,
Verg. A. 7, 340.—Redundantly, giving to the dependent verb the force of an imperative, Quint. 8, prooem. 12 (v. II. A. 1. c. supra; v. also I. A. 3. a. supra).—
c.
Velimus.
(α).
In the optative sense of velim:
sed scire velimus quod tibi nomen siet,
Plaut. Pers. 4, 6, 18.—
(β).
With imperative sense (= let us, we should, etc.), Quint. 6, 3, 28 (v. I. A. 2. d. supra).—
d.
Velitis = velim velitis (i. e. jubeatis, jubete):
novos consules ita cum Samnite gerere bellum velitis ut omnia ante nos bella gesta sunt,
Liv. 9, 8, 10.—So especially in velitis jubeatis, a formula in submitting a law to the votes of the people in the comitia centuriata or tributa, let it be resolved and ordered by you:
rogatus in haec verba populus: velitis jubeatisne haec sic fieri, si respublica populi Romani Quiritium, etc.,
Liv. 22, 10, 2:
velitis jubeatis, Quirites... uti de ea re Ser. Sulpicius praetor urbanus ad senatum referat, etc.,
id. 38, 54, 3.—And parodied by Cic.:
velitis jubeatis ut quod Cicero versum fecerit,
Cic. Pis. 29, 72.—So in oblique discourse, vellent juberent:
rogationem promulgavit, vellent juberent Philippo... bellum indici,
Liv. 31, 6, 1:
vellent juberentne se regnare,
id. 1, 46, 1; cf.
in the resolution of the people: plebis sic jussit: quod senatus... censeat, id volumus jubemusque,
id. 26, 33, 14.—
e.
Velint, optative and redundant, Cic. Att. 11, 7, 7 (v. II. A. 1. d.); Ov. P. 1, 7, 8 (v. II. A. 1. c.).
C.
Vellem, as potential subjunctive, I wish, should like, should have liked, representing the wish as contrary to fact, while velim refers to a wish which may be realized:
de Menedemo vellem verum fuisset, de regina velim verum sit,
Cic. Att. 15, 4, 4. It is not used with imperative force; cf.:
quod scribis, putare te... vellem scriberes, cur ita putares... tu tamen velim scribas,
Cic. Att. 11, 24, 5.—Often quam vellem, how I wish, i. e. I wish very much; and in the same sense: nimium vellem, v. infra.
1.
With verb in first person.
a.
With inf. pres., I wish, would like, referring to present or future actions:
videre equidem vos vellem, cum huic aurum darem,
Plaut. Poen. 3, 3, 68:
vellem equidem idem posse gloriari quod Cyrus,
Cic. Sen. 10, 32:
vellem equidem vobis placere, Quirites, sed, etc.,
Liv. 3, 68, 9:
quam fieri vellem meus libellus!
Mart. 8, 72, 9.—With cuperem and optarem:
nunc ego Triptolemi cuperem conscendere currus... Nunc ego Medeae vellem frenare dracones... Nunc ego jactandas optarem sumere pennas, etc.,
Ov. Tr. 3, 8, 1 sqq.— [p. 2010] Rarely, I should have liked:
tum equidem istuc os tuum inpudens videre nimium vellem!
Ter. Eun. 3, 5, 49.—And in conditional sense:
maerorem minui: dolorem nec potui, nec, si possem, vellem (i. e. minuere),
Cic. Att. 12, 28, 2:
certe ego, si sineres, titulum tibi reddere vellem,
Ov. Tr. 4, 5, 13:
sic nec amari quidem vellem (i. e. if I were in his place),
Sen. Ira, 1, 20, 4.—
b.
With perf. inf., I wish I had:
abiit, vah! Rogasse vellem,
I wish I had asked him, Ter. Heaut. 5, 2, 25:
maxime vellem semper tecum fuisse,
Cic. Att. 8, 11, D, 5:
quam vellem petisse ab eo quod audio Philippum impetrasse,
id. ib. 10, 4, 10:
non equidem vellem, quoniam nocitura fuerunt, Pieridum sacris imposuisse manum,
Ov. Tr. 4, 1, 27:
ante equidem summa de re statuisse, Latini, Et vellem, et fuerat melius,
Verg. A. 11, 303. —
c.
With inf.-clause, the predicate being a perf. part. (v. I. B. 9. b. b, supra):
virum me natam vellem,
would I had been born a man! Ter. Phorm. 5, 3, 9.—
d.
With subj. imperf. (rare):
quam vellem, Panaetium nostrum nobiscum haberemus,
Cic. Rep. 1, 10, 15.—
2.
The subject of the dependent verb in the second person.
a.
With subj. imperf. (the regular construction):
hodie igitur me videbit, ac vellem tum tu adesses,
I wish you could be present, Cic. Att. 13, 7, 2:
quam vellem de his etiam oratoribus tibi dicere luberet,
I wish you would please, id. Brut. 71, 248.—
b.
With subj. pluperf., I wish you had:
vellem Idibus Martiis me ad cenam invitasses,
Cic. Fam. 12, 4, 1:
quam vellem te ad Stoicos inclinavisses,
id. Fin. 3, 3, 10:
vellem suscepisses juvenem regendum,
id. Att. 10, 6, 2:
quam vellem Bruto studium tuum navare potuisses,
id. ib. 15, 4, 5.—
c.
With ne and pluperf. subj.:
tu vellem ne veritus esses ne parum libenter legerem tuas litteras,
Cic. Fam. 7, 33, 2.—
d.
With ellipsis of verb: vera cantas, vana vellem (i. e. cantares). Plaut. Most. 3, 4, 41.—
3.
With verb in third person.
a.
With imperf. subj. (the regular construction):
patrem atque matrem viverent vellem tibi (per ecthesin, v. I. E. b.),
Plaut. Poen. 5, 2, 106:
vellem adesset Antonius, modo sine advocatis,
Cic. Phil. 1, 7, 16:
vellem nobis hoc idem vere dicere liceret,
id. Off. 3, 1, 1:
vellem adesse posset Panaetius,
id. Tusc. 1, 33, 81:
vellem hoc esset laborare,
id. Or. 2, 71, 287.—
b.
With pluperf. subj.:
vellem aliqui ex vobis robustioribus hunc male dicendi locum suscepissent,
Cic. Cael. 3, 7:
vellem dictum esset ab eodem etiam de Dione,
id. ib. 10, 23; so id. ib. 31, 74; id. Brut. 44, 163:
quam vellem Dareus aliquid ex hac indole hausisset!
Curt. 3, 32 (12), 26.—
c.
With inf.-clause.
(α).
With inf. pres., I wish he were:
quam non abesse ab hujus judicio L. Vulsionem vellem!
Cic. Clu. 70, 198:
nunc mihi... Vellem, Maeonide, pectus inesse tuum,
Ov. F. 2, 120.—
(β).
With perf. inf. or part., I wish he had, had been:
quam vellem Menedemum invitatum!
Ter. Heaut. 1, 2, 11:
epistulas, quas quidem vellem mihi numquam redditas,
Cic. Att. 11, 22, 1.—
With ellipsis of predicate: illud quoque vellem antea (i. e. factum, or factum esse),
Cic. Att. 11, 23, 3.—
d.
With ut, Cic. Sull. 1, 1; id. Fam. 7, 33, 2 (v. I. C. 1. a. supra).—
4.
With acc. of a neuter pronoun or of a noun:
aliquando sentiam us nihil nobis nisi, id quod minime vellem, spiritum reliquum esse,
Cic. Att. 9, 19, 2: tris eos libros maxime nunc vellem: apti essent ad id quod cogito, I would like to have (cf. I. E. 1. a.), id. ib. 13, 22, 2.—
5.
In the other persons of vellem (mostly poet.).
a.
Velles.
(α).
In optative sentences redundant, Verg. A. 11, 153 (v. II. A. 1. d.).—
(β).
Of an indefinite subject:
velles eum (Senecam) suo ingenio dixisse, alieno judicio,
Quint. 10, 1, 130.—
b.
Vellet.
(α).
In the potential sense of vellem: vellet abesse quidem;
sed adest. Velletque videre, Non etiam sentire canum fera facta suorum,
Ov. M. 3, 247.—
(β).
Conditionally:
quis vellet tanti nuntius esse mali (i. e. if in this situation)?
Ov. H. 12, 146.—
c.
Vellent.
(α).
In the potential sense of vellem:
quam vellent aethere in alto Nunc of pauperiem et duros perferre labores!
Verg. A. 6, 436.—
(β).
Conditionally: nec superi vellent hoc licuisse sibi, would wish, i. e. if in this situation, Mart. 4, 44, 8.
D.
Volam and voluero.
1.
In gen.: respiciendus erit sermo stipulationis, utrumne talis sit: quem voluero, an quem volam. Nam si talis fuerit quem voluero, cum semel elegerit, mutare voluntatem non poterit;
si vero... quem volam, donec judicium dictet, mutandi potestatem habebit,
Dig. 45, 1, 112.—
2.
Volam in principal sentences.
(α).
= Engl. future, I shall wish, etc.:
et commeminisse hoc ego volam te,
I shall require you to recollect this, Plaut. Curc. 4, 2, 7: cum omnia habueris, tunc habere et sapientiam voles? will you also wish to have wisdom when? etc., Sen. Ep. 17, 8.—
(β).
Denoting present probability: et scilicet jam me hoc voles patrem exorare, ut, etc., you doubtless wish me, etc., Ter. Heaut. 4, 3, 27.—
3.
In clauses dependent on predicates implying a future, generally rendered by an English present:
quid si sors aliter quam voles evenerit?
otherwise than as you wish, Plaut. Cas. 2, 5, 35:
tum te, si voles, cum patriae quod debes solveris, satis diu vixisse dicito,
then if you choose, if you will, Cic. Marcell. 9, 27:
decedes cum voles,
id. Att. 6, 3, 2:
qui magis effugies eos qui volent fingere?
those who are bent upon inventing, who will invent, falsehoods, id. ib. 8, 2, 2; cf. id. ib. 1, 1, 4; id. Verr. 2, 4, 25, § 55; id. Prov. Cons. 9, 24:
quod voles gratum esse, rarum effice,
Sen. Ben. 1, 14, 1; cf. id. Brev. Vit. 7, 9: si di volent, the gods permitting, August. ap. Suet. Calig. 8:
invenies, vere si reperire voles,
Ov. P. 3, 1, 34; cf. Hor. Ep. 1, 16, 78; Tib. 1, 4, 45.—So, voluero:
quem (locum) si qui vitare voluerit, sex milium circuitu in oppidum pervenit,
who wishes to avoid this spot, Caes. B. C. 2, 24.
E.
Si vis, parenthetically.
1.
If you please (cf. sis, supra init.):
paulum opperirier, Si vis,
Ter. Eun. 5, 2, 52:
audi, si vis, nunc jam,
id. Ad. 2, 1, 30:
dic, si vis, de quo disputari velis,
Cic. Tusc. 2, 5, 13.—
2.
If you wish, choose, insist upon it:
hanc quoque jucunditatem, si vis, transfer in animum,
Cic. Fin. 2, 4, 14:
addam, si vis, animi, etc.,
id. ib. 2, 27, 89:
concedam hoc ipsum, si vis, etc.,
id. Div. 2, 15, 34.
F.
Quam, with any person of the pres. indic. or subj., or imperf. subj. or future, = quamvis, in a concessive sense, virtually, however, however much.
1.
3 d pers. sing.:
quod illa, quam velit sit potens, numquam impetravisset (= quamvis sit potens),
however powerful she may be, Cic. Cael. 26, 63:
C. Gracchus dixit, sibi in somnis Ti. fratrem visum esse dicere, quam vellet cunctaretur, tamen eodem sibi leto... esse pereundum,
id. Div. 1, 26, 56:
quam volet jocetur,
id. N. D. 2, 17, 46.—
2.
1 st pers. plur.:
quam volumus licet ipsi nos amemus, tamen, etc.,
Cic. Har. Resp. 9, 19.—
3.
2 d pers. plur.: exspectate facinus quam vultis improbum, vincam tamen, etc., expect a crime, however wicked ( ever so wicked), etc., Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11;
but: hac actione quam voletis multi dicent,
as many as you choose, id. ib. 2, 2, 42, § 102.—
4.
3 d pers. plur.:
quam volent illi cedant, tamen a re publica revocabuntur,
Cic. Phil. 2, 44, 113:
quam volent in conviviis faceti, dicaces, etc., sint, alia fori vis est, alia triclinii,
id. Cael. 28, 67;
but: et ceteri quam volent magnas pecunias capere possint,
as much money as they choose, id. Verr. 2, 2, 58, § 142.
G.
Volo = malo, to prefer, with a comparative clause (rare):
quodsi in ceteris quoque studiis a multis eligere homines commodissimum quodque, quam sese uni alicui certo vellent addicere, = si se eligere mallent quam se uni addicere,
Cic. Inv. 2, 2, 5:
malae rei quam nullius duces esse volunt,
Liv. 3, 68, 11:
famaene credi velis quanta urbs a te capta sit, quam posteris quoque eam spectando esse?
id. 25, 29, 6.
H.
With magis and maxime.
1.
Magis velle: ut tu illam salvam magis velles quam ego, you wish more than I, etc., Ter. Hec. 2, 2, 17.—
2.
With maxime, to wish above all, more than any thing or any one else, to be most agreeable to one, to like best, to prefer (among more than two alternatives):
quia id maxime volo ut illi istoc confugiant,
wish above all, Plaut. Most. 5, 1, 49; so id. Trin. 3, 2, 38:
maxime vellem, judices, ut P. Sulla, etc.,
Cic. Sull. 1, 1:
caritate nos capiunt reges, consilio optimates, libertate populi, ut in comparando difficile ad eligendum sit, quid maxime velis,
which you prefer, like best, id. Rep. 1, 35, 55; so, quemadmodum ego maxime vellem, id. Att. 13, 1, 1:
tris eos libros maxime nunc vellem,
above all others, id. ib. 13, 32, 2:
alia excusanti juveni, alia recipienti futura, ita ut maxime vellet senatus responderi placuit,
as it was most agreeable to him, Liv. 39, 47:
si di tibi permisissent quo modo maxime velles experiri animum meum,
in the manner most convenient to yourself, Curt. 3, 6, 12.
K.
In disjunctive co - ordination.
1.
With sive... sive:
tu nunc, sive ego volo, seu nolo, sola me ut vivam facis,
whether I choose or not, Plaut. Cist. 3, 14:
itaque Campanos sive velint, sive nolint, quieturos,
Liv. 8, 2, 13.—
2.
Without connectives.
a.
Vis tu... vis:
congredi cum hoste liceat... vis tu mari, vis terra, vis acie, vis urbibus expugnandis experiri virtutem?
Liv. 25, 6, 22.—
b.
Velim nolim.
(α).
Interrogatively, = utrum velim nec ne:
velit nolit scire, difficile est,
it is difficult to know whether he intends it or not, Cic. Q. Fr. 3, 8, 4.—
(β).
= seu velim seu nolim:
ut mihi, velim nolim, sit certa quaedam tuenda sententia,
whether I will or not, Cic. N. D. 1, 7, 17:
velim nolim, in cognomine Scipionum haeream necesse est,
Val. Max. 3, 7, 3:
mors interim adest, cui velis nolis vacandum est,
Sen. Brev. Vit. 8, 5:
hunc ita fundatum necesse est, velit nolit, sequatur hilaritas continua,
id. Vit. Beat. 4, 4:
velint nolint, respondendum est... beate vivere bonum non esse,
id. Ep. 117, 4:
praeterea futuri principes, velint nolint, sciant, etc.,
Plin. Pan. 20 fin. Part. and P. a.: vŏlens, entis.
A.
As a part. proper, retaining the meaning and construction of velle, with the force of a relative or adverbial clause.
1.
Agreeing with some member of the sentence ( poet. and in post-class. prose;
rare): neque illum... multa volentem Dicere praeterea vidit (= qui multa voluit dicere),
Verg. G. 4, 501; id. A. 2, 790:
nec me vis ulla volentem Avertet (i. e. si adhaerere foederi volo),
id. ib. 12, 203: decemviri, minuere volentes hujuscemodi violentiam... putaverunt, etc., intending ( who intended) to diminish such a violence, etc., Gell. 20, 1, 34:
Milo, experiri etiamtunc volens, an ullae sibi reliquae vires adessent... rescindere quercum conatus est,
id. 15, 16, 3:
scio quosdam testatores, efficere volentes ne servi sui umquam ad libertatem venirent, etc., hactenus scribere solitos,
Dig. 40, 4, 61:
si te volentem ad prohibendum venire, deterruerit aliquis, etc.,
ib. 43, 24, 1, § 10.—
2.
Abl. absol. (not ante-Aug.):
ne cujus militis scripti nomen nisi ipso volente deleretur,
except with his consent, Liv. 7, 41, 4; so,
Teum ex medio cursu classem repente avertit, aut volentibus iis usurus commeatu parato hostibus, aut ipsos pro hostibus habiturus,
with their consent, id. 37, 27, 3:
ponuntque ferocia Poeni Corda, volente deo,
since the god willed it, Verg. A. 1, 303: Thrasippo supplicium a se voluntaria morte exigere volente, while he was about to inflict punishment on himself, etc., Val. Max. 5, 1, ext. 2: scire volentibus immortalibus dis an Romana virtus imperium orbis mereretur, it being the will of the gods to know, etc., Flor. 1, 13, 3 (1, 7, 3): qui sciente aut volente eo ad quem res pertinet, possessionem nanciscitur, with the knowledge and consent of the person who, etc., Dig. 41, 2, 6. —
B.
As adj., willing, voluntary, and hence, favorably disposed (opp. invitus).
1.
Attributively.
a.
In the phrase cum dis volentibus, lit. with the willing or favoring gods, i. e. with the will, permission, or favor of the gods: dono ducite doque volentibu' cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 208 Vahl.):
sequere hac, mea gnata, me cum dis volentibus,
Plaut. Pers. 3, 1, 4:
cum dis volentibus quodque bene eveniat mando tibi Mani uti illaec suovetaurilia, etc.,
Cato, R. R. 141 (142).— And without cum, abl. absol.:
virtute ac dis volentibus magni estis et opulenti,
Sall. J. 14, 19.—
b.
Volenti animo.
(α).
= cupide, eagerly:
Romae plebes litteris quae de Metello ac Mario missae erant, volenti animo de ambobus acceperant,
Sall. J. 73, 3. —
(β).
On purpose, intentionally:
consilio hanc omnes animisque volentibus urbem Adferimur,
Verg. A. 7, 216.—
2.
Predicatively.
a.
Agreeing with the subject-nom. or subject - acc.
(α).
Voluntarily, willingly, [p. 2011] gladly (class.):
(hi) divini generis appellentur... vobisque jure et lege volentes pareant,
Cic. Univ. 11 fin.:
quas victi ab hostibus poenas metuerant, eas ipsi volentes pendere,
Sall. J. 76, 6:
quia volentes in amicitiam non veniebant,
Liv. 21, 39, 4:
si volentes ac non coacti mansissent in amicitia,
id. 24, 37, 7:
quocunque loco seu volens seu invitus constitisti,
id. 7, 40, 13:
itaque se numquam volentem parte qua posset rerum consilio gerendarum cessurum,
id. 22, 27, 9:
(virtus), quidquid evenerit, feret, non patiens tantum, sed etiam volens,
Sen. Vit. Beat. 15, 5:
non est referre gratiam quod volens acceperis nolenti reddere,
id. Ben. 4, 40, 4:
volens vos Turnus adoro,
Verg. A. 10, 677; 3, 457; 6, 146;
12, 833: date vina volentes,
id. ib. 8, 275: ipsa autem macie tenuant armenta volentes ( on purpose), id. G. 3, 129.—And referring to subjects denoting things: quos rami fructus, quos ipsa volentia rura Sponte tulere sua, carpsit ( spontaneously and willingly), Verg. G. 2, 500.—
(β).
Favorably; with propitius, favorably and kindly, referring to the gods:
precantes Jovem ut volens propitius praebeat sacra arma pro patria,
Liv. 24, 21, 10:
precantibus ut volens propitiaque urbem Romanam iniret,
id. 29, 14, 13:
in ea arce (Victoriam) sacratam, volentem propitiamque, firmam ac stabilem fore populo Romano,
id. 22, 37, 12; 1, 16, 3; 7, 26, 3; 24, 38, 8; Inscr. Orell. 2489 sq.—Parodied by Plautus:
agite, bibite, festivae fores! fite mihi volentes propitiae,
Plaut. Curc. 1, 1, 89.— Abl. absol.:
omnia diis propitiis volentibusque ea faciemus,
with the favor and help of the gods, Liv. 39, 16, 11 Weissenb. ad loc.:
si (Jovem) invocem ut dexter ac volens assit,
Quint. 4, prooem. 5.—
b.
Agreeing with other terms of the sentence (rare): volenti consuli causa in Pamphyliam devertendi oblata est, a welcome cause was offered to the consul, etc., Liv. 38, 15, 3:
quod nobis volentibus facile continget,
if we wish, Quint. 6, 2, 30:
is Ariobarzanem volentibus Armeniis praefecit,
to their satisfaction, Tac. A. 2, 4:
gemis... hominem, Urse, tuum, cui dulce volenti servitium... erat,
to whom his servitude was sweet, since he liked it, Stat. S. 2, 6, 15:
me mea virtus, etc., fatis egere volentem,
Verg. A. 8, 133:
saepe ille volentem castigabat erum,
administered kindly received rebukes, Stat. S. 2, 6, 50.—
c.
In the phrase aliquid mihi volenti est or putatur, etc., something is welcome, acceptable to me, pleases me (= volens habeo or accipio aliquid; cf. the Gr. Humin tauta boulomenois estin, and, mihi aliquid cupienti est; v. cupio;
rare but class.): uti militibus exaequatus cum imperatore labos volentibus esset,
that the equalization of labor was acceptable to the soldier, Sall. J. 100, 4:
quia neque plebei militia volenti putabatur,
id. ib. 84, 3 Dietsch:
grande periculum maritumis civitatibus esse, et quibusdam volentibus novas res fore,
that to some a change of the government would be welcome, Liv. 21, 50, 10:
quibus bellum volentibus erat, probare exemplum,
Tac. Agr. 18.— Impers. with subject - inf.: ceterisque remanere et in verba Vespasiani adigi volentibus fuit, to the rest it was acceptable to remain, etc., Tac. H. 3, 43.—With subject-inf. understood:
si volentibus vobis erit, in medium profero quae... legisse memini,
Macr. S. 7, 13, 11:
si volentibus vobis erit, diem fabulis et epulis exigamus,
id. ib. 1, 7; 2, 3 fin.; 6, 6 init. —
3.
As subst. (mostly post-Aug.).
a.
vŏlens, entis, m., = is qui vult, in the different meanings, and often with the construction of the verb.
(α).
One who wishes:
nunc cis Hiberum castra Romana esse, arcem tutam perfugiumque novas volentibus res,
Liv. 22, 22, 11:
consulere se volentibus vacuas aures accommodavit,
Val. Max. 5, 8, 3:
quid opus libertate si volentibus luxu perire non licet,
id. 2, 9, 5:
discere meliora volentibus promptum est,
i. e. it depends on our own will to learn better things, Quint. 11, 11, 12:
nec sum in hoc sollicitus, dum res ipsa volentibus discere appareat,
to the students, id. 8, 4, 15:
mori volentibus vis adhibita vivendi,
Suet. Tib. 61.—
(β).
One who intends, is about:
juris ignorantia non prodest acquirere volentibus,
i. e. in the acquisition of property, Dig. 22, 6, 7:
si quis volentem incipere uti frui prohibuit,
one who is about to enter upon a usufruct, ib. 43, 16, 3, § 14. —
(γ).
One who is willing:
non refert quid sit quod datur, nisi a volente volenti datur,
unless it is both willingly given and received, Sen. Ben. 2, 18, 8:
ducunt volentem fata, nolentem trahunt,
those willing to follow, id. Ep. 107, 11.—
(δ).
One who consents:
tutiusque rati volentibus quam coactis imperitare,
to rule men with their consent, Sall. J. 102, 6:
quippe rempublicam si a volentibus nequeat ab invitis jus expetituram,
peaceably if they could, forcibly if they must, Liv. 3, 40, 4:
si quis aliam rem pro alia volenti solverit,
if one pays with the consent of the receiver, Dig. 46, 3, 46:
nulla injuria est quae in volentem fiat,
ib. 47, 10, 1, § 5.—
(ε).
One who does a thing voluntarily:
pecuniam etiam a volentibus acceperant,
the contributions of money were voluntary, Vell. 2, 62, 3:
parce, puer, stimulis... (solis equi) Sponte sua properant. Labor est inhibere volentis (i. e. properare),
Ov. M. 2, 128.—
(ζ).
Volens = bene volens: munificus nemo habebatur nisi pariter volens, unless he was just as kindly disposed, sc. as he was liberal, Sall. J. 103, 6.—Often referring to a previously mentioned noun:
hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,
and unite with him, since he wishes it, Verg. A. 5, 712; so may be taken Ov. M. 2, 128 (v. e).—
b.
In the neutr. plur. (volentia) rare, always with dat., things pleasing, acceptable:
Pompeius multis suspitionibus volentia plebi facturus habebatur,
that he would do what pleased the common people, Sall. H. 4, 31 Dietsch:
haec atque talia plebi volentia fuere,
Tac. A. 15, 36 Draeg. ad loc. al.:
iique Muciano volentia rescripsere,
id. H. 3, 52.—Hence, adv.: vŏlenter, willingly, App. M. 6, p. 178, 4.
2.
vŏlo, āvi, ātum ( part. gen. plur. volantūm, Verg. A. 6, 728; Lucr. 2, 1083), 1, v. n. [Sanscr. val-, to turn one's self, etc.; cf.: vŏlucer, vēlox, and vol- in velivolus], to fly.
I.
Lit.: ex alto... laeva volavit avis, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 95 Vahl.):
aves,
Lucr. 6, 742:
accipitres,
id. 4, 1010:
corvi,
id. 2, 822:
altam supra volat ardea nubem,
Verg. G. 1, 364:
volat ille per aëra magnum Remigio alarum,
id. A. 1, 300:
columbae venere volantes,
id. ib. 6, 191; Prop. 2, 30 (3, 28), 30; Juv. 8, 251:
apes,
Ov. A. A. 1, 96; cf. Plin. 10, 38, 54, § 112:
volasse eum (Antonium), non iter fecisse diceres,
Cic. Phil. 10, 5, 11.—Prov.:
sine pennis volare haud facile est,
Plaut. Poen. 4, 2, 49.—
2.
P. a. as subst.: vŏlantes, ĭum, comm., the birds ( poet.), Lucr. 2, 1083; Verg. A. 6, 239; 6, 728.—
II.
Transf., to fly, i. e. to move swiftly like one flying, to fleet, speed, hasten along:
i sane... vola curriculo,
Plaut. Pers. 2, 2, 17; cf.:
per summa levis volat aequora curru,
Verg. A. 5, 819:
medios volat ecce per hostes Vectus equo spumante Saces,
id. ib. 12, 650:
illa (Argo) volat,
Ov. H. 6, 66:
currus,
Verg. G. 3, 181:
axis,
id. ib. 3, 107:
nubes,
Lucr. 5, 254:
fulmina,
id. 2, 213:
tempestates,
id. 6, 612:
telum,
id. 1, 971; cf. Sall. J. 60, 2; Verg. A. 9, 698; Liv. 26, 44, 7 al.:
litterae Capuam ad Pompeium volare dicebantur,
Cic. Att. 2, 19, 3:
volat aetas,
id. Tusc. 1, 31, 76:
hora,
Sen. Hippol. 1141:
fama,
Verg. A. 3, 121:
et semel emissum volat irrevocabile verbum,
Hor. Ep. 1, 18, 71.— Poet., with inf.:
ast Erebi virgo ditem volat aethere Memphim Praecipere et Phariā venientem pellere terrā,
Val. Fl. 4, 407.
3.
vŏlo, ōnis, m. [1. volo], a volunteer, first applied to the slaves who, after the battle at Cannæ, were enrolled upon their own expressed desire to serve (cf. Liv. 22, 57, 11; Val. Max. 7, 6, 1):
volones dicti sunt milites, qui post Cannensem cladem usque ad octo milia, cum essent servi, voluntarie se ad militiam obtulere,
Paul. Diac. p. 370:
volones, quia sponte hoc voluerunt, appellati,
Macr. S. 1, 11, 30:
vetus miles tironi, liber voloni sese exaequari sineret,
Liv. 23, 35, 6; 23, 32, 1; Capitol. Anton. Phil. 21, 6; Macr. S. 1, 11, 30.

Lewis & Short latin dictionary > volo
20 scribo

scrībo, psi, ptum, 3 ( perf. sync. scripsti, Plaut. As. 4, 1, 57: scripstis, Enn. ap. Non. 153, 28, or Trag. v. 239 Vahl.; inf. scripse, Aus. Sept. Sap. Lud. 1; cf. 2. dico init.), v. a. [root skrabh-, to dig; whence, Gr. graphô; Lat. scrobis, scrofa; cf. Germ. schreiben], prop., to scratch, grave, engrave with a sharp point; hence,
I.
In gen.
A.
Lit., to write, draw, or otherwise make lines, letters, figures, etc. (cf. scalpo):
in libro cum scribuntur calamo litterae,
Plaut. Ps. 1, 5, 131; cf. id. Bacch. 4, 4, 76 sq.:
litteras, tabellas,
id. Ps. 1, 1, 28:
(littera M) etiamsi scribitur, tamen parum exprimitur,
Quint. 9, 4, 40; cf. id. 1, 7, 28:
nostri praeceptores cervum servumque u et o litteris scripserunt,
id. 1, 7, 26; cf. id. 1, 7, 4; 1, 7, 20; 1, 7, 30; 12, 10, 28;
12, 10, 30: terra in augurum libris scripta cum r uno,
Varr. L. L. 5, § 21 Müll.:
hic carmen mediā scribe columnā,
Prop. 4 (5), 7, 83; cf.:
scribitur vestris Cynthia corticibus,
id. 1, 18, 22; Ov. M. 9, 527; Luc. 2, 343:
in aquā,
Cat. 68, 4; cf.
also: fac lapis his scriptus stet super ossa notis: hic jacet, etc.,
Tib. 1, 3, 54 (but the better reading is inscriptis):
scribere decore,
to write a good hand, Amm. 30, 9, 4:
erat scriptum ipsius manu,
Cic. Cat. 3, 5, 10:
suā manu scripsit,
Liv. 37, 10.—Of drawing, etc.:
si quis fugitivo stigmata scripserit,
has branded a runaway, Quint. 7, 4, 14; cf.: charaxat ambas ungulis scribentibus genas, Prud. steph. 10, 557:
totius vobis Frontem tabernae scipionibus scribam,
Cat. 37, 10:
(Diodotus Stoicus) geometriae munus tuebatur, verbis praecipiens discentibus, unde, quo quamque lineam scriberent,
Cic. Tusc. 5, 39, 113:
ut formam (porticus) secundum rationem loci scribas,
draw, design, Plin. Ep. 9, 39, 5; Stat. S. 1, 3, 9:
quae Attalicis variata per artem Aulaeis scribuntur acu,
i. e. are embroidered, Sil. 14, 660:
scripto radiat Germanicus auro, i. e. sculpto,
Juv. 6, 205; cf. Mart. 11, 5, 3.—
B.
Trop.: memor essem? etiam nunc mihi Scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis De Glycerio, graven, imprinted (syn.:
inscripta, insculpta),
Ter. And. 1, 5, 48:
arva sanguineo scribit rutilantia gyro,
Stat. Th. 11, 514.—
II.
In partic., with the accessory idea of intellectual action, of written composition of every kind, to write, write down, compose, describe, depict; to draw up, communicate, announce in writing (syn.: compono, perscribo).
(α).
With acc.:
quoniam de re publicā multa quaesierint et scripserint,
Cic. Rep. 1, 7, 12:
Cn. Aufidius praetorius (caecus) Graecam scribebat historiam,
id. Tusc. 5, 38, 112; so,
historiam,
id. de Or. 2, 12, 51; id. Brut. 75, 262:
bellum,
Liv. 21, 1:
res gestas,
Hor. A. P. 74; id. Ep. 1, 3, 7 al.:
librum de rebus rusticis,
Cic. Sen. 15, 54:
scripsi etiam versibus tres libros de temporibus meis,
id. Fam. 1, 9, 23:
in Catone Majore, qui est scriptus ad te de senectute,
id. Lael. 1, 4:
carmen in aliquem,
id. de Or. 2, 86, 352:
Furius defensionem causae suae scripsit,
id. Verr. 2, 5, 43, § 112; cf. Quint. 2, 15, 29:
libellos,
Ov. Tr. 5, 12, 61; id. P. 4, 13, 19:
notas,
id. ib. 3, 2, 90:
Diphilus Hanc (fabulam) Graece scripsit,
Plaut. Cas. prol. 33; Ter. Heaut. prol. 43; id. Hec. prol. 6 (cf. also infra, d):
versus,
Lucr. 1, 24; Hor. S. 1, 9, 23; 1, 10, 60:
carmina,
id. ib. 2, 5, 74; id. Ep. 1, 19, 3:
poëmata,
id. ib. 2, 2, 66 et saep.; cf.: scripsere alii rem Versibus, Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 221 Vahl.):
formam et situm agri alicui,
to describe, Hor. Ep. 1, 16, 4 et saep.—Of written communications, letters, etc.:
epistulis tuis perdiligenter scriptis,
Cic. Att. 1, 11, 1; cf. Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 1:
haec scripsi properans,
Cic. Att. 2, 19, 5:
litteras, quas ad Pompeium scripsi, tibi misi,
id. ib. 3, 9, 3:
litterae extemplo Romam scriptae,
Liv. 41, 16:
plura ad te scribam, si, etc.,
Cic. Att. 11, 10, 3:
scriberem ad te de hoc plura, si Romae esses,
id. ib. 6, 4, 11:
haec ad te scripsi verbosius,
id. Fam. 7, 3, 5:
scriptā jam epistulā superiore,
id. ib. 1, 9, 26:
non quo haberem, quod tibi scriberem,
id. Att. 4, 4, a:
epistulam,
Plin. Ep. 7, 9, 8 et saep.:
scribere salutem,
to send a greeting, Plaut. Bacch. 4, 9, 77; cf.:
laudes atque gratias populo Romano,
Gell. 3, 8, 5.—With a personal object:
nullos habeo scriptos (homines), memini tamen,
written down, Plaut. Mil. 1, 1, 48:
per eum Marium, quem scripsissem,
Cic. Att. 12, 49, 1: quis Martem digne scripserit aut...Merionem aut...Tydiden? who could depict, represent, etc., Hor. C. 1, 6, 14; id. S. 2, 1, 16; cf. in the pass.:
scriberis Vario fortis et hostium Victor,
id. C. 1, 6, 1.—With two acc.: cum auctor pugnae se A. Cornelium Cossum consulem scripserit, subscribed himself, declared himself in the inscription to be, Liv. 4, 20, 11.—
(β).
With object-clause:
in foribus scribat occupatum esse se,
Plaut. As. 4, 1, 15:
ut Africanum avum meum scribit Cato solitum esse dicere,
Cic. Rep. 1, 17, 27; id. Att. 1, 8, 1; cf.:
Romae quod scribis sileri, ita putabam,
id. ib. 2, 13, 2:
quod ad te scripseram me in Epiro futurum,
id. ib. 3, 13, 1:
Graeceius ad me scripsit, C. Cassium sibi scripsisse, homines comparari, qui, etc.,
id. ib. 15, 8, 2:
Cicero quodam loco scribit, id esse optimum, etc.,
Quint. 11, 1, 92:
post paulo scribit, sibi millia quinque Esse domi chlamydum,
Hor. Ep. 1, 6, 43 et saep.—In pass., with nom. or acc.:
eadem haec avis scribitur conchis se solere complere, etc.,
Cic. N. D. 2, 49, 125: scribitur nobis, magnam veteranorum multitudinem Romam convenisse jam, etc., Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 1:
scriptum est item, quaesivisse (Socratem), quid esset,
Cic. Div. 1, 54, 123.—
(γ).
With rel.-clause:
nec scribis, quam ad diem te exspectemus,
Cic. Att. 3, 7, 1:
scribe aliquando ad nos, quid agas,
id. Fam. 7, 12, 2:
ad me Valerius scripsit... quem ad modum ducta esses, etc.,
id. ib. 14, 2, 2.—
(δ).
Absol.:
quo (Platone) nemo in scribendo praestantior fuit,
Cic. Rep. 2, 11, 21; cf. id. ib. 3, 8, 13:
Demophilus scripsit, Marcus vortit barbare,
Plaut. As. prol. 11; id. Trin. prol. 19:
poëta quom primum ad scribendum animum appulit,
Ter. And. prol. 1; id. Heaut. prol. 7:
sumite materiem vestris, qui scribitis, aequam Viribus,
Hor. A. P. 38:
sic raro scribis, ut toto non quater anno Membranam poscas,
id. S. 2, 3, 1 et saep.:
Samiae, ut ibi (i. e. in oratione) scribit Laelius, capedines,
Cic. Rep. 6, 2, 11; cf. id. ib. 1, 16, 25:
ut, quemadmodum scribit ille, cottidiano, etc.,
id. ib. 6, 2, 8:
denique non video de tot scribentibus unum,
Ov. Tr. 2, 495.—So freq. of written communications, letters; usually with ad aliquem (less freq. alicui) or de aliquā re:
tv si, ut scribis, Kal. Jun. Romā profectus es, etc.,
Cic. Att. 3, 9, 3:
ego te, ut scribis, cito videbo,
id. ib. 3, 27:
nihil habeo, quod ad te scribam, scribo tamen, non ut te delectem, etc.,
id. ib. 14, 12, 3:
senatusconsultum si erit factum, scribes ad me,
id. ib. 5, 4, 2; cf.:
scripsi etiam ad Camillum, ad Lamiam,
id. ib. 5, 8, 3:
in quā (epistulā) de agro Campano scribis,
id. ib. 2, 16, 11:
ut nuper me scis scripsisse ad te de Varronis erga me officio, etc.,
id. ib. 2, 25, 1; cf.:
Hermae tui Pentelici, de quibus ad me scripsisti,
id. ib. 1, 8, 2; 1, 9, 2 et saep.— With ut, ne, etc.:
velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,
Cic. Att. 4, 14, 1:
ad me scriberet, ut in Italiam quam primum venirem,
id. ib. 11, 7, 2; 5, 11, 6.— With dat.:
consules Fulvio, ut ex Falisco, Postumio, ut ex Vaticano exercitum ad Clusium admoveant, scribunt,
Liv. 10, 27; 42, 27; Tac. A. 1, 29.—With ne:
Scipioni scribendum, ne bellum remitteret,
Liv. 30, 23.—With simple subj.:
scribit Labieno, si rei publicae commodo facere posset, cum legione ad fines Nerviorum veniat,
Caes. B. G. 5, 46 fin. —In Tac. also, with inf.:
scribitur tetrarchis ac regibus, jussis Corbulonis obsequi,
Tac. A. 15, 25 fin. —In eccl. Lat. as a formula of quotation from the Scriptures:
scriptum est,
i. e. it is said in Holy Writ, Vulg. Matt. 4, 4; id. Luc. 19, 46; id. Rom. 11, 8 et saep.—
B.
Publicists', milit., jurid., and business t. t., of written plans, drafts, and other writings of various import.
1.
Publicists' t. t., to draw up, draught a law, decree, treaty, etc.:
quod proditum memoria est, X. viros, qui leges scripserint, etc.,
Cic. Rep. 2, 31, 54; so,
leges,
id. ib. 2, 36, 61; 2, 10, 18; id. Rosc. Am. 25, 70; id. de Or. 1, 19, 86; id. Inv. 1, 38, 68 al.; cf.
in a transf. signif.: cui non apparet, inopiam et miseriam civitatis istam legem scripsisse, etc.,
Liv. 34, 6 fin.; and:
testamentum, quod pietas, fides, pudor scripsit,
Plin. Ep. 8, 18, 7:
haec senatusconsulta non ignoro ab amicissimis ejus, cujus de honore agitur, scribi solere,
Cic. Fam. 15, 6, 2.—So very freq.: senatusconsulto scribendo, or simply scribendo adesse, or also, ad scribendum esse, to witness the drawing up of a decree of the Senate; to subscribe it: erat nobis dictum, te existimare, alicui senatusconsulto, quod contra dignitatem tuam fieret, scribendo Lamiam [p. 1648] affuisse, qui omnino consulibus illis numquam fuit ad scribendum, Cic. Fam. 12, 29, 2 Orell. N. cr.; cf.: senatusconsulta scribuntur apud familiarem meum (i. e. Caesarem). Et quidem cum in mentem venit (Caesari), ponor ad scribendum (i. e. he adds my signature to it), id. ib. 9, 15, 4:
quod me esse ad scribendum vides,
id. Att. 1, 19, 9; id. Fam. 9, 15, 3: S. C. auctoritas. Pridie Kal. Octob. in aede Apollinis scrib. affuerunt L. Domitius, etc., an official formula ap. Cic. Fam. 8, 8, 5 sq. (v. assum):
Boeotorum gentem numquam ad scribendum amicitiae foedus adduci potuisse,
to make, enter into, conclude, Liv. 42, 12.—
2.
Milit. t. t.: scribere milites (legiones, supplementum, etc.), to enlist, enroll, levy:
milites,
Sall. J. 43, 3:
legiones,
id. C. 32, 1:
exercitui supplementum,
id. J. 39, 2:
supplementum legionibus,
Cic. Fam. 3, 3, 1; Liv. 8, 8:
exercitum,
id. 4, 43; 9, 8; 9, 19:
equites,
id. 10, 25; 21, 40; 35, 20:
socios navales,
id. 37, 2; so, too: sex milia colonorum Albam in Aequos, to enroll for the purpose of sending, to send, id. 10, 1:
socios scribere in urbem,
id. 4, 11, 4.—
b.
Poet., transf.:
scribe tui gregis hunc,
enroll him among your retinue, Hor. Ep. 1, 9, 13.—
3.
Jurid. and business t. t.: dicam scribere (alicui), like dikên graphein tini, to bring an action in writing against any one (v. dica); of a lawyer, to draw up legal instruments (complaints or charges, contracts, wills, etc.):
Servius hanc urbanam militiam respondendi, scribendi, cavendi secutus est,
Cic. Mur. 9, 19; id. Fam. 7, 14 Manut.; cf. id. Leg. 1, 4, 14:
omnia testamenta tu scribes unus,
id. de Or. 2, 6, 24; Dig. 28, 2, 25.—Hence, transf., with a personal object: aliquem heredem, to appoint or designate any one as heir:
testamentum palam fecerat et illum heredem et me scripserat,
Cic. Mil. 18, 48; cf.:
in testamento Ptolemaei patris heredes erant scripti, etc.,
Caes. B. C. 3, 108:
quem Micipsa testamento secundum heredem scripsit,
Sall. J. 65, 1; Auct. B. Alex. 33; Plin. Pan. 43, 1 sq.; Tac. A. 14, 31; Hor. S. 2, 5, 48; Juv. 3, 161; 9, 87:
aliquem coheredem,
Tac. Agr. 43 fin.:
aliquem exheredem,
to disinherit any one by will, Dig. 37, 4, 8, §§
1 and 6: aliquem tutorem liberis suis,
to appoint as guardian by will, Cic. Clu. 14, 41:
libertatem servo,
to bequeath to a slave his freedom, Dig. 29, 2, 71.—Of contracts, notes, drafts, etc.:
pulchre scripsti: scitum syngraphum!
Plaut. As. 4, 1, 57: nummos, usuras, etc. (alicui), to give a note or bond for:
scribit nummos,
id. ib. 2, 4, 34:
sibi creditam pecuniam,
Dig. 26, 7, 9, § 7:
genero usuras praestandas quasi ex dotis promissione,
ib. 4, 4, 17:
lecta est cautio hujusmodi: Lutius Titius scripsi, me accepisse a Publio Maevio quindecim mutua numerata mihi de domo, etc.,
ib. 12, 1, 40: scribe decem (tabulas) a Nerio, give ten notes or bonds drawn up by the usurer Nerius, Hor. S. 2, 3, 69. scriptos expendere nummos, v. l. ap. Hor. Ep. 2, 1, 105 (Hold. cautos); cf. rescribo.—Hence, scriptum, i, n., something written, viz.,
A.
(Acc. to I.) A line; so only: duodecim scripta, a game played with colored stones (calculi) on a draught-board marked into spaces by twelve oblique lines: tibi concedo, quod in duodecim scriptis olim, ut calculum reducas, si te alicujus dati poenitet, Cic. Fragm. ap. Non. 170, 30; cf.:
in lusu duodecim scriptorum cum prior calculum promovisset essetque victus, etc.,
Quint. 11, 2, 38;
v. also scriptula, and Becker, Gall. 3, pp. 261 and 264 sq.: duodecim scriptis ludere,
Cic. de Or. 1, 50, 217.—
B.
(Acc. to II.) A written composition, writing, treatise, book, work, etc. (most freq. in plur.):
ex scripto et sententiā controversia nascitur cum videtur scriptoris voluntas cum scripto ipso dissentire,
the writing, the written expression, Auct. Her. 1, 11, 19:
incredibile dictu est, quam multi Graeci de harum valvarum pulchritudine scriptum reliquerunt,
have left something written concerning it, speak of it in their writings, Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124; so Quint. 6, 1, 7; cf. in plur., Cic. Rep. 1, 22, 36:
quod a Democrito et Platone in scriptis relictum esse dicunt,
id. de Or. 2, 46, 194:
utinam exstarent illa carmina, quae multis saeculis ante suam aetatem in epulis esse cantata, in Originibus scriptum reliquit Cato!
id. Brut. 19, 75: ut ipsis scriptis non ea mandaremus, id. Off. 2, 1, 3:
in quo libro scriptum hoc invenitur,
Quint. 1, 1, 15:
Hortensius erat memoriā tantā, ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset,
without notes, Cic. Brut. 88, 301; cf. on the contrary: de scripto dicere, to speak or read from a written paper:
recitetur oratio, quae propter rei magnitudinem dicta de scripto est,
id. Planc. 30, 74; id. Phil. 10, 2, 5; id. Brut. 12, 46; id. Att. 4, 3, 3; id. Fam. 10, 13, 1:
laudavit pater scripto meo,
in a speech composed by me, id. Q. Fr. 3, 8, 5:
adire aliquem scripto,
Tac. H. 4, 39:
cum eorum inventis scriptisque se oblectent,
writings, Cic. Rep. 1, 17, 28:
ardeo cupiditate...nomen ut nostrum scriptis illustretur et celebretur tuis,
id. Fam. 5, 12, 1:
scripta recitare,
Hor. S. 1, 4, 75:
nosmet Lucili scripta legentes,
id. ib. 1, 10, 56:
Graecorum Scripta optima,
id. Ep. 2, 1, 29:
si non accipiet scriptum,
Ov. A. A. 1, 469:
debueram scripto certior esse tuo,
id. H. 6, 4.—
2.
(Acc. to II. B. 1.) Scriptum legis, and simply scriptum, a written ordinance, a law:
quam tu mihi ex ordine recita de legis scripto populi Romani auctionem,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
(Crassus) ita multa tum contra scriptum pro aequo et bono dixit, ut, etc.,
id. Brut. 39, 145; cf. id. Inv. 2, 46, 135; 2, 47, 138; cf.:
(senatus) scripto illo istius sententiam dicere vetabatur,
rescript, id. Dom. 26, 69.

Lewis & Short latin dictionary > scribo

Страницы

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

alicui litteras ad aliquem C

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

alicui litteras ad aliquem C

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: